Η ελεύθερη παραλία και η πρόσβαση σε αυτή είναι υπόθεση όλων μας

Σε άρθρο μου (Capital 28-7-23) είχα ασχοληθεί με το θέμα της με ανοχή των ΟΤΑ κατάληψης των παραλιών και την απαγόρευση πρόσβασης σε αυτές από ασύδοτους επιχειρηματίες, το οποίο ήλθε στην επικαιρότητα με το κίνημα της πετσέτας, που αφού οργανώθηκε διαδικτυακά, ξεκίνησε από την Πάρο με πορείες στις ακτές και τείνει να επεκταθεί και σε άλλες παραλίες. Το όλο ζήτημα έχει πολλές όψεις νομικές και πραγματικές.

Οι παραλίες είναι κοινόχρηστες, αλλά βάσει νόμου εκχωρείται από το Κράτος στους Δήμους η απλή χρήση συγκεκριμένων τμημάτων αυτών, δηλαδή μόνο το δικαίωμα να τις εκμισθώνουν κατόπιν πλειοδοτικού διαγωνισμού. Το μίσθωμα θεωρείται εισόδημα και φορολογείται, δεν γνωρίζω όμως αν τηρείται η υποχρέωση αυτή. Κατά τις διαδικασίες των σχετικών διαγωνισμών έχουν προκύψει πάρα πολλές ακόμα και δικαστικές αμφισβητήσεις για σωστή διεξαγωγή τους, που οφείλεται στη διαφθορά, κακοδιοίκηση και μη τήρηση της νομιμότητας, που επικρατεί σε κάποιους ΟΤΑ, αλλά αμφιβάλλω αν τα αρμόδια ελεγκτικά όργανα και η ΕΑΔ έχουν εξετάσει τις σχετικές καταγγελίες, καθόσον δεν έχει γνωστοποιηθεί τίποτα σχετικά, μολονότι υπάρχει σχετική υποχρέωση γιατί η έρευνα πρέπει να ολοκληρώνεται με την πληροφόρηση των πολιτών.

Με το “κίνημα της πετσέτας”, εκδηλώθηκε η αντίδραση των πολιτών να σταματήσει η με την ανοχή των ΟΤΑ και κυρίως των τοπικών αρχών πρακτική επιχειρηματιών να παρεμποδίζουν τους πολίτες να χρησιμοποιούν ανεμπόδιστα τα κοινόχρηστα πράγματα, που είναι, σύμφωνα με το Σύνταγμα, οι παραλίες και η πρόσβαση σε αυτές και μάλιστα κατά κατάχρηση των συμβάσεων μισθώσεων, με τις οποίες παραχωρείται μόνο απλή χρήση για την ανάπτυξη ξαπλώστρων και όχι η αποκλειστική χρήση. Η χρήση κοινοχρήστων πραγμάτων αποτελεί ατομικό δικαίωμα κάθε πολίτη, που προστατεύεται από το Σύνταγμα και η παρεμπόδιση στη χρήση τους συνιστά το αδίκημα της έργω εξύβρισης, που εκδικάζεται κατά την αυτόφωρη διαδικασία.

Ελπιδοφόρο όμως μήνυμα αποτελεί η με αφορμή του “κινήματος της πετσέτας”  στην Πάρο έκδοση εγκυκλίου από τη νέα Εισαγγελέα ΑΠ προς τους Εισαγγελείς Εφετών της χώρας να ελέγξουν για τυχόν περιπτώσεις αυθαίρετης καταπάτησης παραλίας και της απαγόρευσης πρόσβασης σε αυτή.

Οι ενεργοί όμως πολίτες δεν πρέπει να επαναπαυθούν στο ότι η φωνή τους ακούστηκε, τράβηξε την προσοχή της κοινής γνώμης και των ΜΜΕ, προκάλεσε την εγκύκλιο της Εισαγγελέως ΑΠ και την απομάκρυνση κάποιων εγκαταστάσεων στην Πάρο, γιατί όλα τα μέτρα είναι εφήμερα και γρήγορα επέρχεται ο εφησυχασμός, οπότε η αδηφάγος ιδιωτική πρωτοβουλία ξανά προς το κέρδος τραβά με την ανοχή των τοπικών αρχόντων και της τοπικής αστυνομίας, που λόγω της μακράς θητείας στο ίδιο μέρος έχει υποστεί όσμωση.

Εξάλλου η εφαρμογή οποιασδήποτε ρύθμισης λάβει καθυστερημένα η κυβέρνηση για το θέμα αυτό εξαρτάται από τα ίδια πρόσωπα που έχουν τα ίδια βαρίδια. Ως εκ τούτου δεν αναμένω θεαματικά αποτελέσματα. Ούτε η επιβολή μεγάλων προστίμων στους επιχειρηματίες αποτελεί σοβαρό αποτρεπτικό μέσο, γιατί στη χώρα μας τα πρόστιμα απλά επιβάλλονται, αλλά δεν εισπράττονται και στο τέλος ρυθμίζονται ή χαρίζονται. Ίσως, ένας έλεγχος των ημεδαπών πελατών που βρίσκουν τα 120 ευρώ να πληρώσουν την ξαπλώστρα θα ήταν πιο ενδιαφέρον. Για την εκμετάλλευση των τουριστών από τους διαφόρους επιχειρηματίες όχι μόνο της παραλίας, αλλά της εστίασης και της νύκτας με την επίκληση του ελεύθερου ανταγωνισμού και λόγω της απουσίας κατάλληλου νομοθετικού πλαισίου και ελέγχων, γιατί οι μηχανισμοί καθεύδουν, παρατηρώ, ότι μόνοι μας σφάζομε την κότα που γεννά χρυσά αβγά.

Νομίζω, ότι φέτος το καλοκαίρι το “κίνημα της πετσέτας” θα επεκταθεί και σε άλλα τουριστικά νησιά, κυρίως όμως πρέπει να ενεργοποιηθεί στη Χαλκιδική, όπου επικρατεί μεγάλη παραβατικότητα και οι επιχειρηματίες χρησιμοποιούν μπράβους για να εμποδίσουν την πρόσβαση στις κατεχόμενες παραλίες, όπως προκύπτει από τη μήνυση καθηγητή πανεπιστημίου, που υπέστη κακομεταχείριση από μπράβους και παραπονέθηκε δημόσια για την ανοχή των Αρχών. Για την πρόληψη των ίδιων φαινόμενων του χρόνου το καλοκαίρι, οι Αρχές, και ιδίως οι Εισαγγελικές, θα πρέπει να ενεργοποιηθούν από νωρίς για να προλάβουν τις παράνομες εγκαταστάσεις πριν δημιουργήσουν τετελεσμένες καταστάσεις και να μην αναμένουν ιδιωτικές πρωτοβουλίες αντιδράσεως.

Σε κάθε όμως περίπτωση η προστασία των παραλιών από αυθαίρετες καταλήψεις και η ελεύθερη πρόσβαση σε αυτές αποτελεί υποχρέωση όλων μας, που ως πολίτες πρέπει να προστατεύσουμε τα ατομικά μας δικαιώματα όχι μόνο λεκτικά, αλλά με πράξεις και κυρίως με την ψήφο μας στις προσεχείς αυτοδιοικητικές εκλογές, όχι με πολιτικά κριτήρια, αλλά με κριτήριο ποιος πρόσφερε έργο και προστάτεψε το περιβάλλον.

* Ο Λέανδρος Τ. Ρακιντζής είναι Αρεοπαγίτης ε.τ.