Καρκίνος του νεφρού: Τα συμπτώματα, οι παράγοντες κινδύνου και η νέα θεραπεία

Ο καρκίνος του νεφρού αντιστοιχεί σε περίπου 2-3% όλων των νέων περιστατικών καρκίνου και παρατηρείται μια σταθερή αύξηση της επίπτωσης του παγκοσμίως τις τελευταίες 2 δεκαετίες.

Δύο φορές συχνότερος στους άντρες

Ο καρκίνος του νεφρού διαγιγνώσκεται συνήθως σε ανθρώπους μεταξύ 50 και 70 ετών. Υπάρχουν πάνω από 400.000 νέες περιπτώσεις καρκίνου των νεφρών που διαγιγνώσκονται παγκοσμίως κάθε χρόνο. Από αυτά, ο νεφροκυτταρικός καρκίνος (RCC) είναι ο πιο κοινός τύπος καρκίνου των νεφρών, που αντιπροσωπεύει περίπου το 90% των περιπτώσεων.

Πρόκειται για μια μορφή καρκίνου που είναι δύο φορές συχνότερος στους άνδρες. Εάν ανιχνευθεί στα αρχικά στάδια, το ποσοστό επιβίωσης στην πενταετία είναι υψηλό, αλλά για ασθενείς με μεταστατικό RCC, το ποσοστό επιβίωσης είναι πολύ χαμηλότερο, περίπου 12%. Στην Ελλάδα περισσότεροι από 1.000 ασθενείς νοσούν κάθε χρόνο από καρκίνο του νεφρού.

Τα συμπτώματα του καρκίνου των νεφρών και οι παράγοντες κινδύνου

Σύμφωνα με πληροφορίες από το Ινστιτούτο Μελέτης Ουρολογικών Παθήσεων, στα αρχικά στάδια, δυστυχώς, σπάνια υπάρχουν συμπτώματα, και αυτά μπορεί να μην εκτιμηθούν, όπως για παράδειγμα ένα επεισόδιο αιματουρίας ή ένα αίσθημα βάρους δεξιά ή αριστερά από τη μέση. Όσο ο όγκος αυξάνεται σε διαστάσεις και ανάλογα με τη θέση του μέσα στο νεφρό.

Tα πιο συνήθη συμπτώματα που μπορεί να παρουσιαστούν είναι:

• Αιματουρία (παρουσία αίματος στα ούρα, το οποίο είναι είτε ορατό με το μάτι ή ανιχνεύεται στο εργαστήριο).
• Ο πόνος στα πλευρά στην περιοχή των νεφρών που δεν υποχωρεί.
• Ψηλαφητή μάζα στην κοιλιά.
• Ανεξήγητη απώλεια βάρους.
• Αδυναμία, καταβολή και πυρετός που δεν μπορούν να αποδοθούν σε άλλη αιτία.

Όσο για τους παράγοντες κινδύνου για τον καρκίνο του νεφρού αυτοί είναι το κάπνισμα, η παχυσαρκία, η αρρύθμιστη υπέρταση και λιγότερο η επαγγελματική έκθεση σε τοξικούς παράγοντες, η φυλή, η κληρονομικότητα. Σχετικά με την τελευταία, η πιο συχνή κληρονομική προδιάθεση αφορά την νόσο Von Hippel-Lindau, η οποία είναι ένα οικογενές σύνδρομο κληρονομικού καρκίνου.

Ο “σιωπηλός δολοφόνος”

Αυτό τον χαρακτηρισμό έδωσε στον καρκίνο του νεφρού ο Δρ. Ιωάννης Μπουκοβίνας, Παθολόγος – Ογκολόγος, Πρόεδρος ΕΟΠΕ, ο οποίος επικεντρώθηκε στα επιδημιολογικά δεδομένα. “Ο καρκίνος του νεφρού αποτελεί παγκόσμια τον 14ο πιο συχνό καρκίνο με την μέση ηλικία διάγνωσης τα 64 έτη. Η επίπτωση του καρκίνου του νεφρού σε παγκόσμιο αλλά και ευρωπαϊκό επίπεδο έχει αυξηθεί κατά 2% τα τελευταία 20 έτη, και ο δείκτης θνητότητας αυξάνει σε πολλές χώρες συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας. Κατά την διάρκεια των τελευταίων ετών η εισαγωγή νέων θεραπειών στην κλινική πράξη έχει βοηθήσει τους ασθενείς να ζουν περισσότερα χρόνια και να ζουν καλύτερα”, ανέφερε.

Μία σημαντική νέα θεραπεία για τον καρκίνο του νεφρού

Η IPSEN, παγκόσμιος βιοφαρμακευτικός όμιλος που εστιάζει στην καινοτομία και την  εξειδικευμένη φροντίδα, ενημέρωσε σε Συνέντευξη Τύπου ότι ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων ενέκρινε στις 31 Μαρτίου 2021 το Cabozantinib σε συνδυασμό με το Nivolumab ως θεραπεία πρώτης γραμμής για ασθενείς με προχωρημένο καρκίνο νεφρού. Η απόφαση αυτή σηματοδοτεί την πρώτη έγκριση για το Cabozantinib σε συνδυασμό με μια άλλη θεραπεία στην Ευρώπη και την τρίτη ένδειξη για το συγκεκριμένο φάρμακο στον νεφροκυτταρικό καρκίνο (RCC).

Στο βασικό θέμα της έγκρισης του συνδυασμού εστίασε ο Δρ. Αριστοτέλης Μπάμιας, Καθηγητής Ογκολογίας – Παθολογίας ΕΚΠΑ παρουσιάζοντας τα δεδομένα της μελέτης και σημειώνοντας ότι “ο συνδυασμός του Cabozantinib με το Nivolumab αποτελεί το πιο πρόσφατο, αλλά σίγουρα όχι το τελευταίο, επίτευγμα στην συνεχιζόμενη πρόοδο στον τομέα της συστηματικής θεραπείας του μεταστατικού καρκίνου νεφρού. Είναι ένα ιδιαίτερα δραστικό θεραπευτικό σχήμα, το οποίο βελτιώνει σημαντικά την επιβίωση των ασθενών με ένα καλά ανεκτό προφίλ ασφάλειας. Η θεραπευτική μας φαρέτρα  στο νόσημα αυτό εμπλουτίζεται συνεχώς τα τελευταία 15 χρόνια με νέα καινοτόμα φάρμακα. Σε όλα τα φάρμακα αυτά έχουν πρόσβαση και οι Έλληνες ασθενείς. Ταυτόχρονα οι ασθενείς μας έχουν την δυνατότητα, λόγω της διεξαγωγής πολλών κλινικών μελετών στην χώρα μας σε πρόσβαση σε καινοτόμα φάρμακα, ακόμη και πριν την έγκρισή τους από τις ρυθμιστικές αρχές”.

Η έγκριση του συνδυασμού του Cabozantinib, ενός μικρομοριακού αναστολέα πολλαπλών τυροσινικών κινασών, και του Nivolumab, ενός μονοκλωνικού αντισώματος έναντι του PD-1, δύο φαρμάκων που μέχρι πρότινος είχαν έγκριση στον μεταστατικό καρκίνο νεφρού σαν μονοθεραπεία,  βασίστηκε στα αποτελέσματα της κλινικής μελέτης φάσης III CheckMate 9ER η οποία ανακοινώθηκε στο συνέδριο της ESMO τον Σεπτέμβριο του 2020 και δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο New England Journal of Medicine.

Στη μελέτη απεδείχθη ότι το Cabozantinib σε συνδυασμό με το Nivolumab σχεδόν διπλασίασε την  επιβίωση χωρίς εξέλιξη της νόσου (PFS) και βελτίωσε σημαντικά τη συνολική  επιβίωση(OS) των ασθενών. Η διάμεση επιβίωση χωρίς εξέλιξη της νόσου με το συνδυασμό ήταν 16.6 μήνες έναντι 8.3 μηνών στο σκέλος του. Εντυπωσιακή ήταν και η διαφορά στη συνολική επιβίωση, καθώς παρόλο που τη στιγμή της ανάλυσης της μελέτης δεν είχε επιτευχθεί η  μέση επιβίωση σε κανένα από τα δύο σκέλη της μελέτης, φαίνεται ότι ο συνδυασμός Cabozantinib και Νivolumab μειώνει τον κίνδυνο θανάτου κατά 34%. Σημαντική ήταν επίσης και η αύξηση του ποσοστού των  αντικειμενικών ανταποκρίσεων στο 55,7% υπέρ του συνδυασμού Nivolumab και Cabozantinib έναντι μόλις 28% για το Sunitinib, με 9,3% των ασθενών να παρουσιάζουν πλήρη απεικονιστική ύφεση.  Η υπεροχή του συνδυασμού παρατηρήθηκε σε όλες τις υποομάδες της μελέτης, ήταν ανεξάρτητη του προγνωστικού γκρουπ των ασθενών και της έκφρασης του PDL1.

Tο προφίλ ασφάλειας του συνδυασμού ήταν σύμφωνο με τα προφίλ ασφάλειας των φαρμάκων μεμονωμένα. Η ανοχή του συνδυασμού αντανακλάται και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών που έλαβαν Cabozantinib και Nivolumab  συγκριτικά με Sunitinib,  όπως αυτή αποτυπώθηκε με βάση προκαθορισμένα ερωτηματολόγια κατά τη διάρκεια της θεραπείας, που δείχνουν σαφή μείωση της επιδείνωσης των σχετιζόμενων με τη νόσο συμπτωμάτων.

Ο συνδυασμός Cabozantinib – Nivolumab αποτελεί προτεινόμενη θεραπευτική επιλογή και στις επικαιροποιημένες κατευθυντήριες οδηγίες της Ευρωπαϊκής Εταιρίας Ογκολογίας (ESMO) και πλέον είναι διαθέσιμος και στη χώρα μας.