Η κατασκευή του δρόμου από Φράτσια-Παλιόπολη-Αυλαίμονα

Από τα παλιά τα χρόνια τα Φράτσια είχαν δημιουργήσει μεγάλους δεσμούς με τον Αυλαίμονα, το Παλιόκαστρο και με την εύφορη περιοχή της Παλιόπολης και του Περάτη. Αυτές οι περιοχές τόνωναν πολύ την οικονομία του χωριού με την κτηνοτροφία, το λάδι, τα δημητριακά, το αλάτι, το κοκκινόχωμα κ.τ.λ. Ένα παλιό μονοπάτι εξυπηρετούσε τους χωριανούς, οι οποίοι πήγαιναν με τα ζώα για τις περιουσίες τους, τα χωράφια, τα κοπάδια, για τις αλαταρές, για την τράτα κ.ο.κ.

Κατά το χειμώνα του 1932-1933 μεγάλες πλημμύρες προκάλεσαν νεροφαγώματα και το μονοπάτι κατέστη αδιάβατο. Tην Καθαρή Δευτέρα του 1933 οι χωριανοί στα Φράτσια μαζεύτηκαν στην Πλατεία για να γιορτάσουν τα Κούλουμα. Όμως τη χαρά της γιορτής τη σκίαζε η σκέψη, ότι από την επομένη ημέρα, που θα ξανάρχιζε ο καθημερινός μόχθος, η πορεία για την Παλιόπολη θα ήταν πολύ προβληματική. Πως θα πηγαίνομε στα Καταλύματα; Πώς θα πηγαίνομε στον Περάτη, στα Κοκκινόγια, στις Καστελάδες; αναρωτιούνταν οι χωριανοί. Τότε ένας απ΄αυτούς, ο Γιάννης Παυλάκης του Γεωργίου, πήγε σπίτι του, πήρε έναν κασμά και ένα φτυάρι και λέει στους συγκεντρωμένους και προβληματισμένους Φρατσιώτες «ακλουθάτε μου xωριανοί, να πάμε να κάμομε την αρχή, να φτιάξομε δρόμο από τα Φράτσια στον Αυλαίμονα.»

Πράγματι οι χωριανοί τον ακολούθησαν με μεγάλο ενθουσιασμό και συγκεντρωθήκανε στο πίσω μέρος της εκκλησίας της Ελεούσας των Φρατσίων, όπου έγινε η αρχή. Έτσι η πρώτη κασμαδιά έπεσε εκείνη την ημέρα για ένα μεγάλο έργο, το οποίο τόσο πολύ θα διευκόλυνε και θα αναζωογονούσε το χωριό. Την Πρωτοχρονιά του 1934 μαζευτήκανε οι χωριανοί και ομόφωνα αποφασίσανε να γίνει μια επιτροπή για την εκτέλεση του έργου και καθένας να συμβάλλει με ένα μεροκάματο το μήνα, ή αν δεν μπορεί, να καταβάλλει σε χρήμα την αξία ενός ημερομισθίου.

Πρακτικόν Συμφωνητικού

Περί κατασκευής οδού Φράτσια-Παλαιόπολις

Εν Κυθήροις σήμερον τη 1η του μηνός Ιανουαρίου του έτους 1934 οι κάτωθι υπογεγραμμένοι δηλούμεν ότι προσφέρομεν ένα ημερομίσθιον κατά μήνα διά έν έτος, ήτοι διά 12 μήνας και υποσχόμεθα ότι θα εκτελούμεν το ημερομίσθιον, κατά μήνα, είτε προσωπικώς, είτε διά πληρωμής προς δραχμάς πεντήκοντα κατά ημερομίσθιον εκάστην πρώτην του μηνός. Προς τον σκοπόν όπως κατασκευασθή δρόμος αμαξωτός από Φράτσια εις Παλαιόπολιν…

Ακολουθεί κατάσταση με 55 ονόματα δηλούντων χωριανών με την υπογραφή τους.

Πρόεδρος της επιτροπής ορίστηκε ο Μάρκος Πετρόχειλος του Θεοδώρου (Μούχλιος) ταμίας ο Κασιμάτης Λαμπρινός του Γρηγορίου, μέλη ο Ιωάννης Παυλάκης του Γεωργίου, ο γιατρός Θεόδωρος Μαρέντης του Κοσμά, ενώ αργότερα προστέθηκαν και ο Στάθης Κων/τίνος από την Καρβουνάδα, ο Παναγιώτης Γλυτσός από τα Δόκανα και ο Γεώργιος Καλλίγερος-Μπαγιώκος από τα Πιτσινιάνικα, ο οποίος ως εμπειρογνώμονας χάραξε το δρόμο, που έγινε στο μεγαλύτερο μέρος του με τα χέρια, με πολλούς κόπους, θυσίες και εθελοντική εργασία των Φρατσιωτών.

Το 1937 επί δικτατορίας Μεταξά, το έργο είχε φθάσει ήδη μέχρι τον Αμμουτσόκαμπο. Νομάρχης Αττικοβοιωτίας εκείνη την περίοδο ήταν ο Νικόλαος Κισόπουλος, απόστρατος αξιωματικός των Βαλκανικών πολέμων, ο οποίος το Μάϊο του 1937, επισκέφθηκε τα Κύθηρα. Ήρθε στα Φράτσια και συνάντησε τον αντιπρόεδρο της Κοινότητας Γιάννη Παυλάκη, πρωτεργάτη του έργου, ο οποίος στους Βαλκανικούς πολέμους ήταν λοχίας στο λόχο του τότε λοχαγού Κισόπουλου. Ο Παυλάκης στην προσφώνησή του τον αποκάλεσε «συμπολεμιστή» και πρότεινε να εκδράμουν για να δείξουν στο Νομάρχη το δρόμο. Πράγματι έφθασαν με τα γαϊδουράκια μέχρι τη θέση Καβάλο-Ληχοπήρη, όπου καθήσανε να φάνε. Ο Νομάρχης συγκινημένος που βρήκε έναν άνθρωπο από το ένδοξο παρελθόν, μαγεμένος από την ανοιξιάτικη φύση των Κυθήρων και ενθουσιασμένος από τη φιλοξενία με τα ανοιξιάτικα τσιριγώτικα εδέσματα και κυρίως από το έργο των χειρών των χωριανών, προϊόν του ενθουσιασμού, της συνεργασίας, του φιλότιμου και του εθελοντισμού, που πάντοτε κάνουν θαύματα, υποσχέθηκε ένα γενναίο κονδύλι 250.000 δραχμών για τη συνέχιση του έργου. Έτσι το έργο συνεχίστηκε με πληρωτικούς εργάτες αλλά και με εθελοντές και βέβαια με τα χέρια.

Όταν ενέσκηψε ο πόλεμος ο δρόμος είχε φτάσει στη θέση Κεφάλες-Κοκκινόγια. Καθ’όλη τη διάρκεια της κατοχής έμεινε έθιμο οι χωριανοί να εκδράμουν την Καθαρή Δευτέρα και να δουλεύουν στο δρόμο. Μέχρι το Παλιόκαστρο, θέση Ζυμόβολο, ο δρόμος έφθασε με τον κασμά, χωρίς μηχανήματα. Το 1960 χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά μηχάνημα (μπολντόζα) οπότε κατέβηκε και το πρώτο αυτοκίνητο. Ο δρόμος ολοκληρώθηκε και παραδόθηκε ασφαλτοστρωμένος το 1995, επί προεδρίας Δημητρίου Κ. Παυλάκη, ο οποίος με πολλή φροντίδα και σεβασμό διέσωσε το σχετικό αρχείο.

 Δημοσιεύθηκε στο φ. 255 Φεβρουάριος 2011 της έντυπης έκδοσης.