Η εθνική μας κατάθλιψη

Ξέρετε γιατί είστε θυμωμένοι. Το ξέρετε και το ξέρω. Είστε έξαλλοι με την ασχετοσύνη, με την εξοργιστική, σχεδόν απάνθρωπη επικοινωνιακή διαχείριση, με τους υπεύθυνους που δηλώνουν ανεύθυνοι, με τη χυδαιότητα, το ζόφο, το μίσος. Είναι φυσιολογικό. Παρακολουθούμε ένα απερίγραπτο μπάχαλο απλωμένο πάνω σε μια ανείπωτη τραγωδία. Αλλά ξέρω ότι είστε θυμωμένοι και με κάτι άλλο. Υπάρχει ένα κοινό υπόβαθρο στον πόνο και την οργή όλων μας, κάτι πιο διαχρονικό, που σε συμβάντα όπως αυτό (ή τις πλημμύρες στη Μάνδρα, ή την πετρελαιοκηλίδα στον Αργοσαρωνικό, ή τις φωτιές του 2009, ή τις φωτιές του 2007, ή το σεισμό του 1999, ή και “μικρότερα” πράγματα όπως η διακοπή υδροδότησης της Θεσσαλονίκης επειδή έσπασε ένας σωλήνας, καταλαβαίνετε τι εννοώ) έρχεται στην επιφάνεια.

Κάθε φορά που συμβαίνει κάτι τέτοιο ερχόμαστε αντιμέτωποι με μια οδυνηρή συνειδητοποίηση: είμαστε μια κοινωνία ξεχαρβαλωμένη, ένα κράτος νεκρό.

Είμαστε χρεοκοπημένοι, αδιόρθωτοι, ανεπίδεκτοι, καταδικασμένοι. Η χώρα μας δε λειτουργεί, οι άνθρωποί της δεν θέλουν να το πάρουν χαμπάρι ή δεν τους νοιάζει, κανένας δεν ενδιαφέρεται να διορθώσει τίποτε, κανείς δεν αναγνωρίζει καν την ανάγκη να ζήσουμε όλοι μαζί, υποτυπωδώς συντονισμένα. Είμαστε ο καθένας μόνος του, ανίκανοι να αντιμετωπίσουμε κοινούς κινδύνους γιατί δεν θέλουμε ν’ αναγνωρίσουμε τίποτε κοινό.

Δεν είναι ότι τις άλλες στιγμές το ξεχνάμε, βέβαια. Πάντα το θυμόμαστε. Δεν μας το κρύβει κανένας, οι ενδείξεις είναι παντού. Δεν είναι χώρα αυτή. Δεν είναι χώρα αυτή. Αλλά συμβάντα σαν την τραγωδία στο Μάτι μας τρίβουν την ανεπάρκειά μας στη μούρη και μας υπενθυμίζουν ότι υπάρχει και ένα μεγαλύτερο διακύβευμα. Κάθε μέρα ξέρουμε ότι κάποιος μπορεί να μας κλείσει το πάρκινγκ “για δυο λεπτάκια” ή να αρνηθεί να μας εξυπηρετήσει σε μια δημόσια υπηρεσία επειδή είναι αγενής, έχουμε συνηθίσει τέτοιου τύπου συνέπειες της εθνικής γαϊδουριάς μας, τις θεωρούμε κάτι σα φόρο για να ζούμε στην ωραιότερη χώρα του κόσμου, αλλά μέρες σαν κι αυτές μας γίνεται σαφές πως όταν ένας λαός ζει έτσι, υπάρχουν κι άλλες, σοβαρότερες συνέπειες. Η παθολογική ανοχή στην ανικανότητα και ο ωχαδερφισμός, όλο αυτό το ελαμωρετώριουμ της ελληνικής ύπαρξης, μπορούν ακόμη και να μας σκοτώσουν.

Αν φυσήξει λάθος κι είμαστε στο λάθος σημείο εκεί που ο παππούς έχτισε παράνομα και κανένας γείτονας δεν έχει καθαρίσει τον κήπο του, κανένας δεν θα καταφέρει να μας βοηθήσει. Οι αρμόδιοι θα είναι άχρηστοι και απροετοίμαστοι, οι υπεύθυνοι θα είναι διορισμένα κομματόσκυλα, ο μηχανισμός θα λειτουργεί ασυντόνιστα, εξαρτώμενος από το φιλότιμο μεμονωμένων αβοήθητων ατόμων. Μόνοι μας θα πρέπει να σωθούμε, μολονότι κανένας δεν θα μας έχει εκπαιδεύσει για το πώς πρέπει να ανταποκρινόμαστε σε τέτοιες καταστάσεις και μολονότι ποτέ δεν προνοήσαμε να αποκτήσουμε αυτή την πληροφόρηση από μόνοι μας επειδή δεν ξέρουμε καν ότι αυτό είναι κάτι που γίνεται.

Αυτό που ξέρουμε καλά, και το ξέρουμε μέσα στο πετσί μας, είναι ότι αν κάτι πάρα πολύ άσχημο συμβεί, αν πιάσει φωτιά ή αν γίνει σεισμός, ή αν βρέξει πάρα πάρα πολύ, κανένας δεν υπάρχει για να μας προστατέψει, για ακριβώς τους ίδιους λόγους για τους οποίους τα σκουπίδια κάνουν βουνά στους λάθος κάδους, το Πεδίον Άρεως είναι ένας βόθρος, οι πινακίδες της τροχαίας είναι γεμάτες αυτοκόλλητα και οι τοίχοι της πόλης μπογιατισμένοι με γκραφίτι.

Κι αυτό που πια ξέρουμε καλά είναι ότι η οργή μας δεν φτάνει μόνο μέχρι την (απόλυτα, απάνθρωπα) άχρηστη κυβέρνηση, τους περιφερειάρχες και τους δημάρχους, αλλά πάει βαθύτερα, ευρύτερα, το υπόστρωμα της οργής που νιώθουμε απευθύνεται σε κάθε ένα συμπολίτη μας ξεχωριστά, στον ίδιο μας τον εαυτό, στη συλλογική, ιλιγγιώδη μας ευθύνη, που διακόσια χρόνια τώρα αρνούμαστε να φτιάξουμε (ή, έστω, να απαιτήσουμε) μια κοινωνία που να λειτουργεί, διαρκώς διαμαρτυρόμενοι, πουλώντας την ψήφο μας για ψίχουλα, υπακούοντας σε παράλογους συναισθηματισμούς, ανεχόμενοι τα πάντα, ανεπίδεκτοι, αδιόρθωτοι, κι έτσι στέκουμε τώρα δέκα μέρες έξαλλοι, ο καθένας μόνος του, κατάφατσα στις ανείπωτες πολύπλοκες ευθύνες μας, που ξάφνου χάνουν τη θολή και σκόρπια φύση τους κι συμπυκνώνονται στη μορφή απανθρακωμένων κοριτσιών στην αγκαλιά των παππούδων τους.