Ιστορικό Μνημείο Λακωνίας | Παλαιομονάστηρο Βρονταμά

Αν το δεις από ψηλά μοιάζει με αετοφωλιά, αν πλησιάσεις θα νιώσεις πως βρίσκεσαι σε ένα φρούριο καλά κρυμμένο – Αυτό είναι το Παλαιομονάστηρο στο Βρονταμά Λακωνίας.

Χρόνος ανάγνωσης: Μέχρι να θαυμάσεις τη χαοτική θέα στο φαράγγι!

Η ιστορία λοιπόν αυτού του μοναστηριού αφιερωμένο στη Θεοτόκο, στον Άγιο Νικόλαο και στο μεγαλομάρτυρα Νικήτα, ξεκινάει το 12ο αιώνα (ίσως και νωρίτερα).

Επειδή δεν υπάρχουν αναφορές σχετικά με αυτό από τη βυζαντινή περίοδο, οι αρχαιολόγοι συμπεραίνουν την ηλικία του μοναστηριού βάση των τοιχογραφιών στο εσωτερικό του, με τις παλαιότερες να χρονολογούνται το 12ο αιώνα και τις νεότερες το 16ο αιώνα. Οι περισσότερες από αυτές (80 στον αριθμό), σώζονται μέχρι σήμερα σε καλή κατάσταση.

Η επικρατέστερη εκδοχή για την αρχή της ιστορίας αυτού του μέρους είναι πως η σπηλιά (που αργότερα χτίστηκε η εκκλησία), λειτουργούσε αρχικά σαν ασκηταριό (μπορεί και από το 10ο αιώνα). Ενδεχομένως να ήταν ένα από τα ασκηταριά του μοναχού Όσιου Νίκωνα ο οποίος χρησιμοποιούσε πολλά τέτοια “καταφύγια” στην περιοχή για να προστατεύεται, στη διάρκεια της ιεραποστολικής του δράσης στην ευρύτερη περιοχή.

Παλαιομονάστηρο: η αετοφωλιά στο Βρονταμά Λακωνίας

Μέσα από τη μακρά ιστορία αυτού του μέρους που ελάχιστα γνωρίζουμε, εκείνο που τη σημάδεψε είναι η πολιορκία του μοναστηριού από τους Τούρκους στην επανάσταση του ’21, όπου ο μικρός χώρος στη σπηλιά του βράχου, αποτέλεσε τόπο μαρτυρίου για τους κατοίκους της περιοχής.

History Tip: Η συγκεκριμένη Μονή (ανάμεσα σε πολλούς σπηλαιώδεις ναούς της περιοχής) ήταν και η μοναδική που συνδέθηκε με τους αγώνες 1821.

Όταν λοιπόν ο Ιμπραήμ λεηλατούσε και κατέστρεφε την Πελοπόννησο τo 1825, οι κάτοικοι του Βρονταμά Λακωνίας στην προσπάθειά τους να γλιτώσουν, βρίσκουν καταφύγιο στο Παλαιομονάστηρο. Φτάνοντας ο στρατός του Ιμπραήμ στο χωριό, αμέσως καταλαβαίνει πως οι κάτοικοι κάπου κρύβονται.

Ανακαλύπτουν τους κρυμμένους Βρονταμίτες στο Παλαιομονάστηρο αλλά λόγω της φυσικής του οχυρωματικής θέσης, δε μπορούν να το προσεγγίσουν. Προσπαθούν να έρθουν σε μια “συμφωνία” με τους κατοίκους για να τους χαρίσουν τη ζωή, αλλά δε αυτοί δε δέχονται.

Στις 15 Σεπτεμβρίου 1825, οι Τούρκοι πυρπολούν το μοναστήρι και περίπου 400 άνθρωποι πεθaίνουν από ασφυξiα ή καiγονται ζωντανοί, αρνούμενοι να παραδοθούν στον εχθρό.

Το σπηλαιομονάστηρο στο σήμερα και πως θα φτάσουμε σε αυτό

Πολλά από τα ασκηταριά των μοναχών κατά τα πρώτα χρόνια του Βυζαντίου, αργότερα έγιναν μοναστήρια ή εκκλησίες. Οι χώροι αυτοί (που είναι πάρα πολλοί στην Ελλάδα) πολλές φορές χρησιμοποιήθηκαν σαν καταφύγια για να γλιτώσουν οι κάτοικοι τις επιδρομές ή να φυλαχτούν από εισβολείς. Μία τέτοια περίπτωση είναι και το Παλαιομονάστηρο του Βρονταμά Λακωνίας.

Travel Fact: Το μοναστήρι λόγω της της φυσικής του θέσης στο βράχο της απότομης χαράδρας, μοιάζει με φρούριο. Γι αυτό το λόγο θεωρείται και καστρομονάστηρο.

Για να φτάσουμε λοιπόν εδώ θα χρειαστεί να κινηθούμε 5 χλμ νότια του χωριού Βρονταμά, στο δρόμο προς Σκάλα. Υπάρχει πάνω στο δρόμο ταμπέλα που μας ειδοποιεί που θα στρίψουμε. Στο εξής, κινούμαστε όπως πηγαίνει ο δρόμος και σταματάμε μόνο όταν αυτός τελειώσει.
Προσοχή: Μερικά gps σταματάνε πολύ πριν τον τελικό προορισμό, πραγματικά στο πουθενά. Όμως, ένας δρόμος υπάρχει για το Παλαιομονάστηρο και οδηγεί μόνο εκεί. Οπότε παρκάρεις, μόνο όταν δεν έχει άλλο! Μην ανησυχείς αν δεν βλέπεις κάτι άλλο πέρα από βουνά. Είπαμε, το μοναστήρι είναι καλά κρυμμένο.

Από δω και πέρα συνεχίζεις με τα πόδια ακολουθώντας το πλακόστρωτο μονοπάτι. Δε θα περπατήσεις πάνω από 10 λεπτά μέχρι να φτάσεις. Η πόρτα της αυλής είναι ανοιχτή αλλά όχι και η εκκλησία. Για να μπεις μέσα πρέπει πρώτα να έχεις συνεννοηθεί με τον ιερέα του Βρονταμά.

Μέσα στη σπηλιά η κατασκευή των τεσσάρων φούρνων , σώζεται σχεδόν άρτια. Επίσης κάτω από τα κελιά των μοναχών υπήρχε δεξαμενή για να συλλέγει το νερό της βροχής.

Όπως κατάλαβες από όσα διάβασες, αξίζει να φτάσεις ως εδώ. Το μέρος είναι μαγικό! Αν έχεις όρεξη (που έχεις, το ξέρω!) ανέβα ως το κάστρο του Γερακίου – μικρός Μυστράς της Λακωνίας!

Δε θα πάψω ποτέ να επιμένω πως η Ελλάδα είναι ένας απέραντος πλούτος από μνημεία, αρχαιολογικούς χώρους και φυσική ομορφιά. Αρκεί να αναρωτηθείς, πόσα πράγματα αγνοείς για τον τόπο που ζεις. Και τότε θα καταλάβεις πως μόνο ως ταξιδευτής του χωριού σου, του νησιού σου, της πόλης σου, θα γίνεις αληθινός εξερευνητής και θα μάθεις την ιστορία σου!