Η βύθιση «του SS Πηλεύς» από τους Γερμανούς και η εκτέλεση των ναυαγών με βολές πολυβόλων και χειροβομβίδες!

Η Ελλάδα όπως είναι γνωστό πλήρωσε βαρύτατο τίμημα κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Εκατοντάδες χιλιάδες νεκροί και τεράστιες καταστροφές από τους κατακτητές, για μια χώρα που «τόλμησε» να αντισταθεί στη φασιστική και ναζιστική λαίλαπα… Εκτός όμως από τον ελλαδικό χώρο, τη Βόρεια Αφρική και την Ιταλία (Ρίμινι), πολλές απώλειες υπήρξαν και ανάμεσα στους Έλληνες ναυτικούς των εμπορικών πλοίων. Οι Έλληνες ναυτικοί που έχασαν τη ζωή τους στις «ρότες του θανάτου» ήταν πολλοί, άγνωστο όμως πόσοι ακριβώς. Από, τουλάχιστον, 2.000 ως 3.500…

Αρκετοί άλλοι τραυματίστηκαν και περίπου 180 παραφρόνησαν. Θα ασχοληθούμε σήμερα με την απάνθρωπη συμπεριφορά των μελών του πληρώματος του γερμανικού υποβρυχίου «U 852» προς τους Έλληνες και ξένους ναυτικούς του «SS Πηλεύς», που αφού το βύθισαν, σκότωσαν με βολές πολυβόλων και χειροβομβίδες τους περισσότερους ναυαγούς! Η Θεία Δίκη όμως ήρθε λίγο αργότερα για τους Γερμανούς που συνελήφθησαν αιχμάλωτοι, δικάστηκαν και τρεις από αυτούς, εκτελέστηκαν.

Η απόρρητη Διαταγή «Laconia»

Τον Σεπτέμβριο του 1942, ο Καρλ Ντένιτς, Αρχηγός της Διοίκησης Υποβρυχίων του Γερμανικού Ναυτικού, φανατικός Ναζί εξέδωσε μια άκρως απόρρητη διαταγή προς όλους τους κυβερνήτες υποβρυχίων. Αυτή έμεινε γνωστή ως Διαταγή «Laconia». Το περιεχόμενό της ήταν το εξής: «Δεν πρέπει να γίνεται καμία απολύτως προσπάθεια διάσωσης των πληρωμάτων των βυθιζόμενων πλοίων. Η απαγόρευση περιλαμβάνει την περισυλλογή ανθρώπων απ’ τη θάλασσα και τη μεταφορά τους σε σωστικές λέμβους, την επαναφορά στη σωστή θέση τους και αναποδογυρισμένων λέμβων και τη διανομή φαγητού και νερού. Η διάσωση αντίκειται στις στοιχειώδεις απαιτήσεις του πολέμου για την εξόντωση εχθρικών πλοίων και πληρωμάτων… Να είστε σκληροί, έχοντας κατά νου ότι ο εχθρός δεν λογαριάζει τα γυναικόπαιδα όταν ρίχνει βόμβες σε γερμανικές πόλεις…»

Την ίδια μέρα της αποστολής της παραπάνω διαταγής ο Ντένιτς έγραψε στο Πολεμικό Ημερολόγιό του: «Επιστήσαμε ξανά την προσοχή όλων των μελών πληρωμάτων που βυθίστηκαν, αντιτίθενται στις πιο στοιχειώδεις απαιτήσεις για τη διεξαγωγή ενός πολέμου. Αυτές του αφανισμού των πλοίων και των πληρωμάτων τους».

Η βύθιση του ελληνικού φορτηγού πλοίου «Πηλεύς» και η εν ψυχρώ δολοφονία των ναυαγών…

Στις 8 Μαρτίου 1944 το ελληνικό πλοίο «SS Πηλεύς» που είχε ναυλωθεί από το Βρετανικό Υπουργείο Πολεμικών Μεταφορών απέπλευσε, κενό φορτίου, από το Φριτάουν (σημερινή πρωτεύουσα της Σιέρα Λεόνε της Αφρικής), για την Αργεντινή. Το πλήρωμα το αποτελούσαν 35 ναυτικοί, 19 από τους οποίους ήταν Έλληνες. Πλοίαρχος ήταν ο Μηνάς Γ. Μαυρής από την Κάσο και Υποπλοίαρχος ο Αντώνης Λιώσης, από την Κοιλάδα Ερμιονίδας. Στο πλοίο επέβαιναν και πέντε πυροβολητές. Το απόγευμα της 13ης Μαρτίου 1944 (μεταξύ 17.50 και 19.20, οι απόψεις διίστανται), το «Πηλεύς» έπλεε προς τα δυτικά, κάτω ακριβώς από τον Ισημερινό, πάνω από 300 μίλια από τις αφρικανικές ακτές.

Ξαφνικά, το «Πηλεύς» δέχθηκε δύο τορπίλες στην πλώρη και βυθίστηκε μέσα σε τρία λεπτά! Ωστόσο, τα περισσότερα μέλη του πληρώματος είχαν διασωθεί και προσπαθούσαν να γαντζωθούν από τα συντρίμμια του πλοίου και τις σχεδίες που βρίσκονταν τριγύρω. Το «Πηλεύς» είχε βυθιστεί από το γερμανικό υποβρύχιο «U 852» με κυβερνήτη τον Heinz Eck, μόλις 28 ετών τότε…

Το υποβρύχιο αναδύθηκε και πλησίασε από τις λέμβους του «Πηλεύς» με τρεις επιζώντες. Ένας αγγλομαθής αξιωματικός του «U 852» διατάχθηκε από τον Eck να εξακριβώσει το όνομα του πλοίου που είχαν βυθίσει. Ο τρίτος καπετάνιος του «Πηλεύς» ανέβηκε στο «U 852» και ανέφερε το όνομα του πλοίου, το όνομα του καπετάνιου, το είδος του φορτίου (που δεν υπήρχε), τα λιμάνια απόπλου και προορισμού και αν υπήρχαν άλλα πλοία σε κοντινή απόσταση. Όταν ο Γερμανός αξιωματικός έδωσε αναφορά στον Eck αυτός του είπε ότι έπρεπε να εξαφανίσουν κάθε ίχνος βύθισης, σκοτώνοντας τους διασωθέντες! Αφαίρεσαν από τον τρίτο καπετάνιο το σωσίβιο και τον άφησαν στη λέμβο απ’ όπου τον είχαν παραλάβει.

Από εκεί και πέρα άρχισε μια φρικιαστική περιπέτεια για τους διασωθέντες του ελληνικού πλοίου. Ο Eck έδωσε εντολή να βάλλουν κατά των σχεδιών με πολυβόλα και καθώς κάποιοι κατάφεραν να διασωθούν διέταξε να ρίξουν σε αυτούς χειροβομβίδες! Όλη τη νύχτα το «U 852» έριχνε τους προβολείς του πάνω στα συντρίμμια του «Πηλεύς», με τα πολυβόλα του να βάλλουν ασταμάτητα και το πλήρωμά του να πετά χειροβομβίδες προς τους ναυαγούς! Οι Γερμανοί απομακρύνθηκαν από την περιοχή λίγο πριν ξημερώσει…

Και όμως τέσσερα μέλη του πληρώματος του ελληνικού πλοίου κατάφεραν να διασωθούν, πάνω σε μια σχεδία. Ήταν ο Υποπλοίαρχος Λιώσης, ο ναύτης Δημήτρης Αργυρός, ο λιπαντής Rocco Said και ο ναύτης Δημήτρης Κωνσταντινίδης από τη Σύρο, που έπαθε γάγγραινα πάνω στη σχεδία και πέθανε. Οι άλλοι τρεις παρέμειναν αβοήθητοι πάνω στη σχεδία για 38 (!) μέρες στον Ατλαντικό Ωκεανό.

Τελικά στις 20 Απριλίου 1944 τους εντόπισε το πορτογαλικό πλοίο «Alexandre Silva», τους περισυνέλεξε και τους μετέφερε στο λιμάνι Lobito της Δυτικής Αφρικής.

Η προσάραξη του «U 852» και η αιχμαλωσία του πληρώματός του.

Ο Eck περήφανος για το «κατόρθωμά» του πίστευε ότι θα επιστρέψει στη Γερμανία και θα δεχτεί τα εύσημα από τον Ντένιτς για την κτηνωδία του. Όμως ατύχησε…

Η περιπολία του στη διάρκεια της οποίας βύθισε το «Πηλεύς» ήταν η πρώτη και η τελευταία του. Στις 2 Μαΐου 1944 το «U 852» δέχτηκε επίθεση από συμμαχικό αεροπλάνο και προσάραξε (κατά τον Νίκο Πηγαδά βυθίστηκε) στις ακτές της Σομαλίας. Ο Eck και τα μέλη του πληρώματος του υποβρυχίου συνελήφθησαν στις αφρικανικές ακτές καθώς προσπαθούσαν να διαφύγουν. Φυλακίστηκαν σε στρατόπεδο αιχμαλώτων πολέμου.

Η δίκη του Eck και άλλων μελών του πληρώματος – Η καταδίκη σε θάνατο τριών και η εκτέλεσή τους.

Οι καταθέσεις των τριών διασωθέντων είχαν σαν αποτέλεσμα των Οκτώβριο του 1945 να οδηγηθούν σε δίκη στο Αμβούργο ο Heinz Eck, o Ανθυποπλοίαρχος August Hoffman, ο γιατρός του πλοίου, Επίατρος Walter Weisspefennig, ο οποίος πήρε μετά τη βύθιση του «Πηλεύς» ένα πολυβόλο και άρχισε να ρίχνει με μανία προς τα συντρίμμια του πλοίου (!), ο Υποπλοίαρχος – Μηχανικός Hans Richard Lenz και ο Δίοπος Wolfgang Schwender. Τα μέλη του Στρατοδικείου που δίκασε τους Γερμανούς ήταν Βρετανοί και δύο Έλληνες ο Πλοίαρχος Ν. Ματθαίος και ο Αντιπλοίαρχος Ν. Ι. Σαρρής. Ο Αντώνης Λιώσης είπε μεταξύ άλλων στην κατάθεσή του, ότι έδεσε τη σχεδία του σε μια άλλη που βρίσκονταν περισσότεροι ναυαγοί και τότε επανεμφανίστηκε το υποβρύχιο που τους κάλεσε να πλησιάσουν. Πιστεύοντας ότι θα τους έσωζαν οι ναυαγοί πήγαν κοντά στο υποβρύχιο, το οποίο ξαφνικά άνοιξε πυρ με τα πολυβόλα του εναντίον τους! Κάποιοι ναυαγοί χτυπήθηκαν, οι σχεδίες έγιναν κόσκινο, αλλά δεν βούλιαξαν και οι Γερμανοί άρχισαν να πετούν χειροβομβίδες…

Η απόφαση του δικαστηρίου ήταν καταπέλτης. Και οι πέντε κατηγορούμενοι κρίθηκαν ένοχοι. Οι Eck, Hoffman και Weisspfennig, που μάλιστα δεν έδειξαν ίχνος μεταμέλειας καταδικάστηκαν σε θάνατο. Ο Lenz σε ισόβια κάθειρξη και ο Schwender σε κάθειρξη 15 ετών. Το μέρος της αίθουσας του δικαστηρίου που προοριζόταν για το κοινό είχε κατακλυστεί από Γερμανίδες που πήγαν να δουν από κοντά τον γόη Κυβερνήτη Eck.

Στις 30 Νοεμβρίου 1945, οι τρεις που καταδικάστηκαν σε θάνατο εκτελέστηκαν από βρετανικό απόσπασμα. Οι άλλοι δύο αφέθηκαν ελεύθεροι: ο Lenz μετά από οκτώ μήνες και ο Schwender μετά από έξι χρόνια.

Τιμωρήθηκε ο εμπνευστής της Διαταγής «Laconia» Καρλ Ντένιτς;

Ο Εck, ο μόνος κυβερνήτης γερμανικού υποβρυχίου που καταδικάστηκε και εκτελέστηκε κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, στην απολογία του ισχυρίστηκε ότι απλά εκτελούσε τη Διαταγή «Laconia». Ο εμπνευστής της Karl Donitz, στη διαθήκη του Χίτλερ, ονομαζόταν «Αρχηγός του Κράτους» (Staatsoberhaupt), όχι όμως Φίρερ. Σχημάτισε μεν μια υποτυπώδη κυβέρνηση, τελικά όμως αναγκάστηκε να παραδοθεί στους Συμμάχους.

Ο Ντένιτς ήταν ανάμεσα στους κατηγορούμενους στη Δίκη της Νυρεμβέργης. Δεν του απαγγέλθηκαν κατηγορίες για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, ούτε για συμμετοχή στο Ολοκαύτωμα, αλλά για την έκδοση εντολής «ολοκληρωτικού πολέμου» με την οποία διατάσσονταν τα πληρώματα των υποβρυχίων να μην βοηθούν τους διασωθέντες από τα πλοία που βυθίζονταν. Προς γενική έκπληξη ο Ντένιτς παρουσίασε διαταγή του Αμερικανού Ναυάρχου του Ειρηνικού Chester Nimitz, προς τα πληρώματα των υποβρυχίων να μην προβαίνουν σε διασώσεις ναυαγών αν διαπίστωναν τον παραμικρό κίνδυνο. Έτσι, ο Ντένιτς καταδικάστηκε σε δέκα χρόνια κάθειρξης για «εγκλήματα κατά της ειρήνης», ποινή που εξέτισε στις φυλακές Σπαντάου του Βερολίνου. Αποφυλακίστηκε την 1/10/1956 και αποσύρθηκε στο χωριό Αουμίλε της Β.Δ. Γερμανίας. Πέθανε το 1980 σε ηλικία 89 ετών.

Πηγές:
Νίκος Πηγαδάς, «Εθελοντές στο Κονβόι του Θανάτου» Εκδόσεις ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ, 2007
Lord Russel of Liverpool, «Η ΜΑΣΤΙΓΑ ΤΟΥ ΝΑΖΙΣΜΟΥ», Εκδόσεις ΙΩΛΚΟΣ, 2007.