Η Σκύρος προτιμά να παραμείνει «υπανάπτυκτη»

Oργανωμένοι υποδοχείς για τουριστικές εγκαταστάσεις, δημιουργία μαρίνας και σταθμού κρουαζιέρας, δραστικός περιορισμός της ελεύθερης βόσκησης. Αυτές είναι ορισμένες από τις προτάσεις για την «ήπια» ανάπτυξη της Σκύρου τα επόμενα χρόνια, που ξεσήκωσαν την τοπική κοινωνία και οδήγησαν το δημοτικό συμβούλιο να απορρίψει ομόφωνα το προτεινόμενο –από το πολεοδομικό σχέδιο– σενάριο ανάπτυξης του νησιού. Το ερώτημα, βεβαίως, είναι τι πιθανότητα έχει η τοπική κοινωνία να επηρεάσει το πλαίσιο αυτό, καθώς η τοποθέτηση ενός δημοτικού συμβουλίου δεν είναι καθοριστική για την έγκριση ή μη ενός πολεοδομικού σχεδίου.

Τα πρώτα τοπικά πολεοδομικά σχέδια (ΤΠΣ), που ξεκίνησαν σταδιακά να εκπονούνται σε διάφορες περιοχές της χώρας εδώ και μια διετία, αρχίζουν να παρουσιάζονται στις τοπικές κοινωνίες.

Αυτό συνέβη και στη Σκύρο, όπου πριν από 15 ημέρες παρουσιάστηκε από την ομάδα μελετητών που έχει αναλάβει το έργο για λογαριασμό του υπουργείου Περιβάλλοντος η πρώτη φάση του πολεοδομικού σχεδίου. Η α΄ φάση (σύμφωνα με τις προδιαγραφές των ΤΠΣ) καταλήγει στην επιλογή τριών σεναρίων, με το πρώτο να είναι το σενάριο «μηδενικής λύσης», το δεύτερο το ήπιο σενάριο και το τρίτο το σενάριο εντατικής ανάπτυξης.

Σενάριο «μηδενικής λύσης»

Μόνο που στην περίπτωση της Σκύρου το σενάριο «μηδενικής λύσης» έφτασε να δείχνει πιο ελκυστικό από το προτεινόμενο. «Το υποτιθέμενο σενάριο μηδενικής ανάπτυξης είναι στην ουσία μια αποτίμηση του υφιστάμενου πολεοδομικού σχεδίου (ΣΧΟΟΑΠ) του νησιού, που εγκρίθηκε το 2013 με ευρεία τοπική συναίνεση», εξηγεί ο δήμαρχος Σκύρου Κυριάκος Αντωνόπουλος.

«Η μελέτη λοιπόν μας λέει ότι αν εξακολουθήσει να εφαρμόζεται αυτό το πλαίσιο, που έχει αποδειχθεί ότι είναι “στα μέτρα” του νησιού μας, θα συρρικνωθεί ο πληθυσμός, θα έχουμε κυκλοφοριακά προβλήματα, προβλήματα με τον βιολογικό καθαρισμό, ανεπαρκή υγειονομική κάλυψη και πλείστα όσα προβλήματα. Αντίθετα, αυτό που προτείνει ως “ήπιο” σενάριο είναι κάτι εντελώς ξένο στον τόπο μας: μιλάει για μαρίνα, σταθμό κρουαζιέρας και οργανωμένους υποδοχείς για πεντάστερα ξενοδοχεία στην παρθένα βορειοδυτική πλευρά του νησιού. Μα οι επισκέπτες που έρχονται στη Σκύρο έρχονται ακριβώς για αυτό το φυσικό περιβάλλον, μένουν σε μικρές οικογενειακές μονάδες φιλοξενίας και απολαμβάνουν αυτό το είδος ανάπτυξης, που το πολεοδομικό σχέδιο θεωρεί “υπανάπτυκτο”. Γι’ αυτό και ομόφωνα το δημοτικό συμβούλιο αποφασίσαμε να σχολιάσουμε στη διαβούλευση ότι προτιμούμε… να μείνουμε υπανάπτυκτοι, από αυτό που μας προτείνεται». «Η Σκύρος έχει έναν πολύ καλό πολεοδομικό σχεδιασμό. Επιπλέον, τα προηγούμενα χρόνια η βιοποικιλότητα του νησιού μελετήθηκε και έγινε εξαιρετική δουλειά από τον δήμο, την Ελληνική Εταιρεία (ΕΛΛΕΤ) και την Ορνιθολογική Εταιρεία στο πλαίσιο του προγράμματος LIFE, που ανέδειξε τη σημασία της προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος του νησιού και αποτέλεσε ανάχωμα απέναντι στη δημιουργία τεράστιων αιολικών πάρκων στο νότιο τμήμα του», εκτιμά η Ιρις Λυκουριώτη, αναπλ. καθηγήτρια στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας.

«Αντί λοιπόν ο μελετητής να προτείνει στο “ήπιο” σενάριο κάποιες βελτιώσεις επάνω στο υφιστάμενο πλαίσιο, αξιοποιώντας και τη γνώση που παρήχθη από το LIFE, έρχεται να προτείνει κάτι εντελώς διαφορετικό, απορρίπτοντας το σημερινό μοντέλο ως “υπανάπτυκτο”. Το σχέδιο λοιπόν προτείνει μια πλήρη στροφή της οικονομίας του νησιού στον τουρισμό, προτείνοντας οργανωμένες μονάδες στις καλύτερες περιοχές του νησιού και αφήνοντας έωλο το ζήτημα της εκτός σχεδίου, ως βάση για να συμβεί στη Σκύρο η εισβολή του real estate που έχει συντελεστεί στις Κυκλάδες».

Περιορισμός κτηνοτροφίας

Βασικό ζήτημα για την τοπική κοινωνία είναι και η πρόβλεψη για δραστικό περιορισμό της κτηνοτροφίας. «Η Σκύρος έχει 35.000 ζώα, κυρίως ελεύθερα, που μετακινούνται σε πολύ μεγάλες εκτάσεις. Η ελεύθερη κτηνοτροφία καλύπτει το 80% του νησιού και αποτελεί το κύριο χαρακτηριστικό της οικονομίας του – εμείς δεν ήμασταν ποτέ ούτε ναυτικό νησί ούτε τουριστικό», λέει ο κ. Αντωνόπουλος.

«Το πολεοδομικό σχέδιο λοιπόν έρχεται να προτείνει την οριοθέτηση της κτηνοτροφίας σε τρεις περιοχές, κάτι που αναπόφευκτα θα οδηγήσει στον περιορισμό της». «Τα βοσκοτόπια είναι μια παραδοσιακή πρακτική στη Σκύρο, που συνδέεται με την οικονομία και τον πολιτισμό του νησιού. Η “διάλυση” της κτηνοτροφίας υπέρ της εντατικοποίησης του τουρισμού οδηγεί σε κάτι άλλο, που δεν εκφράζει την τοπική κοινωνία αλλά εξυπηρετεί την κτηματαγορά», προσθέτει η κ. Λυκουριώτη.