Η δημοσιογραφία ως αντίσταση στο ψέμα

Ενα από τα προβλήματα με τον δημόσιο λόγο στην Ελλάδα είναι η ευκολία με την οποία βάζουμε στη συζήτηση ανοησίες και ακυρότητες, επιτρέποντας μάλιστα πίσω από προφανώς υποβολιμαίες τέτοιου τύπου ειδήσεις να δημιουργούνται τάσεις, ρεύματα, ακόμα και κινήματα.

Πώς έγινε με τα Τέμπη; Κάπως έτσι. Ενα ζήτημα που αγγίζει τους πολίτες, και διερευνάται από τη δικαιοσύνη, διάφοροι αγύρτες το μετατρέπουν σε υπόθεση συνωμοσίας. Με πληροφορίες σοκαριστικές αλλά ψεύτικες, κάνουν μόνοι τους τη δίκη, βγάζουν απόφαση και την κοινοποιούν στα πλήθη. Η απόφαση αυτή, «έγκλημα» λέει, γίνεται κοινός τόπος στα σόσιαλ μίντια και στον Τύπο, που τα ακολουθεί, συγκροτείται κίνημα, κινδυνεύει να πέσει η κυβέρνηση. Γιατί; Επειδή είμαστε μια κοινωνία που δήθεν φρικιά όταν ακούει ότι κυκλοφορούν fake news που λειτουργούν ως μηχανή χειραγώγησης, αλλά αγάλλεται όταν παρασύρεται ωραία και γλυκά από τα χοντρά ψέματα που υποδύονται επί μήνες τις μεγάλες αλήθειες.

Advertisement

Κάπως έτσι δεν έγινε με δεκάδες άλλα, μικρότερα ζητήματα; Επειδή αυτές τις μέρες ασχολούμαστε σοβαρά με μια γελοία υπόθεση, την παραπομπή στο Πειθαρχικό της ΕΣΗΕΑ της δημοσιογράφου Σοφίας Γιαννακά διότι έγραψε, όπως κάνει πάντα, τη γνώμη της για τη Μαρία Καρυστιανού, η οποία όμως βρέθηκε στο τιμ όσων υποκίνησαν τη μαζική υστερία που πριμοδότησε νέους αεριτζήδες της πολιτικής, θυμήθηκα πόσο χρόνο μάς πήρε να απαντήσουμε ουσιαστικά στην κατάταξη που μας είχε επιφυλάξει, ως χώρα, μια οργάνωση που ονομάζεται Ρεπόρτερ χωρίς Σύνορα.

Υπενθυμίζω ότι η οργάνωση αυτή, το 2022, με μια άγνωστης μεθοδολογίας πρακτική, έβαλε χαμηλή βαθμολογία στην Ελλάδα σε ζητήματα ελευθερίας του Τύπου – δημιουργώντας όμως το υπόστρωμα προκειμένου να έχει θέμα η αντιπολίτευση. Φτάσαμε στο σημείο ο ΣΥΡΙΖΑ να ελεεινολογεί την Ευρωπαϊκή Ενωση επειδή κατέβασαν από το σάιτ της το τμήμα της έκθεσης το σχετικό με την Ελλάδα, ακριβώς επειδή ήταν αναξιόπιστο.

Κι όμως. Με βάση αυτή την έκθεση, η αντιπολίτευση (του Νίκου Παππά, των μεθοδεύσεων για έλεγχο του ραδιοτηλεοπτικού τοπίου, του κόμματος που πανηγύριζε επειδή έκλεισε το Mega και έκανε ό,τι μπορούσε για να περάσει στον έλεγχό του ο ΔΟΛ…) αλλά και ο συνδικαλισμός της δημοσιογραφίας προσπαθούσαν να μας πείσουν ότι ζούμε σε μια άλλη χώρα, ανελευθερίας και χειραγώγησης από την κυβέρνηση (και όχι στη χώρα όπου μια εφημερίδα βρίζει με χυδαία ψέματα καθημερινά προσωπικά τον Πρωθυπουργό κι όπου ο καθένας μπορεί να λέει, να γράφει και να διαδίδει ό,τι γουστάρει, χωρίς κανένα κόστος). Οτι δεν ζούμε στη χώρα όπου όλοι οι Ελληνες έγιναν ειδικοί στη χημεία του ξυλόλιου.

Υπάρχει πρόβλημα με τον Τύπο στην Ελλάδα; Υπάρχει. Η μικρή αγορά και ο ανταγωνισμός (και ιδίως ο ανταγωνισμός με τα κοινωνικά δίκτυα), αλλά και η κακή εκπαίδευση, δεν επιτρέπουν τη λειτουργία πολλών Μέσων Ενημέρωσης όπου, αν μη τι άλλο, ανεβαίνει το επίπεδο και τηρείται η δεοντολογία. Επιπλέον, η κυριαρχία ιδεών που ξέρουν να επιβάλλουν την ατζέντα με κινηματικούς όρους συμβάλλει στην εσκεμμένη απαξίωση της δημοσιογραφικής στάσης ή της δημοσιογραφικής άποψης που αποκλίνει από την κοινότοπη προσέγγιση των ζητημάτων. Εύκολα κυκλοφορούν ψέματα ή μισές αλήθειες, διαστρεβλώσεις και φανατισμός, απειλές και μίσος.

Δεν είναι η πρώτη φορά. Τη δεκαετία του 2010, η άρνηση της αντιμνημονιακής κοινοτοπίας και η απόκλιση από το αντιμνημονιακό στρατόπεδο, επίσης, είχε πειθαρχικά και διαγραφές – και σε προσωπικό επίπεδο, πολλοί απειλήθηκαν, είδαν να περιφέρεται το όνομά τους ή η εικόνα τους στους τοίχους και στο διαδίκτυο, έχασαν δουλειές… Αλλά τότε η χώρα έπρεπε να πλεύσει πλησίστια στον αντιμνημονιακό προοδευτισμό όπου παραλίγο να καταστραφεί – και η δημοσιογραφία έπρεπε να λέει «το σωστό», το συριζανελίτικο.

Ευτυχώς, το 2025, σε ένα χάος, όπου τα προβλήματα της δημοσιογραφίας σε μεγάλο βαθμό οφείλονται στις ευκολίες των θεραπόντων τους, υπάρχουν νησίδες δημοσιογραφικού θάρρους, γνώσης και σύνεσης, που σέβονται τη δουλειά τους και τον ρόλο τους. Και ας καθυβρίζονται, και ας στοχοποιούνται σε καθημερινή βάση. Τα έχει αυτά το επάγγελμα.

Κάνουμε μια δουλειά όπου σημασία έχει να μιλάμε και να μας ακούνε. Και όσο για το κυνηγητό, όπως έλεγε ο Κωστής Παπαγιώργης, όπου πέφτουν ξύλα, πέφτουν και πριονίδια.