Ιστορία: Μια ημέρα του 340 π.Χ. στις Αιγές

Ο καλεσμένος περιμένει σε μία από τις αίθουσες συμποσίου των Αιγών. Κάποια στιγμή ο οινοχόος φέρνει από το κελάρι κρασί ανέρωτο και το αφήνει πάνω στο τραπέζι. Μαζί, φυσικά, και μια ασημένια κανάτα με φρέσκο νερό. Οι υπηρέτες κουβαλούν επίσης μέλι, σμύρνα, μπαχαρικά και αρτύματα από αρωματικά φρούτα και λουλούδια. Σύμφωνα με τους κανόνες που έχει επιβάλει ο βασιλιάς Φίλιππος Β’, ο οποίος έχει ανεβεί στον θρόνο της Μακεδονίας το 359 π.Χ., οι ίδιοι οι καλεσμένοι του μπορούν να αναμείξουν την ποσότητα κρασιού που επιθυμούν μαζί με τα υπόλοιπα υλικά για να φτιάξουν το «κοκτέιλ» τους.

Στη συνέχεια, ένας από τους υπηρέτες σερβίρει το τελικό κράμα με την κομψή κουτάλα στα ποτήρια, αφού περάσει από το σουρωτήρι. Ο συνδαιτημόνας σκέφτεται πόσο γαλαντόμος θέλει να δείχνει ο βασιλιάς: δεν υπολογίζει εκ των προτέρων τη δαπάνη, αλλά δίνει την αίσθηση της ιεροτελεστίας στην ομήγυρη, μια διαδικασία υψηλής εξειδίκευσης που απευθύνεται στον εκλεπτυσμένο ουρανίσκο ενός αληθινού γευσιγνώστη.

Ο καλεσμένος πρέπει να αισθάνεται τυχερός, καθώς βρίσκεται στο διοικητικό κέντρο του βασιλείου (κάτι σαν το σημερινό Μέγαρο Μαξίμου, όπως έχει περιγράψει η «ψυχή» της αναστήλωσης και επίτιμη έφορος Αρχαιοτήτων Αγγελική Κοτταρίδη). Εχει μπει από το πρόπυλο στην ανατολική είσοδο και μέχρι την ιεροτελεστία της οινοποσίας έχει προσέξει πιθανότατα τις λεπτομέρειές του.

Καταρχάς, η ίδια η αίθουσα, ο ανδρώνας, είναι ευρύχωρη όσο καμία άλλη εκείνη την εποχή. Μια επινόηση του αρχιτέκτονα των Αιγών, που φέρεται να είναι ο Πύθεος από την Πριήνη της Μικράς Ασίας. Στους 16 ανδρώνες λέγεται ότι υπάρχει χώρος για τουλάχιστον 224 κλίνες. Ο Φίλιππος, δηλαδή, μπορεί να παραθέσει συμπόσιο σε περισσότερους από 450 καλεσμένους συγχρόνως.

Περνώντας από το πρόπυλο ο καλεσμένος έχει πατήσει στην τετράγωνη αυλή, που διαθέτει ένα τεράστιο περιστύλιο –η καρδιά του πρωτοποριακού οικοδομήματος–, σε κάθε πλευρά του οποίου στέκουν 16 λίθινοι δωρικοί κίονες. Στην ανατολική πλευρά ο επίδοξος πότης του συμποσίου έχει παρατηρήσει, λογικά, τη μεγάλη κυκλική αίθουσα, αυτή που ονόμαζαν «θόλο». Στο δάπεδο υπάρχει η επιγραφή «Ηρακλή πατρώω», αναφορά στον ημίθεο ήρωα τον οποίο οι βασιλείς της Μακεδονίας τιμούσαν ως πρόγονό τους.

 

 

Οταν, πλέον, εισέρχεται στον ανδρώνα, το βλέμμα του δεν μπορεί παρά να αιχμαλωτίζεται από το εντυπωσιακό ψηφιδωτό, επενδεδυμένο με αδιάβροχο κονίαμα για την υγρασία. Γύρω από αυτό ξεκινάει ένα πλατύ σκαλοπάτι επάνω στο οποίο έχουν τοποθετηθεί οι κλίνες των άλλων συνδαιτυμόνων. Ας πούμε ότι το δάπεδο είναι εκείνο που φτιάχτηκε από ποταμίσια βότσαλα, λευκά, μαύρα, γκρίζα, κίτρινα και κόκκινα. Στο κέντρο του σχηματίζεται ένας μεγάλος ρόδακας από οκτώ μακρουλά πέταλα και ισάριθμα σέπαλα. Από το λουλούδι αυτό ξεκινούν οκτώ ζεύγη βλαστών, οι οποίοι συμπλέκονται και διακλαδίζονται.

Μαίανδροι στολίζουν την περιφέρεια του κύκλου, ενώ ξανθά κορίτσια, μισές γυναίκες-μισά λουλούδια (οι «ανθοκόρες») «φυτρώνουν» στις γωνίες. Θα μπορούσε, όμως, να είναι και το ψηφιδωτό με την αρπαγή της Ευρώπης. Πιθανότατα αυτό απεικονίζει τις προθέσεις του Φιλίππου λίγο πριν ξεκινήσει τη μεγάλη στρατιωτική επιχείρηση στην Ασία, ώστε να εμφανιστεί ως ηγεμόνας της Ευρώπης. Οι ξύλινες πόρτες, από την άλλη, είναι χαλκοστόλιστες, οι τοίχοι έχουν ζωηρόχρωμα κονιάματα και είναι διακοσμημένοι με εκλεκτούς ζωγραφικούς πίνακες.

Ολο το ανάκτορο είναι εξοπλισμένο με καινοτόμα συστήματα ύδρευσης και αποχέτευσης. Οι άνθρωποι της εποχής γνωρίζουν, άλλωστε, ότι ο Φίλιππος θέλει να εκσυγχρονίσει το βασίλειό του και να δημιουργήσει ένα κράτος ικανό να ανταποκριθεί στις ανάγκες των νέων καιρών. Γι’ αυτό, για παράδειγμα, φρόντισε εξαρχής την οχύρωση των Αιγών – λίθινη μέχρι ένα σημείο και με καλοδουλεμένους πωρόλιθους στο υπόλοιπο τμήμα, οι οποίοι έφταναν στο ανάκτορο από τα λατομεία του Βερμίου ταξιδεύοντας σε απόσταση 10 έως 20 χλμ.

Ο καλεσμένος φέρνει στιγμιαία στο μυαλό του την εικόνα των 3.500 ανθρώπων, οι οποίοι μπορούσαν να καθίσουν στην αυλή του ανακτόρου μετατρέποντάς τη σε μια δημοκρατική Αγορά επίλεκτων Μακεδόνων – η γενιά που θα άλλαζε σε λίγα χρόνια τον κόσμο. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι στο συμπόσιο όπου παρευρίσκεται εκείνη την ημέρα συμμετέχουν ονομαστοί μουσικοί, ηθοποιοί, ποιητές, καλλιτέχνες και διανοούμενοι – και πνευματώδεις εταίρες.

Εξίσου στιγμιαία σκέφτεται ότι βρίσκεται σε ένα κτίριο σχεδιασμένο εξαρχής για να αποδώσει την ιδέα της πεφωτισμένης ηγεμονίας του Φιλίππου. Δεν γνωρίζει, φυσικά, ότι η ηγεμονία αυτή θα έχει ημερομηνία λήξης σε τέσσερα χρόνια στο γειτονικό θέατρο, η πρώτη σειρά εδωλίων του οποίου απέχει μόλις 60 μέτρα από τον βόρειο τοίχο του ανακτόρου. Εκεί όπου το 336 π.Χ., χρονιά κατά την οποία ολοκληρώνονται οι εργασίες του ανακτόρου, ο βασιλιάς πέφτει θύμα δολοφόνου τη στιγμή που εισέρχεται στην ορχήστρα.

Σημείωση: το κείμενο βασίζεται στις πληροφορίες από το εξαντλητικό λεύκωμα «Αιγές» της Αγγελικής Κοτταρίδη (latsis-foundation.org, 2013), το βιβλίο «Βεργίνα: Οι Βασιλικοί Τάφοι και Αλλες Αρχαιότητες» του Μ. Ανδρόνικου (1984) και το «Εικόνες και Σύμβολα Περί των Αιγών», στο «Κερμάτια Φιλίας – Τιμητικός Τόμος για τον Ιωάννη Τουράτσογλου» της Στέλλας Δρούγου, υπουργείο Πολιτισμού, 2009.