Ηταν οι Ρωμαίοι φαλαινοθήρες;

Από την αρχαία γραμματεία των πρώτων χριστιανικών χρόνων έχουμε την εικόνα των γενναίων ψαράδων που καμακώνουν το θαλάσσιο τέρας, γράφουν οι Νew Υork Times. Κάποτε καταφέρνουν να το σύρουν στην ακτή, και οι διαβάτες θαυμάζουν τον αγώνα τους.

Μήπως αυτό το θαλάσσιο τέρας ήταν κάποια φάλαινα;

Προσφάτως εκδοθείσα μελέτη παρουσιάζει την πρώτη απόδειξη ότι δύο είδη φαλαινών, η γκρίζα φάλαινα και η φάλαινα Βορείου Ατλαντικού, ενδέχεται να έζησαν στη Μεσόγειο Θάλασσα προ 2.000 ετών. Σε μία περιοχή της Γης, δηλαδή, όπου σήμερα αυτά τα συγκεκριμένα κήτη δεν απαντώνται.

Οι συγγραφείς διατείνονται ότι είναι πιθανόν οι Ρωμαίοι να ανέπτυξαν τη φαλαινοθηρία στη δυτική Μεσόγειο, σε επίπεδο «βιομηχανικό».

«Οι Ρωμαίοι είχαν τους λόγους, την τεχνογνωσία και τις ευκαιρίες να αναπτύξουν τη φαλαινοθηρία» λέει η Αννα Ροντρίγκες, εκ των συγγραφέων και οικολόγος ενός γαλλικού οικολογικού κέντρου. «Ομως δεν μπορούμε να το αποδείξουμε».

Η Ροντρίγκες και οι συνεργάτες της συνέλεξαν από τοποθεσίες στην Ισπανία και στο Μαρόκο, κοντά στο Γιβραλτάρ, δέκα οστά φαλαινών. Η ανάλυση του DNA έδειξε ότι δύο ήταν γκρίζας φάλαινας, τρία ήταν φάλαινας Βορείου Ατλαντικού, ενώ τα υπόλοιπα οστά ήταν ειδών φαλαινών τα οποία και σήμερα ζουν στη Μεσόγειο, όπως και δελφινιών – παραδόξως, ο αφρικανικός ελέφας δεν λείπει από την παρέα. Οι έρευνες της οικολογικής-επιστημονικής ομάδας  πάνω στα αρχαία ευρήματα προσδιόρισαν το χρονικό πλαίσιο από το 230 π.Χ. έως το 525 μ.Χ. Τότε οι Ρωμαίοι ήλεγχαν το Στενό και τις Ηράκλειες Στήλες.

Η απόφανση των ειδικών περί ρωμαϊκής φαλαινοθηρίας απαιτεί, φυσικά, περισσότερα ευρήματα και επιπλέον αποδείξεις. Διότι είναι δυνατόν τα εν λόγω οστέινα ευρήματα απλώς να μεταφέρθηκαν στα σημεία εντοπισμού τους.

Η Βίκι Ζάμπο, ιστορικός περιβάλλοντος και πανεπιστημιακός στη Βόρεια Καρολίνα των ΗΠΑ, η οποία δεν εμπλέκεται στην παρουσιαζόμενη μελέτη, λέει ότι τα ευρήματα δεν αποδεικνύουν τόσα όσα απαιτούνται ώστε να ισχυριστούμε ότι οι Ρωμαίοι ήταν φαλαινοθήρες και εμπορεύονταν ζωικά προϊόντα φάλαινας, μας οδηγούν όμως στην αφετηρία για μια τέτοια ερμηνεία των δεδομένων. Και μας δίνουν στοιχεία για την κατανόηση της ιστορικής ζωής των δύο ειδών φαλαινών.

Η πρόταση ότι τα βόρεια είδη φαλαινών μετακινήθηκαν τόσο νότια, στη Μεσόγειο, για αναπαραγωγικούς λόγους, είναι συναρπαστική, λέει η Ζάμπο. Και τονίζει ότι πρέπει να ενθαρρυνθούν άλλες ομάδες ερευνητών ώστε να εξετάσουν, από τις συλλογές ευρημάτων της ρωμαϊκής περιόδου, υλικό προερχόμενο από θαλάσσια είδη. Ειδικά για τις φάλαινες του Βορείου Ατλαντικού, ένα είδος στα όρια της εξαφάνισης πλέον, με 450 κήτη όλα κι όλα πληθυσμό.

«Η μελέτη του οστέινου υλικού από το παρελθόν του είδους θα μας οδηγήσει στην κατανόηση του είδους σήμερα» λέει η Ζάμπο.