Καπετάνιος σε οικονομικές φουρτούνες

Με βαθιά θλίψη αποχαιρετώ, τόσο προσωπικά όσο και εκ μέρους όλης της οικογένειας της Τράπεζας της Ελλάδος τον πρώην διοικητή της, Γιώργο Προβόπουλο, ο οποίος έφυγε απροσδόκητα από τη ζωή, την περασμένη Τρίτη 28 Μαΐου.

Διακεκριμένος ακαδημαϊκός και οικονομολόγος, ο Γιώργος Προβόπουλος διετέλεσε διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος την περίοδο 2008-2014, επιστρέφοντας δεκαπέντε χρόνια μετά την πρώτη του θητεία ως υποδιοικητής, κατά τα έτη 1990-1993. Η έναρξη της θητείας του στο αξίωμα του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος συνέπεσε χρονικά με την έναρξη της μεγάλης διεθνούς οικονομικής κρίσης το ίδιο έτος και με την ελληνική και ευρωπαϊκή κρίση που ξέσπασε το 2010.

Η επαγγελματική πορεία του Γιώργου Προβόπουλου περιλάμβανε σημαντικές θέσεις ευθύνης στον τραπεζικό τομέα (Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο, Alpha Bank, Emporiki Bank, Τράπεζα Πειραιώς), καθώς και στα σημαντικότερα ερευνητικά οικονομικά ινστιτούτα της χώρας (ΙΟΒΕ, ΚΕΠΕ, ΕΛΚΕ).

Είχε συμμετάσχει, ως αντιπρόεδρος στο συμβούλιο της Ενωσης Ελληνικών Τραπεζών, ήταν μέλος της Νομισματικής Επιτροπής της Ευρωπαϊκής Ενωσης, αναπληρωτής διοικητής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου για την Ελλάδα και πρόεδρος του Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων (ΣΟΕ).

Ο Γιώργος Προβόπουλος σπούδασε οικονομικά στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, από όπου αποφοίτησε το 1973. Με υποτροφία του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών, συνέχισε τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο του Essex του Ηνωμένου Βασιλείου, από όπου απέκτησε μεταπτυχιακό δίπλωμα (Master of Arts) στα Οικονομικά το 1974 και διδακτορικό δίπλωμα (Ph. D.) στο ίδιο αντικείμενο το 1977.

Διετέλεσε αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Μεταξύ άλλων συμμετείχε στην υπό τον καθηγητή Α. Αγγελόπουλο επιτροπή που συνέταξε την έκθεση για τη σταθεροποίηση και την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας (Απρίλιος 1990), με εντολή του πρωθυπουργού της οικουμενικής κυβέρνησης, καθηγητή Ξ. Ζολώτα. Ηταν πρόεδρος της επιτροπής για τη μελέτη και εφαρμογή του θεσμού των αμοιβαίων κεφαλαίων στους φορείς κοινωνικής ασφάλισης με απόφαση των υπουργών Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών και Υγείας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων και πρόεδρος της επιτροπής που συγκροτήθηκε τον Νοέμβριο 1989 για την αναμόρφωση του ελληνικού φορολογικού συστήματος.

Τόσο η Πολιτεία όσο και ο ιδιωτικός τομέας, εκτιμώντας το ήθος και τις ικανότητές του, τον τίμησαν, αναθέτοντάς του σημαντικές θέσεις ευθύνης. Και αυτός όμως ανταπέδωσε. Και στάθηκε στο ύψος των περιστάσεων.

Η μοίρα και η ηλικιακή συνάφειά μας (αυτός γεννημένος το 1950, εγώ το 1956) όρισαν να διαδεχθεί ο ένας τον άλλον σε σημαντικές θέσεις ευθύνης τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα ή να συνεργαστούμε στη δυσκολότερη ίσως περίοδο για την ελληνική οικονομία, από τη θέση του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος εκείνος, από τη θέση του υπουργού Οικονομικών εγώ, την περίοδο 2012-2014. Πριν, είχαμε και οι δύο θητεύσει ως πρόεδροι του Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών σε πολύ κοντινές χρονικές περιόδους, όπως και γενικοί διευθυντές του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ). Επίσης εκείνος με διαδέχθηκε στη διοίκηση της Εμπορικής Τράπεζας το 2004, και εγώ τον διαδέχθηκα στη διοίκηση της Τράπεζας της Ελλάδος το 2014. Παράλληλα, και για πολλά χρόνια, ήμασταν συνάδελφοι καθηγητές στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του ΕΚΠΑ.

Δεν μπορώ να πω ότι συμφωνούσαμε σε όλα ή ότι είχαμε τις ίδιες απόψεις για την οικονομία ή για το τραπεζικό σύστημα. Τώρα, όμως, και με το όφελος της στερνής γνώσης, μπορώ να πω ότι αυτό ήταν μία λεπτομέρεια. Η ουσία είναι ότι συμφωνούσαμε στη μεγάλη εικόνα: Στη μεν περίοδο της κρίσης, ότι η Ελλάδα έπρεπε οπωσδήποτε να παραμείνει στη ζώνη του ευρώ, ότι έπρεπε πάση θυσία να διαφυλαχτεί η χρηματοπιστωτική σταθερότητα της χώρας και να μη χαθεί ούτε ένα ευρώ από τις καταθέσεις, στην δε περίοδο ηρεμίας, ότι πρέπει να προκριθεί η δημοσιονομική σταθερότητα και οι μεταρρυθμίσεις που ενισχύουν την παραγωγικότητα και την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας.

Κατά την πολύ δύσκολη περίοδο που συμπέσαμε, εκείνος ως διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος και εγώ ως υπουργός Οικονομικών, η συνεργασία μας ήταν άψογη, όπως άψογη ήταν η συνεργασία του και με όλους του προκατόχους μου υπουργούς Οικονομικών της κρίσης.

Στην Επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων της Βουλής ερχόταν να υπερασπιστεί τις νομοθετικές ρυθμίσεις για την εξυγίανση των τραπεζών ή και την ανακεφαλαιοποίησή τους μέσω του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Επίσης είχαμε άψογη συνεργασία κατά τη διάρκεια της ελληνικής προεδρίας του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ενωσης το 2014 κατά τη διάρκεια της οποίας συμφωνήθηκε και το ευρωπαϊκό νομοθετικό πλαίσιο για την εξυγίανση των τραπεζών (BRRD).

Στηρίξαμε ο ένας τον άλλον σε πολύ δύσκολες αποφάσεις για το τραπεζικό σύστημα. Συγχωνεύτηκαν ή εξυγιάνθηκαν 11 τράπεζες συνολικά κατά τη διάρκεια της περιόδου 2011-2014, χωρίς να χαθεί ούτε ένα ευρώ σε καταθέσεις ακόμα και από την τελευταία συνεταιριστική τράπεζα. Ανακεφαλαιοποιήθηκαν με σημαντικά ποσά όλες οι (μετέπειτα) συστημικές τράπεζες. Είχαμε μία άριστη συνεργασία, όπως πρέπει να είναι η συνεργασία του εκάστοτε διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος με τον εκάστοτε υπουργό Οικονομικών, ιδιαίτερα μάλιστα σε περιόδους κρίσης. Αυτό δυστυχώς φάνηκε λίγο αργότερα, αφού τον είχα διαδεχτεί στην Τράπεζα της Ελλάδος και για μια περίοδο έξι μηνών είχα απέναντί μου έναν υπουργό Οικονομικών με τον οποίο, για να εκφραστώ διπλωματικά, δεν μοιραζόμασταν ακριβώς τις ίδιες απόψεις για την πορεία της οικονομίας μέσα στη ζώνη του ευρώ. Τα αποτελέσματα είναι γνωστά. Αυτό είναι ένα σημαντικό μάθημα βγαλμένο μέσα από την πιο σκοτεινή ίσως περίοδο της ελληνικής οικονομίας.

Ο Γιώργος Προβόπουλος προσέφερε σημαντικό έργο, τόσο στον ακαδημαϊκό όσο και στον τραπεζικό τομέα, αλλά και στα δημόσια οικονομικά της χώρας, καθώς και στη νομισματική πολιτική και την εποπτεία του τραπεζικού συστήματος.

Είχε σημαντική συμβολή στη δημοσιονομική πολιτική και στην εξυγίανση του τραπεζικού τομέα και από τη θέση του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος την περίοδο 2008-2014, διαχειρίστηκε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τις επιπτώσεις της κρίσης χρέους στον τραπεζικό τομέα.

Ο θάνατός του είναι μια μεγάλη απώλεια για την οικογένειά του, τους φίλους του και για τον δημόσιο βίο της χώρας. Εκφράζω, τόσο προσωπικά όσο και εκ μέρους της Τράπεζας της Ελλάδος, τα ειλικρινή μου συλλυπητήρια στην οικογένειά του.

O Γιάννης Στουρνάρας είναι Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος