«Η χρήση όπλου έχει ξεφύγει από τα όρια του υποκόσμου»

Ενα από τα υψηλότερα ποσοστά δολοφονιών στην Ευρώπη καταγράφει τα τελευταία χρόνια η Ελλάδα, τη στιγμή που οι εγκληματικές ενέργειες με κυνηγετικά όπλα αυξάνονται.

Σύμφωνα με έρευνα της IHME (βλέπε γράφημα) η Ελλάδα είναι στην 6η θέση παγκοσμίως –μαζί με τη Γαλλία– και στη 2η θέση στην Ευρώπη, σε ανθρωποκτονίες με πυροβόλα όπλα, ανάμεσα σε χώρες υψηλού εισοδήματος και πληθυσμό άνω των 10 εκατομμυρίων κατοίκων.

Επίσης τα πιο πρόσφατα στοιχεία του UNODC που δημοσίευσε ο Guardian, δείχνουν ότι η Ελλάδα ήταν στην πέμπτη θέση με τις περισσότερες δολοφονίες με χρήση όπλου για το 2021 στην Ευρώπη. Την πρώτη θέση κατείχε η Αλβανία, τη δεύτερη η Σουηδία και ακολουθούν η Βοσνία-Ερζεγοβίνη και η Μολδαβία.

Την ίδια ώρα αυξημένος θεωρείται και ο αριθμός νόμιμων όπλων που κυκλοφορούν στην ελληνική επικράτεια. Ειδικότερα, όπως δήλωσε πρόσφατα ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη, Γιάννης Οικονόμου, στη χώρα έχουν δηλωθεί σχεδόν 1 εκατ. καραμπίνες και περίπου 4.500 σκοπευτικά και όπλα προστασίας.

Ο μεγάλος αριθμός όπλων σε συνδυασμό με την αύξηση δολοφονιών με καραμπίνες έχει οδηγήσει το αρμόδιο υπουργείο στη σύνθεση μιας νέας επιτροπής με στόχο την επανεξέταση χορήγησης αδειών οπλοφορίας αλλά και την πρόταση αλλαγών στον νόμο και τη χορήγησή τους.

Χρήση πέραν του υποκόσμου

Για την Ελενα Συρμαλή, εγκληματολόγο και πρόεδρο του Κέντρου Μελετών Ασφαλείας (ΚΕΜΕΑ) του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη, η αύξηση της ένοπλης βίας στην Ελλάδα επιβεβαιώνει πως πλέον ξεφεύγουμε από αυτό που κάποτε αποκαλούσαμε «υπόκοσμο».

«Το κοινωνικοοικονομικό πλαίσιο παίζει ρόλο για να εξηγεί κανείς την αύξηση περιστατικών, ωστόσο είναι εμφανές πως οι οικονομικές συνθήκες ή οι “κακές παρέες” δεν είναι ο απόλυτος παράγοντας για την αύξηση δολοφονιών και επιθέσεων», σημειώνει η ίδια, βάζοντας στο «μικροσκόπιο» μια κουλτούρα που κανονικοποιεί τη βία η οποία διαχέεται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Από την πλευρά της η ψυχολόγος και εγκληματολόγος Ελενα Κουτσοπούλου προσθέτει πως η χρήση όπλου συνήθως δεν κάνει τον δράστη βίαιο, απλά επιβεβαιώνει μία προϋπάρχουσα τάση.

«Πριν κάποιος φτάσει στο σημείο να απειλήσει ή να αποπειραθεί να σκοτώσει κάποιον με τη χρήση όπλου, κατά πάσα πιθανότητα έχει περάσει από προηγούμενα στάδια βίας που ενδεχομένως δεν τον κάλυπταν, όπως το bullying, ο ξυλοδαρμός, κ.ά.», εξηγεί.

Περισσότερα τα ειδεχθή εγκλήματα

Οι ειδικοί συμφωνούν πως υπάρχει διαφορά στην ποιότητα των πράξεων σε σχέση με το παρελθόν, καθώς πλέον είναι περισσότερα τα ειδεχθή εγκλήματα.

«Πάντα υπήρχαν εγκλήματα που προκαλούσαν αποτροπιασμό στην κοινή γνώμη. Θεωρώ όμως ότι πλέον η πλειονότητα των περιστατικών έχει περισσότερη βία απ′ ό,τι στο παρελθόν και αυτό φαίνεται και από τα βίντεο που βλέπουμε να κυκλοφορούν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης», σχολιάζει η κ. Συρμαλή.

Σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον που ευνοεί την υποκίνηση και διάπραξη βίας, ο καθορισμός ενός νέου πλαισίου ως προς την προμήθεια και χρήση όπλων είναι επιτακτικός.

Οι περισσότεροι δράστες ένοπλης βίας στην Ελλάδα είναι άνδρες άνω των 16 ετών. Δεδομένης της αύξησης των περιστατικών βίας των ανηλίκων, πρέπει να εξετασθεί η πρόσβασή τους στα όπλα και αναλόγως να διαμορφωθεί το θεσμικό πλαίσιο με τις κυρώσεις παράνομης προμήθειας.

Τονίζοντας πως η ένοπλη βία είναι στις προτεραιότητες του υπουργείου, η κ. Συρμαλή επισημαίνει πως πρέπει να επανεξετασθεί το διάστημα των δέκα ετών για την έκδοση ψυχιατρικής γνωμάτευσης για όσους έχουν άδεια οπλοκατοχής και να γίνουν περισσότερες έρευνες για την παράνομη διακίνηση όπλων.

«Οι περισσότεροι δράστες ένοπλης βίας στην Ελλάδα είναι άνδρες άνω των 16 ετών. Δεδομένης της αύξησης των περιστατικών βίας των ανηλίκων, πρέπει να εξετασθεί επίσης το αν οι νέοι έχουν εύκολη πρόσβαση στα όπλα και αναλόγως να διαμορφωθεί και το θεσμικό πλαίσιο με τις κυρώσεις παράνομης προμήθειας», τονίζει η ίδια.

Νεανική παραβατικότητα

Οσον αφορά τον φόβο να λάβει ακραίες διαστάσεις η αύξηση παραβατικότητας ανηλίκων που παρατηρείται το τελευταίο δίμηνο, η κ. Συρμαλή θεωρεί πως ευτυχώς αυτή τη φορά το πρόβλημα δεν πέρασε στο σκοτάδι, καθώς υπήρξε άμεση κινητοποίηση τόσο από τα ίδια τα σχολεία, όσο και από τις οικογένειες και την Πολιτεία.

Από την πλευρά της η κ. Κουτσοπούλου επισημαίνει πως όσο η βία κανονικοποιείται γύρω μας είτε μέσω των social media, είτε της μουσικής, όλο και περισσότεροι νέοι θα βλέπουν τα όπλα ως μέσο επιβολής εξουσίας αγνοώντας τις ολέθριες συνέπειες της χρήσης τους.

«Θεωρώ πως όταν υπάρχουν ανάγκες που μένουν ακάλυπτες μέσα σε μία οικογένεια, τότε ένας έφηβος θα ψάξει να βρει την ταυτότητά του κάπου αλλού, καθώς θα έχει ανάγκη να γίνει αποδεκτός από μία ομάδα. Το στοίχημα λοιπόν είναι να μην αφήσουμε βίαια στοιχεία ή ομάδες να λειτουργήσουν ως υποκατάστατο του γονεϊκού ρόλου και να ασκήσουν επιρροή στους νέους», καταλήγει.