Η Μεσόγειος ανήκει στα ψάρια της – αλλά λιγοστεύουν

Μεταξύ 8η και 12 Ιουλίου πραγματοποιήθηκε στη Ρώμη η ετήσια διάσκεψη της Επιτροπής Αλιείας του Παγκόσμιου Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας (FAO). Πρόκειται για το σημαντικότερο παγκόσμιο διακυβερνητικό φόρουμ, στο οποίο συναντώνται οι χώρες-μέλη του FAO για να συζητήσουν θέματα σχετικά με την αλιεία και την υδατοκαλλιέργεια.

Σε αυτό το πλαίσιο το Παγκόσμιο Ταμείο για τη Φύση (WWF), μέσω της εκστρατείας του με τον τίτλο «Our Future», επισήμανε πως οι εργασίες της διάσκεψης επρόκειτο να συμπέσουν με την Ημέρα Εξάρτησης από τα Ψάρια (Fish Dependence Day»), όπως αποκαλείται η ημέρα που στην Ευρώπη καταναλώνεται η συνολική ποσότητα ψαριών, μαλακίων και οστρακόδερμων που μπορούν να αλιευτούν μέσα σε έναν χρόνο από τη Μεσόγειο Θάλασσα.

Αυτό σημαίνει πως εάν κατά τους πρώτους έξι μήνες του έτους καταναλώναμε θαλασσινά μόνον από τις θάλασσές μας, από τον Ιούλιο έως το τέλος του έτους δεν θα ήταν πλέον διαθέσιμα και η Ευρώπη θα έπρεπε να καταφύγει σε εισαγωγές για να στηρίξει την αυξανόμενη ζήτηση. Πράγματι, η ζήτηση για θαλασσινά είναι πολύ υψηλή: κάθε ευρωπαίος πολίτης καταναλώνει κατά μέσο όρο περίπου 24 κιλά θαλασσινά ετησίως, ενώ στις χώρες της Νότιας Ευρώπης η κατανάλωση είναι ακόμη υψηλότερη, ειδικά κατά τη θερινή περίοδο.

Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, τα ιχθυαποθέματα της Μεσογείου υπεραλιεύονται σε ποσοστό 58% (το αντίστοιχο ποσοστό παγκοσμίως είναι 37,7%), γεγονός που καθιστά τη «mare nostrum» τη δεύτερη πιο πληττόμενη, και άρα απειλούμενη, από την υπεραλίευση θαλάσσια περιοχή στον κόσμο. Οπως επισημαίνουν οι ειδικοί του WWF, οι συνθήκες επιδεινώνονται από άλλες επιπτώσεις στις οποίες υπόκειται το θαλάσσιο οικοσύστημα της Μεσογείου, καταρχάς και κυρίως από εκείνες της κλιματικής αλλαγής.

Η Ημέρα Εξάρτησης από τα Ψάρια καταδεικνύει καταρχάς τον καταστροφικό αντίκτυπο της υπερβολικής κατανάλωσης στα ιχυαποθέματα, με την ολοένα αυξανόμενη ζήτηση από τους καταναλωτές να τροφοδοτεί την υπεραλίευση. Μεταξύ των ειδών που πλήττονται περισσότερο περιλαμβάνονται ο μπακαλιάρος, η σαρδέλα, οι γαρίδες και η κουτσομούρα.

Η ήδη κρίσιμη κατάσταση επιδεινώνεται περαιτέρω από την Παράνομη, Λαθραία και Αναρχη Αλιεία (IUU), η οποία θέτει σε κίνδυνο τα θαλάσσια οικοσυστήματα και τις τοπικές οικονομίες. Για τον λόγο αυτόν, το WWF εφιστά την προσοχή στη σημασία της υπεύθυνης κατανάλωσης ψαριών και λοιπών θαλασσινών.

Οσον αφορά την επίδραση της κλιματικής κρίσης, θέτει σε κίνδυνο έως και το ήμισυ της παγκόσμιας παραγωγής ψαριών, με σοβαρές συνέπειες για τις μικρές κοινότητες που ζουν από την αλιεία. Η αύξηση της θερμοκρασίας των θαλασσών θα μπορούσε να οδηγήσει σε μείωση των αποθεμάτων έως και 40% σε ορισμένες τροπικές περιοχές έως το 2100.

Η κατάσταση στη Μεσόγειο κρίνεται ως εξαιρετικά κρίσιμη και από αυτήν την άποψη, καθώς τα ύδατά της γίνονται ολοένα πιο τροπικά, με τα ιθαγενή είδη να αναγκάζονται να μετακινούνται λόγω της αύξησης της θερμοκρασίας και να δίνουν τη θέση τους σε χωροκατακτητικά είδη (σχεδόν 1.000 νέα χωροκατακτητικά είδη, εκ των οποίων 126 είδη ψαριών, έχουν εισέλθει στη Μεσόγειο, προκαλώντας μείωση των ιθαγενών ειδών έως και 40% σε ορισμένες περιπτώσεις).

Ομως η διατροφική και περιβαλλοντική κατάσταση έκτακτης ανάγκης είναι και γεωπολιτική, όπως επισημαίνει σε ανάλυσή του ο Τζοακίνο Αμάτο της La Repubblica, κάνοντας λόγο για ένα παράδοξο: έχοντας φτάσει στα ανώτατα ευρωπαϊκά όρια αλιευμάτων, ευρωπαϊκά κράτη αναγκάζονται να εισάγουν θαλασσινά που αλιεύονται επίσης στη Μεσόγειο, αλλά από αλιευτικούς στόλους χωρών που δεν δεσμεύονται από την ευρωπαϊκή νομοθεσία.

Ο ιταλός δημοσιογράφος αναφέρεται ενδεικτικά στην πατρίδα του, όπου εισάγονται, για παράδειγμα, γαρίδες από την Τυνησία. «Στην πραγματικότητα, στην ίδια θαλάσσια περιοχή οι αλιευτικοί στόλοι ανταγωνίζονται με εντελώς διαφορετικούς κανόνες» γράφει ο Τζοακίνο Αμάτο.

Οσον αφορά τους κύριους αλιευτικούς στόλους της Μεσογείου, λαμβάνοντας υπόψη τον συνολικό αριθμό αλιευτικών σκαφών μήκους άνω των 15 μέτρων, στην πρώτη θέση βρίσκεται η Αίγυπτος με 1.763 σκάφη, δεύτερη η Ιταλία με 1.675 , τρίτη η Τουρκία (978), ενώ ακολουθούν η Τυνησία (868), η Αλγερία (847), η Ισπανία (775) και η Ελλάδα (577).