Hit & Run: Ο πεζοκτόνος, ένας δολοφόνος μέσα σου

Ισως να το διαβάσατε στις ειδήσεις. Προ ημερών, μία γυναίκα διέσχιζε την οδό Πεσμαζόγλου στο κέντρο της Αθήνας. Ηταν 9 η ώρα το πρωί – η ώρα που ανοίγει η αγορά. Ενας ασυνείδητος οδηγός κινήθηκε στον δρόμο με μεγάλη ταχύτητα, την χτύπησε με το αυτοκίνητο, την παράτησε στη μέση του δρόμου και εξαφανίστηκε. Η γυναίκα αργότερα εξέπνευσε.

Ηταν μητέρα μίας εγκάρδιας φίλης του υπογράφοντος, η οποία την αγαπούσε πολύ. Είναι περιττό να πούμε περισσότερα για τον κλονισμό που προκλήθηκε στην οικογένειά της. Το κενό που αφήνουν οι άνθρωποι που αγαπάμε, είναι δυσαναπλήρωτο. Και τέτοιες πληγές χρειάζονται πολύ χρόνο για να θεραπευτούν.

Ηταν ένα από πολλά, περιστατικά παράσυρσης και εγκατάλειψης που σημειώνονται πλέον καθημερινά στους ελληνικούς δρόμους.

Στα δικαστήρια της Θεσσαλονίκης αναβιώνει αυτές τις μέρες η υπόθεση της 21χρονης Εμμας Καρυωτάκη που σκοτώθηκε κατά τον ίδιο τρόπο τον Νοέμβριο του 2022. Ενας ασυνείδητος οδηγός (χωρίς δίπλωμα!) διέσχισε, αναπτύσσοντας υψηλή ταχύτητα την Εγνατία Οδό – την κεντρικότερη λεωφόρο της Θεσσαλονίκης και το τελευταίο μέρος στη χώρα που προσφέρεται για γκάζια, λόγω των έργων του μετρό –, την παρέσυρε και την παράτησε στη μέση του δρόμου. Εντοπίστηκε και αυτές τις μέρες κρίνεται από τη Δικαιοσύνη. Πρόκειται για υπόθεση που συγκίνησε το Πανελλήνιο, καθώς, σύμφωνα με επιθυμία της ίδιας Εμμας, δωρήθηκαν τα όργανά της, χαρίζοντας ζωή σε συνανθρώπους μας.

Ολο και περισσότερα συμβάντα

Από την αναζήτηση στο αστυνομικό δελτίο προκύπτουν καθημερινά τέτοια συμβάντα που είτε αφαιρούν τη ζωή αθώων ανθρώπων είτε τους σακατεύουν, με τους θύτες να εξαφανίζονται. Δείτε πόσο τακτικά είναι:

• Στην Πάτρα, στις 6 Νοεμβρίου αυτοκίνητο παρέσυρε μία γυναίκα και την εγκατέλειψε.
• Στον Βόλο, στις 5 Νοεμβρίου αυτοκίνητο χτύπησε και εγκατέλειψε έναν 55χρονο άνδρα και τον 11χρονο γιο του.
• Στη Θεσσαλονίκη, στις 2 Νοεμβρίου ΙΧ χτύπησε και εγκατέλειψε ποδηλάτη στην Βασιλίσσης Ολγας, έναν από τους κεντρικότερους δρόμους της πόλης.
• Την ίδια μέρα, στη Νέα Φιλαδέλφεια, αυτοκίνητο που είχε αναπτύξει μεγάλη ταχύτητα, παρέσυρε και εγκατέλειψε παιδί.
• Στην Αμαλιάδα, στις 21 Οκτωβρίου αυτοκίνητο χτύπησε και εγκατέλειψε ένα 10χρονο παιδί που έκανε ποδήλατο.
• Στην Πτολεμαΐδα, στις 27 Σεπτεμβρίου αυτοκίνητο παρέσυρε και εγκατέλειψε παιδάκι.
• Στη Θεσσαλονίκη, στις 25 Σεπτεμβρίου αυτοκίνητο παρέσυρε και εγκατέλειψε μοτοσικλετιστή σε κεντρικό δρόμο.
• Στο Προκόπι Ευβοίας, στις 23 Σεπτεμβρίου οδηγός που δεν διέθετε δίπλωμα, παρέσυρε και εγκατέλειψε 84χρονη, η οποία διέσχιζε τον δρόμο, μπροστά από εκκλησία.
• Στη Λαμία, στις 7 Αυγούστου, ηλικιωμένος χτύπησε και παρέσυρε ηλικιωμένη, την οποία όχι μόνο εγκατέλειψε, αλλά χτύπησε στη συνέχεια και σταθμευμένο μηχανάκι.
• Στη Νεάπολη Θεσσαλονίκη, την 30η Ιουνίου αυτοκίνητο χτύπησε και εγκατάλειψε ένα 13χρονο παιδί, το οποίο έπαιζε στην αυλή του σχολείου και είχε βγει στον δρόμο.

Αυτά προκύπτουν από μία πρόχειρη μόνο αναζήτηση. Δοκιμάστε να ψάξετε στο google (ή σε κάποια μεγάλη ειδησεογραφική ιστοσελίδα) τους όρους «χτύπησε και παρέσυρε». Θα εκπλαγείτε.

Η εγκατάλειψη του θύματος

Πρόκειται για μία απάνθρωπη πρακτική που τείνει να συστηματοποιηθεί στη χώρα μας. Ατύχημα ή δυστύχημα από λάθος μπορεί να συμβεί στον οποιονδήποτε, είτε οδηγούμε είτε ποδηλατούμε είτε περπατούμε – errare humanum est. Ομως, η εγκατάλειψη ενός θύματος είναι άλλης φύσης ζήτημα. Είναι κατ’ αρχήν επιλογή με τεράστιες συνέπειες. Διότι, όπως έχουν δείξει πολλές μελέτες, τα πρώτα λεπτά ενός ατυχήματος είναι καθοριστικά ακόμη και για το ίδιο το νήμα της ζωής ενός ανθρώπου.

Γι’ αυτό ίσως έχει έρθει η ώρα να διαχωρίσουμε στη δημόσια συζήτηση την παράσυρση και εγκατάλειψη ενός ανθρώπου από τον ΚΟΚ και να τα ξαναδούμε στην πραγματική τους διάσταση. Διότι μιλάμε για ένα νέο σημάδι των καιρών, που συμπυκνώνεται στον όρο «πεζοκτονία», αντανακλώντας αυτό το όλο και πιο συχνό στις ημέρες μας, ιδιότυπο «Hit & Run» στους ελληνικούς δρόμους.

Σε περίπτωση που δεν το γνωρίζατε, η εγκατάλειψη του θύματος στον δρόμο θεωρείται από τον νόμο πλημμέλημα. Αν και η περί δικαίου συζήτηση είναι εκ φύσεως πολύπλοκη και δεν πρέπει να γίνεται εν θερμώ, το διοικητικό μέτρο της δια βίου αφαίρεσης του διπλώματος οδήγησης θα έπρεπε να εξεταστεί σοβαρά από τον νομοθέτη.

Τα νούμερα δεν είναι καλά

Η Ελλάδα χρειάζεται μία επανάσταση στην οδηγική συμπεριφορά, ένα θέμα που έχει ξεχαστεί από τον δημόσιο διάλογο από την εποχή που έφυγε από τη ζωή ο Αρης Σταθάκης, ένας άνθρωπος που ήξερε να προσεγγίζει και να μεταδίδει σωστά το συγκεκριμένο ζήτημα στο ευρύ κοινό.

Μετά από μία πολύ σημαντική μείωση των τροχαίων, των τραυματισμών και των θανάτων στους δρόμους κατά την προηγούμενη δεκαετία, που οφειλόταν σε έναν συνδυασμό παραγόντων (κατασκευή νέων και ασφαλέστερων αυτοκινητόδρομων, μείωση της κίνησης λόγω της κρίσης και βελτίωση της τεχνολογίας των αυτοκινήτων), εάν ανατρέξει κανείς στα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, θα διαπιστώσει ότι ο κύκλος της προόδου έχει εκπνεύσει.

Τα προσωρινά διαθέσιμα στοιχεία για το 8μηνο του 2023 (Ιανουάριος – Αύγουστος), δείχνουν αύξηση των τροχαίων κατά 11% σε σχέση με το 2022, των νεκρών κατά 4% και των ελαφρών τραυματισμών κατά 10%. Και εάν τα συγκρίνει με το 2019 θα δει και πάλι τον αριθμό των ατυχημάτων αυξημένο κατά 4%. Κοινώς, κάτι δεν πάει καλά, ειδικά εάν λάβει κανείς υπόψη ότι κατά την προηγούμενη δεκαετία η Ελλάδα ήταν «πρωταθλήτρια Ευρώπης» στη μείωση των δεικτών αυτών.

Η κατάσταση επιδεινώνεται

Ο πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων, καθηγητής Παναγιώτης Παπαντωνίου προέβλεψε πρόσφατα: «Αν και είμαστε μόλις την 3η χρονιά της δεκαετίας, ο στόχος που έχει τεθεί για την εκ νέου μείωση των οδικών ατυχημάτων το 2030 κατά 50% ως προς το 2020 φαίνεται ήδη να χάνεται. Αντίθετα, το 2023 πιθανότατα θα είναι η τρίτη συνεχόμενη χρονιά που θα παρατηρηθεί αύξηση στον αριθμό των νεκρών σε οδικά ατυχήματα στην Ελλάδα. Η κατάσταση αντί να βελτιώνεται επιδεινώνεται, ωστόσο είναι πολλές οι μεγάλες αδυναμίες που εμφανίζονται τα τελευταία χρόνια».

Ποιες είναι οι αδυναμίες στις οποίες αναφέρεται; Μεταξύ άλλων, ο νέος ΚΟΚ παραμένει σε εκκρεμότητα από το 2018˙ το πρόγραμμα βελτίωσης οδικής ασφάλειας στο εθνικό και επαρχιακό δίκτυο δαπανήθηκε σε ασφαλτοστρώσεις˙ η αστυνόμευση συνεχίζει να πραγματοποιείται με μεθόδους του 19ου αιώνα˙ το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Οδική Ασφάλεια του 2020 έχει ξεχαστεί στα συρτάρια.

Κράτος ωσεί απόν

Σε κάποια άλλη δυτική χώρα, ένα τέτοιο φαινόμενο θα είχε προκαλέσει τεράστιες συζητήσεις. Στην Ελλάδα, όμως, φαίνεται ότι δεν συγκινεί, παρά μόνο τον οικογενειακό και φιλικό κύκλο των θυμάτων. Η πολιτεία έχει πετάξει λευκή πετσέτα και ο καθένας κάνει ό,τι θέλει.

• Ο κόκκινος σηματοδότης και τα όρια ταχύτητας ισχύουν προαιρετικά και όχι δεσμευτικά πλέον για πάρα πολλούς οδηγούς.
• Ενα μεγάλο ποσοστό ατόμων οδηγεί, σκρολάροντας παράλληλα στο κινητό ή έχοντας το τηλέφωνο στο αυτί.
• Τεράστιος αριθμός δικυκλιστών (καθώς και οι περισσότεροι οδηγοί ηλεκτρικών πατινιών) δεν φορούν ποτέ κράνος.
• Επαναστατικώ δικαίω, πολλά μηχανάκια του delivery παραβιάζουν κάθε πιθανή σήμανση του ΚΟΚ.
• Οι περισσότερες φορτοεκφορτώσεις γίνονται σε καθεστώς διπλοπαρκαρίσματος, περιορίζοντας την κυκλοφορία, αλλά και την ορατότητα των οδηγών.
• Η ρύθμιση της σηματοδότησης παραμένει σε πολλά σημεία καφκική: Π.χ. στις λεωφόρους Κηφισίας και Μεσογείων, τα πράσινα φάναρια των πεζών ανάβουν ταυτόχρονα με εκείνα των καθέτων οδών, τα οποία στέλνουν τα αυτοκίνητα κατά πάνω τους.
• Λεωφορειολωρίδες και πεζοδρόμια καταλαμβάνονται από αυτοκίνητα, εκθέτοντας δυνητικά σε κίνδυνο τους πεζούς διότι υποχρεούνται να κατέβουν στο οδόστρωμα.
• Η μείωση του προσφερόμενου επιβατικού έργου από τις δημόσιες συγκοινωνίες της Αθήνας, που προσεγγίζει το 30% στα λεωφορεία, το 45% στα τρόλεϊ και το 17% συνολικά σε όλα τα μέσα σε σχέση με το προμνημονιακό 2009, παρά την ανάπτυξη του δικτύου του Μετρό, ενθαρρύνει εκ των πραγμάτων τη χρήση ΙΧ.

Ωρα για αλλαγή

Ο υπογράφων, έχοντας καλύψει δημοσιογραφικά επί σειρά ετών το αρμόδιο υπουργείο Υποδομών & Μεταφορών, έχει να παραθέσει ατελείωτη ύλη συνεδρίων, ομάδων εργασιών, νομοθετικού και διοικητικού έργου και δημοσίων ανακοινώσεων για την οδική ασφάλεια. Από τα πράγματα, όμως, αυτή η δουλειά παραμένει μία άσκηση εντυπώσεων, εφόσον δεν συνοδεύεται από καθημερινή δουλειά στο πεδίο. Είναι αδύνατο να δούμε βελτίωση της οδηγικής συμπεριφοράς χωρίς τα όργανα του κράτους στους δρόμους και την πολιτεία σε ρόλο ενορχηστρωτή μίας ολοκληρωμένης στρατηγικής.

Πρόκειται για θέμα που θα έπρεπε να ενώνει τον πολιτικό κόσμο, την κοινωνία των πολιτών, και τους κοινωνικούς εταίρους, που κατά τα άλλα είναι όλοι τους λαλίστατοι σε βαθμό πλημμελήματος. Διότι είναι αδιανόητο η ανθρώπινη ζωή να χάνει τόσο πολύ την αξία της στην Ελλάδα. Και γιατί κανένα δικαστήριο, όσο αυστηρό κι αν γίνει, δεν μπορεί να φέρει τους αγαπημένους μας πίσω.

*Ο Αχιλλέας Χεκίμογλου είναι συγγραφέας και ερευνητής.