Η Ρωσία «χτυπάει» την οικονομία

Από την αρχή της χρονιάς, η πεποίθηση μας ήταν ότι το 2023 θα είχε ακόμα περισσότερη αβεβαιότητα, οικονομικά και γεωπολιτικά. Ο κόσμος μοιάζει να έχει φύγει από τον άξονα στον οποίο βρισκόταν προ πανδημίας, και πασχίζει να βρει νέες ισορροπίες.

Προς το παρόν η εξέγερση του Wagner Group στη Ρωσία έχει εξάψει τη φαντασία των ανθρώπων και το πολιτικό ρεπορτάζ έχει πάρει φωτιά. Οι οικονομικές προεκτάσεις όμως αυτής της ιστορίας είναι εξίσου σημαντικές.

Μπορεί στην Ουκρανία -δικαίως- να χαίρονται και να σχεδιάζουν την αντεπίθεση τους, οι οικονομικοί παράγοντες όμως έχουν κάθε λόγο να ανησυχούν.

Η Ρωσία είναι ένας από τους κυριότερους παραγωγούς ενέργειας και βασικών υλικών στον κόσμο. Περισσότερη ανισορροπία στη χώρα θα αρχίσει να ανησυχεί σοβαρά τις αγορές. Αν η χώρα αποσταθεροποιηθεί, οι τιμές της ενέργειας και των εμπορευμάτων θα μπορούσαν να εκτοξευθούν. Αυτό έρχεται σε μια αρκετά δυσχερή συγκυρία για την παγκόσμια οικονομία. Οι περισσότερες χώρες αντιμετωπίζουν αρκετά υψηλό πληθωρισμό. Μπορεί στην Ελλάδα ο τιμάριθμος να έχει υποχωρήσει κάτω από το 3% (κυρίως λόγω της υψηλής ανεργίας και του «καλαθιού της νοικοκυράς»), αλλά στις μεγαλύτερες οικονομίες τα νούμερα είναι υψηλά. Σχεδόν 4% στις ΗΠΑ, 6% στην Ευρωζώνη και κοντά στο 9% στη Μ. Βρετανία.

O πληθωρισμός ξεκίνησε ως πρόβλημα εφοδιαστικών αλυσίδων. Πλέον όμως, είναι ένας φαύλος κύκλος υψηλότερων μισθών και τιμών, που το ένα οδηγεί το άλλο ψηλότερα. Τα καλά νέα, μέχρι την προηγούμενη εβδομάδα, ήταν ότι τουλάχιστον οι τιμές της ενέργειας και των βασικών υλικών υποχωρούσαν.

Η κατάσταση έχει αναγκάσει τις κεντρικές τράπεζες να ανεβάσουν τα επιτόκια τους και ουσιαστικά να «επιτεθούν» στους καταναλωτές, προκειμένου να μην πληρώνουν τις υψηλότερες τιμές.

Όμως νέα αποσταθεροποίηση στη Ρωσία θα μπορούσε να αναζωπυρώσει τα προβλήματα των εφοδιαστικών αλυσίδων, ξεκινώντας νέο κύκλο πληθωρισμού, τι στιγμή που αυτός είναι ήδη πολύ υψηλός.

Προς το παρόν, παρά τις κυρώσεις στη Ρωσική οικονομία, τα αγαθά της κινούνται σχετικά ελεύθερα στις αγορές. Η Ινδία και η Κίνα αγοράζουν ενέργεια και βασικά υλικά από τη Ρωσία, αφήνοντας τις άλλες χώρες να αγοράζουν από άλλους προμηθευτές. Αυτή η ροή, όμως, μπορεί να διασαλευτεί.

Η εικόνα του Βλαντίμιρ Πούτιν έχει πληγεί. O πόλεμος δεν πάει καλά, οι μισθοφόροι επαναστάτησαν, και πλέον θα χρειαστεί να αφιερώσει περισσότερους πόρους, στρατιωτικούς, πολιτικούς και οικονομικούς, για αν ελέγξει την κατάσταση στο εσωτερικό της χώρας.

Μια ήττα ίσως δεν είναι διαχείρισιμη για το Ρώσο ηγέτη. Στο επίκεντρο της Ρωσικής πολιτικής είναι πάντοτε η επίδειξη δύναμης. Όποιος ηγέτης υποχώρησε, έχασε την εξουσία. Ο Τσάρος Νικόλαος II ηττήθηκε στον Α’ΠΠ, έχασε τη θέση του και εκτελέστηκε. Ο Νικήτα Χρουστσόφ υποχώρησε κατά την Πυραυλική Κρίση του 1962, και αντικαταστάθηκε λίγο αργότερα. Πέθανε σε κατάθλιψη. Ο Μιχαήλ Γκορμπατσώφ υποχώρησε από το Αφγανιστάν. Μετά από λίγο είδε την Πτώση του Τείχους και την κατάρρευση της ΕΣΣΔ. Μια δεκαετία αργότερα, διαφήμιζε πίτσες.

Αυτά τα μαθήματα δεν τα ξεχνάει ο Βλαντίμιρ Πούτιν, ο οποίος πλέον είναι αναγκασμένος να ρισκάρει περισσότερο. Ίσως αναζητήσει μια γρήγορη νίκη στην Ουκρανία, κάτι που θα μπορούσε να πετύχει με την χρήση τακτικών πυρηνικών, παρά τις αυστηρές προειδοποιήσεις από τη Ουάσιγκτον και το Πεκίνο.

Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να οδηγήσει σε περισσότερες χώρες να πάψουν να εισάγουν αγαθά από τη Ρωσία, κάτι που θα οδηγούσε σε αύξηση τις τιμές ενέργειας και αγαθών σε όλο τον κόσμο.

Ο πληθωρισμός είναι το βασικό οικονομικό ρίσκο για το 2023. Αν η εφοδιαστική αλυσίδα πληγεί περαιτέρω λόγω της Ρωσίας, τότε οι συνέπειες για την οικονομία είναι ανυπολόγιστες.