Η κλιματική αλλαγή «μεταμόρφωσε» τα Γκαλαπάγκος

Οταν τα σύννεφα απομακρύνονται, ο τροπικός Ηλιος καίει το ηφαίστειο Αλσέντο, που αχνίζει αποκαλύπτοντας ένα τοπίο μέσα στο οποίο άρχισε να γίνεται η σύλληψη της θεωρίας της εξέλιξης.

Πέρα από τη λεπτή λωρίδα θάλασσας βρίσκεται το νησί Σαντιάγκο, όπου ο Κάρολος Δαρβίνος κάποτε είδε τα θαλάσσια ιγκουάνα, τη μοναδική σαύρα που σαρώνει τον πυθμένα των ωκεανών για την τροφή της. Σπίνοι σκίζουν τον αέρα. Σήμερα, στην εποχή της κλιματικής αλλαγής, όλα αυτά πιθανώς να μην αντέξουν στα καμώματα της φυσικής επιλογής. Στη μάχη κατά του αφανισμού σε αυτά τα νησιά, ο Δαρβίνος είδε το σχέδιο για την καταγωγή κάθε είδους, μεταξύ των οποίων και ο άνθρωπος. Ωστόσο, ούτε ο Δαρβίνος δεν θα μπορούσε να προβλέψει τι θα περίμενε τα Γκαλαπάγκος, όπου η σκηνή έχει στηθεί για το μεγαλύτερο εξελικτικό τεστ μέχρι σήμερα.

Καθώς η κλιματική αλλαγή προκαλεί την αύξηση της θερμοκρασίας των υδάτων, τα νησιά αυτά αποτελούν χωνευτήρι. Και οι επιστήμονες ανησυχούν. Τα Γκαλαπάγκος βρίσκονται στο σημείο τομής τριών ωκεάνιων ρευμάτων, αλλά και στο έλεος ενός από τα πιο καταστροφικά μετεωρολογικά πρότυπα, του Ελ Νίνιο, που προκαλεί ταχύτατη και ακραία υπερθέρμανση των ωκεάνιων υδάτων στους τροπικούς του ανατολικού Ειρηνικού. Ερευνες που δημοσιεύθηκαν το 2014 υποδεικνύουν ότι οι αυξημένες θερμοκρασίες των ωκεανών και άρα η κλιματική αλλαγή κάνουν το φαινόμενο Ελ Νίνιο πιο συχνό και πιο έντονο. Η UNESCO προειδοποιεί ότι τα Γκαλαπάγκος είναι από τις πιο ευάλωτες τοποθεσίες στις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής.

Για να δούμε το μέλλον των Γκαλαπάγκος, πρέπει να ρίξουμε μια ματιά στο πρόσφατο παρελθόν τους, όταν τα υπερθερμαινόμενα νερά του ωκεανού εξαιτίας του Ελ Νίνιο παρεμπόδισαν την άνοδο θρεπτικών ουσιών στην επιφάνεια του ωκεανού, προκαλώντας λιμό. Μεγάλα θαλάσσια ιγκουάνα πέθαναν, ενώ άλλα μετατράπηκαν σε «σκελετούς» για να επιβιώσουν. Τα θαλασσοπούλια σταμάτησαν να γεννούν αυγά. Δάση ισοπεδώθηκαν από τις καταιγίδες και αγκαθωτοί θάμνοι-εισβολείς τα αντικατέστησαν. Οκτώ στους δέκα πιγκουίνους πεθάναν, όπως συνέβη και με όλα τα μωρά των θαλάσσιων λεόντων. Ενα ψάρι, η κυρά των Γκαλαπάγκος, με μήκος ενός μολυβιού, αφανίστηκε. Ολα αυτά συνέβησαν το 1982. Εκτοτε η θερμοκρασία των παγκόσμιων ωκεανών αυξήθηκε κατά τουλάχιστον μισό βαθμό Κελσίου.

Τα νησιά, εξαιτίας των θαλάσσιων ρευμάτων, είναι δροσερά και χωρίς βροχές. Εχουν υποτροπικό κλίμα, ένα σπάνιο μέρος όπου οι πιγκουίνοι και τα κοράλλια συμβιώνουν. Κάποιες φορές τα ρεύματα επιβραδύνονται, βρέχει και γίνονται κατολισθήσεις λάσπης και μέσα σε μία νύχτα τα Γκαλαπάγκος γίνονται θερμότερα. Το πρόβλημα με την κλιματική αλλαγή, λένε οι επιστήμονες, είναι ότι το επίπεδο αναφοράς από το οποίο καταγράφονται αυτές οι διακυμάνσεις αυξάνεται όπως η θερμοκρασία του ωκεανού. Ετσι η ένταση και η συχνότητα του Ελ Νίνιο αυξάνονται. Αν και για τα αυτόχθονα είδη που αναπτύχθηκαν στο υποτροπικό κλίμα των Γκαλαπάγκος η αύξηση της θερμοκρασίας των υδάτων φέρνει την καταστροφή, τα είδη εισβολείς ευδοκιμούν. Καθώς το κλίμα αλλάζει, μεταβάλλονται και τα νησιά Γκαλαπάγκος.