Η αγορά εργασίας καλεί τα «μεσαία» επαγγέλματα αλλά…

Η ελληνική οικονομία άφησε πίσω της τα “πέτρινα” χρόνια της χρεοκοπίας και δείχνει να “ξεκολλάει” από την ύφεση της πανδημίας. Για πόσο και έως πότε; Το τρένο της ελληνικής ανάπτυξης διαθέτει τα καύσιμα για το μακρύ ταξίδι ή θα ξεμείνει κάπου στη μέση της διαδρομής, καίγοντας το όνειρο για μια Ελλάδα με υψηλότερο βιοτικό επίπεδο, χαμηλότερη ανεργία, περισσότερες και καλύτερα αμειβόμενες δουλειές; Διαθέτει η χώρα μας μας το εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό που θα σηκώσει στις πλάτες του το άρμα της ανάπτυξης και θα αμειφθεί κατάλληλα για αυτό;

Η αλήθεια είναι ότι οι νέοι επιστήμονες έφυγαν, κατά κύματα, στο εξωτερικό την προηγούμενη δεκαετία, αναζητώντας, αλλού, καλύτερες συνθήκες εργασίας και μισθούς. Αλλά και στο επίπεδο του τεχνικά εξειδικευμένου προσωπικού υπάρχουν σοβαρές ελλείψεις. Επιχειρήσεις σε παραγωγικούς, κρίσιμους, κλάδους της οικονομίας, ψάχνουν και δεν βρίσκουν τους εργαζόμενους που θέλουν.  Καλό και αναγκαίο το brain gain, αλλά χωρίς τεχνίτες και πρακτικά εξειδικευμένους εργαζόμενους στον παραγωγικό τομέα της οικονομίας “δεν πάμε πουθενά” λένε αξιόπιστοι οικονομικοί παράγοντες, αναλυτές και επιχειρηματικοί φορείς. Τι και αν διαθέτουμε (υπερβολικά) πολλούς αποφοίτους πανεπιστημιακών σχολών σε τομείς και γνωστικά πεδία με ελάχιστες προοπτικές εργασίας. Η πραγματικότητα είναι ότι οι  βιομηχανίες μας δεν μπορούν να βρουν καλούς τεχνίτες, χειριστές, ηλεκτρολόγους και ηλεκτρονικούς.

Μελέτη του ΣΕΒ

Μεγάλη αντίφαση, και αυτή, του στρεβλού μοντέλου ανάπτυξης που κυριάρχησε τις προηγούμενες δεκαετίες και των πολλών λανθασμένων επιλογών που έγιναν, ταυτόχρονα, στο σύστημα εκπαίδευσης. Το επιβεβαιώνει η πρόσφατη μελέτη του Συνδέσμου  Ελληνικών Βιομηχανιών (ΣΕΒ) για τα λεγόμενα “μεσαία” επαγγέλματα και την προοπτική τους. Πρόκειται για τα επαγγέλματα Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης, μεταξύ των οποίων είναι οι τεχνικοί πληροφόρησης και επικοινωνίας, οι χειριστές μηχανών με πληκτρολόγιο, οι υπάλληλοι καταγραφής αριθμητικών δεδομένων, οι ηλεκτρονικοί και ηλεκτρολόγοι, οι χειριστές σταθερών βιομηχανικών εγκαταστάσεων, μηχανημάτων και εξοπλισμού, οι συναρμολογητές και οι τεχνίτες επεξεργασίας τροφίμων.

Στην έκθεση  καταγράφεται η εξέλιξη της απασχόλησης στα επαγγέλματα αυτά τα τελευταία χρόνια και η προοπτική μιας καλά αμειβόμενης θέσης εργασίας που ανοίγεται για χιλιάδες νέους στη χώρας μας, αν τα επιλέξουν. Προϋπόθεση; Η αναβάθμιση και ο ανασχεδιασμός των προγραμμάτων Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης “μια διαδικασία με αμοιβαία οφέλη για εργαζόμενους, υποαπασχολούμενους, ανέργους και επιχειρήσεις και μία κρίσιμη προϋπόθεση προκειμένου να υποστηριχθεί αποτελεσματικά η μετάβαση προς ένα αναπτυξιακό  υπόδειγμα προσανατολισμένο στην παραγωγή και τις εξαγωγές με περισσότερες και καλύτερες δουλειές”, όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν οι συντάκτες της.

Για παράδειγμα, σύμφωνα με την έρευνα, την περίοδο 2013-2019 η απασχόληση στους παραγωγικούς κλάδους της οικονομίας, δηλαδή στη μεταποίηση, στα logistics, στις τεχνολογίες της πληροφορικής και των επικοινωνιών, στην ενέργεια και στην εξόρυξη, αυξήθηκε ταχύτερα απ’ ό,τι στο σύνολο της οικονομίας. Ενώ στο σύνολο της χώρας, στο διάστημα αυτό, ο αριθμός των εργαζομένων αυξήθηκε κατά 11,3%,  στους κλάδους αυτούς η αύξηση έφτασε στο 18,4%. Για αυτό και στο ίδιο διάστημα οι παραγωγικοί κλάδοι συνέβαλαν κατά περίπου 25% στην αύξηση της συνολικής απασχόλησης. Είναι εντυπωσιακό ότι, το 2019, το 68% ( !) των εργαζομένων στους συγκεκριμένους κλάδους απασχολούνταν στα επαγγέλματα Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης με τους περισσότερους να είναι χειριστές, τεχνίτες, τεχνικοί πληροφόρησης και επικοινωνίας, χειριστές μηχανών με πληκτρολόγιο αλλά και υπάλληλοι εξυπηρέτησης πελατών και καταγραφής δεδομένων και υλικών. Το αντίστοιχο ποσοστό για το σύνολο της οικονομίας ήταν 37%.

Παράλληλα, έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον ότι η απασχόληση στον κλάδο των logistics αυξήθηκε με διψήφια ποσοστά σε 9 από τις 13 περιφέρειες της χώρας.

Τα επαγγέλματα διοίκησης

Πρωταθλητές στην αύξηση της απασχόλησης, στο συγκεκριμένο διάστημα, αναδεικνύονται τα επαγγέλματα διοίκησης και οικονομίας, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται αυτά των τεχνικών πληροφόρησης και επικοινωνίας, των χειριστών μηχανών, των υπαλλήλων εξυπηρέτησης πελατών και όσων ασχολούνται με την καταγραφή αριθμητικών δεδομένων και υλικών. Ακολουθούν οι χειριστές σταθερών βιομηχανικών εγκαταστάσεων, μηχανημάτων και εξοπλισμού, οι οδηγοί μέσων μεταφοράς και κινητού εξοπλισμού, ενώ από την κατηγορία των “τεχνιτών”, που βρίσκεται στην τρίτη θέση των επιδόσεων, τη μεγαλύτερη αύξηση απασχόλησης κατέγραψαν οι ηλεκτρολόγοι και οι ηλεκτρονικοί.

Πολυπληθέστερα επαγγέλματα, στους παραγωγικούς κλάδους, είναι αυτά των οδηγών μέσων μεταφοράς και κινητού εξοπλισμού (122.306), των τεχνιτών επεξεργασία τροφίμων, επεξεργασίας ξύλου και ειδών ένδυσης (69.435), οι υπάλληλοι γενικών καθηκόντων και οι χειριστές μηχανών με πληκτρολόγιο (54.358), οι χειριστές σταθερών βιομηχανικών εγκαταστάσεων μηχανημάτων και εξοπλισμού (53.377), οι πωλητές (33.235), οι ηλεκτρονικοί και οι ηλεκτρολόγοι (23.446), οι υπάλληλοι εξυπηρέτησης πελατών (17.708), οι υπάλληλοι καταγραφής αριθμητικών δεδομένων και υλικών (16.349).

Προσφορά και ζήτηση

Αποκαλυπτικά είναι τα συμπεράσματα της έρευνας και για το επίπεδο των μισθών ανά κατηγορία επαγγέλματος, που αποτελεί αντανάκλαση της σχέσης μεταξύ ζήτησης και προσφοράς στην αγορά εργασίας, για κάθε ένα απ’ αυτά.

Μεγαλύτερη ζήτηση από την προσφορά οδηγεί σε υψηλότερους μισθούς και το αντίστροφο. Ετσι, οι μέσοι μισθοί των ηλεκτρολόγων μηχανικών, των τεχνικών του τομέα πληροφόρησης και επικοινωνίας και των υπαλλήλων γενικών καθηκόντων και χειριστών μηχανών με πληκτρολόγιο είναι υψηλότεροι από τον μέσο μισθό της οικονομίας. Για τον ίδιο λόγο (σχέση προσφοράς και ζήτησης) οι μέσοι μισθοί επαγγελμάτων χαμηλότερων τυπικών προσόντων, όπως οδηγοί μέσων μεταφοράς και χειριστές κινητού εξοπλισμού, οι συναρμολογητές και οι χειριστές σταθερών εγκαταστάσεων μηχανημάτων και εξοπλισμού βρίσκονται πολύ κοντά στον μέσο μισθό της οικονομίας.

Εν κατακλείδι: Τον Αύγουστο, όπως ανακοινώθηκε από την ΕΛΣΤΑΤ, η ανεργία μειώθηκε στο 13,9%. Το ερώτημα είναι προφανές: πόσο χαμηλότερα θα μπορούσε να είχε μειωθεί η ανεργία στη χώρα μας, αν υπήρχε σωστός επαγγελματικός προσανατολισμός και αποτελεσματικά προγράμματα Επαγγελματικής Κατάρτισης και Απασχόλησης για να μην χάνουν οι νέοι μας σημαντικές ευκαιρίες απασχόλησης;