Καλογέρια, ένα ….νοστιμότατο λουλούδι του Μάρτη.

Στα παλαιά χρόνια, δηλαδή μέχρι και τη δεκαετία του 1950, δεν υπήρχε Κυθήριος που να μην γνώριζε και να μην είχε στον κατάλογο της διατροφής του τους βολβούς και τα καλογέρια. Σήμερα οι νεότεροι τα αγνοούν και τα δύο. (Τα καλογέρια μερικές γυναίκες τα μαζεύουν για το …..ανθοδοχείο εξ αιτίας του όμορφου γαλάζιου χρώματός τους).

Οι περισσότεροι σήμερα προτιμούν τα έτοιμα και τυποποιημένα φαγητά, ει δυνατόν αυτά που έρχονται από την άκρη του κόσμου με πλήθος συντηρητικών και, αντί να τρέφουν, …σκοτώνουν αργά και σταθερά. Την εποχή της ανέχειας, λοιπόν, που το καθημερινό περιοριζόταν σε ελάχιστη ποικιλία φαγητών, τα καλογέρια ήταν ένα νόστιμο έδεσμα που συνέπιπτε με τη σαρακοστή, όπως και οι βολβοί.

Οι βολβοί συλλέγονταν μετά από το όργωμα και συντηρούνταν στο ξύδι ως τουρσί, είναι δε το είδος από το οποίο φυτρώνουν τα καλογέρια ή καλογεράκια ή μούσκαρι. Συνήθως οι γυναίκες μάζευαν τους βολβούς στα πρώτα οργώματα Νοέμβριο ή Δεκέμβριο. Τα καλογέρια φυτρώνουν ανάλογα με τον καιρό. Δηλαδή βγαίνουν από το Φεβρουάριο, όταν έχουμε νότιους ανέμους και βροχές ή μένουν για το Μάρτιο αν έχουμε βοριάδες. Αν καθυστερήσουν τα κρύα ή έχουμε χιονιά δεν βρίσκει κανείς παρά ελάχιστα. Η συλλογή τους δεν είναι πολύ εύκολη, κυρίως γιατί δεν φυτρώνουν παντού και είναι σχετικά λίγα και προτιμούν τα χέρσα και τις άκρες στα καλλιεργούμενα χωράφια, όμως αυτά είναι πλέον πολύ σπάνια στα Κύθηρα…

Καλλίτερα είναι να συλλέγονται, όταν το άνθος δεν έχει ανοίξει και έχει έντονο γαλάζιο  χρώμα. Λίγο μετά γίνεται καφέ και σύντομα αραιώνει, οπότε σταδιακά δεν είναι κατάλληλο για φαγητό. Πώς το ξεχωρίζουμε; Αρχικά δεν συλλέγουμε ποτέ αυτά με το μωβ χρώμα, καθώς δεν είναι βρώσιμα. Βρώσιμα είναι αυτά με το γαλάζιο άνθος. Τα καθαρίζουμε εύκολα κόβοντας απλά το μεστό σημείο από το κοτσάνι, τα πλένουμε καλά και τα βράζουμε όπως όλα τα χόρτα, αν και αυτά βράζουν εύκολα σε λίγα λεπτά. Με λίγο ξύδι, κατά προτίμηση, αλλά κάνει και με λεμόνι, γίνεται μία καλή σαλάτα.

Οι γονείς και οι παππούδες μας τα έτρωγαν  ως κύριο πιάτο με ψωμί και λίγο τυρί, καθώς σπάνια είχαν μεζέ. Επίσης τα θεωρούσαν ως καταπραϋντικά στο στομάχι και στο έντερο, αν και αυτό ανάγεται στην παραδοσιακή «ιατρική» του παρελθόντος και δεν γνωρίζουμε αν έχει επιβεβαιωθεί και σε μεταγενέστερες έρευνες βοτανολόγων ή ασχολουμένων με εναλλακτικές θεραπείες. Είναι πάντως εμπειρικά βέβαιο ότι βοηθά την πέψη και τη λειτουργία του εντέρου.

Σήμερα οι λίγοι που τα γνωρίζουν και τα συλλέγουν ακόμη, τα τρώνε ως σαλάτα με τον κατάλληλο μεζέ. Όσοι δεν τα έχουν δοκιμάσει δεν έχουν παρά να το κάνουν. Αυτή την εποχή είναι στο φόρτε τους μαζί με το βασιλιά των χορταρικών βέβαια, το άγριο σπαράγγι. Γι’  αυτό όμως μία άλλη φορά.

Ε.Π.Καλλίγερος