Η μοίρα της ελληνικής παραλίας

Η Ελλάδα διαθέτει μία από τις μεγαλύτερες ακτογραμμές του κόσμου, περίπου 16.000 χλμ. και 625 ακτές με Γαλάζια Σημαία για το 2024.

«Παγκοσμίως, οι ελληνικές ακτές είναι εξαιρετικά δημοφιλείς για την καθαρότητα και διαύγεια των νερών τους και τη μοναδική ποικιλομορφία τους. Το Αρχιπέλαγος του Αιγαίου, το Ιόνιο και το Κρητικό πέλαγος αποτελούν υδάτινες «αγκαλιές», που σας καλωσορίζουν για ατέλειωτες βουτιές και απόλαυση στα νερά τους. Η χώρα μας διαθέτει παραλίες για κάθε γούστο. Θα βρείτε μικρές και μεγάλες, απάνεμους κόλπους και ορμίσκους, αμμώδεις ακρογιαλιές αλλά και βοτσαλωτές, παράκτιες σπηλιές σμιλεμένες σε απόκρημνα βράχια, παραλίες με λευκή ή ροζ άμμο, αλλά και παραλίες που έχουν διαμορφωθεί από τη χαρακτηριστική σκούρα άμμο των ηφαιστειογενών εδαφών», γράφει το VisitGreece του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού (ΕΟΤ).

Και δίνει επιλογή: «Κοσμοπολίτικοι προορισμοί, με υψηλού επιπέδου υποδομές και υπηρεσίες, αλλά και οικογενειακές μονάδες με προσιτές τιμές σας υποδέχονται για να χαρείτε την αναζωογονητική δύναμη των ελληνικών θαλασσών. Στις περισσότερες ακτές η πρόσβαση είναι ελεύθερη. Μένει σ’ εσάς να επιλέξετε, είτε τον προσωπικό σας ερημικό παράδεισο, είτε μια από τις οργανωμένες παραλίες με εγκαταστάσεις και υπηρεσίες υψηλών προδιαγραφών (ομπρέλες, ξαπλώστρες, καμπίνες, καφέ, μπαρ-εστιατόρια κ.λπ.), που προσφέρουν την απόλυτη αναψυχή».

Στις οργανωμένες παραλίες και τους δημοφιλείς προορισμούς, ο υπερτουρισμός και η (υπερ)εκμετάλλευσή του, όμως, έχουν συνέπειες: Πανάκριβες ξαπλώστρες, που κατά περίπτωση δεν φτάνουν μόνο μέχρι εκεί που σκάει το κύμα, αλλά και ακόμη παραπέρα, καθε είδους εγκαταστάσεις εστίασης και αναψυχής -με άδεια ή χωρίς- μύριες όσες παρανομίες και παρατυπίες που «πνίγουν» τον αιγιαλό και για τις οποίες η κυβέρνηση επιστρατεύει πλέον και τεχνολογικά όπλα για να βάλει τάξη.

Υπάρχουν παραλίες όπου, αν δεν θέλεις ξαπλώστρα, απλώς δεν έχει χώρο για να απλώσεις πετσέτα, κι ας είσαι του ομώνυμου κινήματος.

Δύο ταλαιπωρημένες παραλίες, ενδεικτικές του ζητήματος

Υπάρχουν όμως και παραλίες – ερημικοί παράδεισοι, που έχουν και αυτοί τα θέματά τους.

Πρόσφατο παράδειγμα τα Θαψά Ευβοίας, μια πανέμορφη παραλία στο δήμο Κύμης – Αλιβερίου, γνωστή στους ντόπιους ως «Γαλάζια Λίμνη», που μέχρι πριν από μερικά χρόνια την ήξεραν λίγοι και την επισκέπτονταν ακόμη λιγότεροι. Μετά, φτιάχτηκε ο δρόμος.

Και το φετινό τριήμερο του Αγίου Πνεύματος, η παραλία φωτογραφήθηκε «πήχτρα» στις σκηνές, τόσες πολλές που η αμμουδιά διακρίνεται αμυδρά…

Το ελεύθερο κάμπινγκ, σημειωτέον, απαγορεύεται (με νόμο του 1976) σε αρχαιολογικούς χώρους, αιγιαλούς, παραλίες, παρυφές δημόσιων δασών και εν γένει κοινόχρηστους χώρους. Με δυο λόγια, απαγορεύεται παντού, αν και οι ασχολούμενοι με το συγκεκριμένο είδος διακοπών ξέρουν -ως κοινό μυστικό- ότι οι τοπικές κοινότητες το επιτρέπουν «ανεπισήμως». Εξάλλου, πόσο εύκολο είναι να εντοπιστεί ο κατασκηνωτής για να του επιβληθεί το πρόστιμο;

Ενα ζήτημα επίσης είναι ότι τα Θαψά χαρακτηρίζονται βάσει νόμου «απάτητα» και συμπεριλαμβάνοται στις συνολικά 238 παραλίες της χώρας που βρίσκονται εντός του δικτύου Natura 2000 και στις οποίες απαγορεύονται οι ξαπλώστρες και κάθε είδους δραστηριότητα αναψυχής.

Μένουμε στην Εύβοια. Περνώντας τη Στενή, μερικές εκατοντάδες μέτρα από την γνωστή πια Χιλιαδού, ένα δρόμος χωρίς άσφαλτο οδηγεί στο Μετόχι. Να ένα ακόμη ιδανικό παράδειγμα «ερημικού παράδεισου», που λέει και το VisitGreece.

Μόνο που ο παράδεισος εδώ είναι «στρωμένος» με σκουπίδια… Στις 25 Μαΐου 2024 σε ολόκληρη την παραλία, δεν υπήρχε ούτε ένας κάδος. Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Παραλίας Μετοχίου είχε βάλει ένα καφάσι, με την παράκληση να διατηρηθεί «η παραλία μας καθαρή». Παραδίπλα, πάνω στον δρόμο, ο κάδος του δήμου είχε στο πλάι του μεγάλα αντικείμενα. Η υπερχείλισή του είναι συχνό φαινόμενο τον Αύγουστο. Ο δήμος Κύμης-Αλιβερίου έχει 47 χωριά στην αρμοδιότητά του και οι ντόπιοι λένε πως οι αρμόδιοι συχνά δεν τα προλαβαίνουν όλα…

Αυτά είναι δύο μόνο παραδείγματα, συμπτωματικά από την Εύβοια και τα δύο, που όμως είναι αντιπροσωπευτικά για πολλές παραλίες σε πολλές περιοχές. Και ποιος δεν έχει δει σκουπίδια στην παραλία των διακοπών του; Ή, κατασκηνωτές εγκατεστημένους όπου να ‘ναι;

Αυτή τη μοίρα θέλουμε για τις παραλίες μας;

Οι έλεγχοι νομιμότητας στις οργανωμένες πλαζ είναι μια καλή αρχή και φαίνεται πως κάτι έχουν αρχίσει δειλά να αποδίδουν. Στην πλατφόρμα MyCoast -όπου καταγγέλλονται οι παρανομίες- οι αναφορές πλησιάζουν τις 9.000 και οι αρμόδιοι λένε πως εντείνουν τις προσπάθειες όσο προχωρά η θερινή περίοδος.

Ομως και η φροντίδα των μη οργανωμένων παραλιών είναι εξίσου σημαντική για να διατηρηθεί το μέτρο. Και, κυρίως, για να διατηρηθεί η φυσική ομορφιά αυτών των 16.000 χιλιομέτρων.