Κατάψυξη ωαρίων: Βήμα-βήμα όλη η διαδικασία

Πολλές γυναίκες αποφασίζουν να καταψύξουν τα ωάριά τους, επειδή θέλουν να καθυστερήσουν τη μητρότητα για κοινωνικούς λόγους. Άλλες επειδή χρειάζεται να διατηρήσουν τη γονιμότητά τους για λόγους υγείας, ώστε να έχουν την ευκαιρία στο μέλλον να αποκτήσουν παιδιά.

Η κατάψυξη ωαρίων, “παγώνει” τον χρόνο, σταματά το βιολογικό ρολόι της γυναίκας και της δίνει την ευκαιρία να γίνει μητέρα αργότερα στη ζωή της.

Πρόκειται για μία ασφαλή διαδικασία που διαρκεί περίπου 10-14 μέρες και μέσα σε αυτό το διάστημα θα χρειαστεί να συναντήσετε τον γιατρό σας 5 φορές κατά μέσο όρο.

Η διαδικασία της κατάψυξης ωαρίων
1.    Στο πρώτο ραντεβού, μετά τη λήψη ιατρικού ιστορικού, την κλινική εξέταση και το υπερηχογράφημα, ο γιατρός συστήνει να γίνουν ορισμένες εξετάσεις αίματος, όπως ορμονικές FSH, LH, E2 οιστραδιόλη, προλακτίνη, ΑΜΗ και ορμόνες του θυρεοειδούς. Επίσης ο νόμος επιβάλλει τον έλεγχο για λοιμώδη νοσήματα, όπως ο ιός HIV, ηπατίτιδα Β και C και σύφιλη. Εάν η γυναίκα παίρνει αντισυλληπτικά χάπια, όταν τελειώσει το κουτί τα σταματά και στη συνέχεια θα αδιαθετήσει και μπορεί να ξεκινήσει τη διέγερση των ωοθηκών.

2.    Όταν βγουν τα αποτελέσματα των εξετάσεων, ο γιατρός σας συστήνει το κατάλληλο, απολύτως εξατομικευμένο πρωτόκολλο διέγερσης ωοθηκών.

3.    Υπογράφετε μία συμβολαιογραφική πράξη, με την οποία συναινείτε στην κατάψυξη ωαρίων στο συγκεκριμένο κέντρο.

4.    Προμηθεύεστε από το φαρμακείο την ορμονική αγωγή, η οποία είναι σε μορφή ενέσεων, που γίνονται σχεδόν ανώδυνα, καθημερινά στην κοιλιά. Ο γιατρός θα σας δείξει πόσο απλά γίνονται οι ενέσεις, αλλά παράλληλα υπάρχουν και πάρα πολλά βίντεο στο διαδίκτυο που μπορούν να σας βοηθήσουν.

5.    Τη 2η ημέρα της περιόδου, θα συναντηθείτε με τον γιατρό σας, ο οποίος θα κάνει διακολπικό υπερηχογράφημα για να δει ότι οι ωοθήκες είναι καθαρές. Επίσης θα δώσετε αίμα για να μετρηθούν οι ορμόνες οιστραδιόλη και LH πριν ξεκινήσει η αγωγή.

6.     Η φαρμακευτική αγωγή ξεκινά την 2η μέρα της περιόδου, με στόχο να βοηθήσουν οι ορμόνες την ανάπτυξη πολλών ώριμων ωαρίων και στις δύο ωοθήκες.

7.    Κάθε φορά που επισκέπτεστε τον γιατρό σας, γίνεται υπερηχογράφημα και εξέταση αίματος, ούτως ώστε να παρακολουθήσουμε την ανάπτυξη των ωαρίων και να εντοπίσουμε την ιδανική μέρα για να γίνει η ωοληψία.

8.    Όταν ο γιατρός σας κρίνει ότι τα ωάρια είναι έτοιμα, τότε χορηγείται μία ένεση, η οποία θα ξεκινήσει την τελική ωρίμανση των ωαρίων πριν την ωοληψία. Η ωοληψία γίνεται 35-36 ώρες μετά από τη χορήγηση αυτής της ένεσης. Η λήψη των ωαρίων γίνεται υπό μέθη και υπό υπερηχογραφική καθοδήγηση. Η διάρκειά της εξαρτάται από τον αριθμό των ωαρίων που έχουν αναπτυχθεί και διαρκεί 10-20 λεπτά.

9.    Τα ωάρια καταψύχονται με τη μέθοδο της υαλοποίησης. Χρησιμοποιούνται κρυοπροστατευτικά διαλύματα υψηλής συγκέντρωσης, με την υπερταχεία κατάψυξη τα κύτταρα αποκτούν μια συμπαγή μορφή σαν γυαλί, χωρίς να σχηματίζονται κρύσταλλοι πάγου, ενώ προστατεύεται η πλασματική μεμβράνη των ωαρίων. Με την υαλοποίηση αυξάνεται σημαντικά η επιβίωση των ωαρίων κατά την απόψυξη και τα ποσοστά των κυήσεων και γεννήσεων.

Εάν δεν έχετε κάνει το εμβόλιο κατά της COVID-19, θα πρέπει να γνωρίζετε ότι σύμφωνα με την Εθνική Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής “ο εμβολιασμός κατά της COVID-19 θα πρέπει να απέχει χρονικά 7 ημέρες από την ωοληψία, προκειμένου τα ήπια συμπτώματα που μπορεί να ακολουθήσουν τον εμβολιασμό να μην αποδοθούν σε πιθανές επιπλοκές της τεχνικής”.

Συχνές ερωτήσεις για την κατάψυξη ωαρίων
1.    Χρειάζεται να έχω σύντροφο για να καταψύξω ωάρια;
Δεν είναι απαραίτητο να έχει η γυναίκα σύζυγο ή σύντροφο. Τα ωάρια που καταψύχονται δεν είναι γονιμοποιημένα, συνεπώς δεν χρειάζεται σπέρμα είτε από σύντροφο είτε από δότη.

2.    Πόσα ωάρια πρέπει να καταψύξω για να μείνω στο μέλλον έγκυος;
Όσο πιο νέα είναι η γυναίκα όταν καταψύξει τα ωάριά της και όσα περισσότερα ωάρια καταψυχθούν, τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες να αποκτήσει παιδί στο μέλλον.

Για παράδειγμα, μία γυναίκα που έχει καταψύξει 20 ωάρια,  υπολογίζεται ότι έχει πιθανότητα 90% να αποκτήσει παιδί. Το ποσοστό αυτό είναι περίπου 60% όταν υπάρχουν 12 κατεψυγμένα ωάρια.

Έχει διαπιστωθεί ότι μία γυναίκα ηλικίας 20-29 ετών χρειάζεται 4 ωάρια για να προκύψει μία γενετικά σωστή βλαστοκύστη, η οποία θα οδηγήσει στη γέννηση ενός υγιούς παιδιού. Η ίδια γυναίκα στην ηλικία των 37 θα χρειαστεί αντιστοίχως 8 ωάρια.

Σημαντικό ρόλο παίζει η ηλικία στην οποία η γυναίκα κατέψυξε τα ωάριά της. Οι γυναίκες που καταψύχουν ωάρια πριν τα 30 τους χρόνια, έχουν τα μεγαλύτερα ποσοστά γεννήσεων. Τα στοιχεία πάντως δείχνουν ότι η μέση ηλικία που αποφασίζουν οι γυναίκες να καταψύξουν τα ωάριά τους είναι στα 37 τους.

3.    Θα καταψυχθούν όλα τα ωάρια;
Τα πιο χρήσιμα ωάρια από αυτά που συλλέγονται και κατάλληλα προς κατάψυξη είναι τα ώριμα (δεύτερης μετάφασης). Παρ’όλα ταύτα, πολλές μονάδες καταψύχουν το σύνολο των ωαρίων, πιστεύοντας ότι μέχρι να χρησιμοποιηθούν, θα έχουν αναπτυχθεί τεχνικές που θα βοηθήσουν στην ωρίμανση και των πιο ανώριμων μορφών.

Συνήθως τα ωάρια καταψύχονται ένα-ένα ούτως ώστε να μη αναγκαστούμε να τα αποψύξουμε όλα μαζί όταν θελήσει η γυναίκα να μείνει έγκυος. Μπορούν λοιπόν να χρησιμοποιηθούν σε πολλαπλές εμβρυομεταφορές, με καλύτερα αποτελέσματα.

4.    Τι γίνεται όταν θελήσω να μείνω έγκυος;
Όταν αποφασίσετε ότι θέλετε να μείνετε έγκυος, τα ωάρια αποψύχονται και γονιμοποιούνται με τη μέθοδο της μικρογονιμοποίησης ωαρίου (ICSI) κατά την οποία ένα σπερματοζωάριο τοποθετείται στο εσωτερικό του ωαρίου για να το γονιμοποιήσει.

Το έμβρυο μεταφέρεται στη μήτρα συνήθως την πέμπτη μέρα, όταν έχει φθάσει στο στάδιο της βλαστοκύστης. Δέκα μέρες αργότερα γίνεται τεστ κύησης. Η εμβρυομεταφορά μπορεί να γίνει είτε σε φυσικό κύκλο είτε κατόπιν φαρμακευτικής προετοιμασίας του ενδομητρίου.

Με την τεχνική της υαλοποίησης, τα κατεψυγμένα ωάρια έχουν τα ίδια αποτελέσματα με τα φρέσκα ωάρια στη διαδικασία της εξωσωματικής γονιμοποίησης.

Κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι ένα ωάριο θα αποψυχθεί καλά, ούτως ώστε να γονιμοποιηθεί και στη συνέχεια να δώσει ένα υγιές παιδί.

Σε πρόσφατες μελέτες που έγιναν στην Ισπανία και αφορούσαν  42.000 κρυοσυντηρημένα ωάρια τόσο δοτριών όσο και υγιών γυναικών, η επιβίωση ήταν άνω του 95%, ενώ οι κυήσεις  ανά εμβρυομεταφορά από 45 έως 53%.

Στις ηλικίες άνω των 36 ετών, τα ποσοστά επιβίωσης ήταν 83% και τα ποσοστά των κυήσεων ως 36%.

Άλλη μελέτη, με 1.283 κρυοσυντηρημένα ωαρία, έδειξε ότι η επιβίωσή τους κατά την απόψυξη ήταν 86%.

5.    Είναι ασφαλής η κατάψυξη ωαρίων;
Η διαδικασία κατάψυξης ωαρίων είναι ασφαλής τόσο για τις γυναίκες, όσο και για τα παιδιά που γεννιούνται από κατεψυγμένα ωάρια. Χιλιάδες μωρά έχουν γεννηθεί με την τεχνική της υαλινοποίησης και ήταν τόσο υγιή όσο και ο γενικός πληθυσμός.

6.    Πόσο καιρό μπορεί να μείνουν κατεψυγμένα τα ωάρια;
Τα ωάρια διατηρούνται σε δεξαμενές υγρού αζώτου για 10 χρόνια, βάσει την ελληνικής νομοθεσίας. Το ίδιο ισχύει και για τα κατεψυγμένα έμβρυα και δείγματα σπέρματος.

Υπάρχει σημαντική πιθανότητα η χρονική διάρκεια να παραταθεί με τον νέο νόμο που βρίσκεται υπό ψήφιση.

7.    Μέχρι ποια ηλικία μπορεί μία γυναίκα να χρησιμοποιήσει τα κατεψυγμένα ωάρια;
Τα κατεψυγμένα ωάριά μπορεί να χρησιμοποιηθούν από τη γυναίκα μέχρι την ηλικία των 52 ετών, όριο που έχει θέσει ο νομοθέτης για την εξωσωματική γονιμοποίηση στην Ελλάδα. Θα μπορούσε πάντως μία γυναίκα, εφόσον το επιθυμεί, να μεταφέρει τα ωάριά της μετά τα 52 της στο εξωτερικό, σε χώρες που το όριο ηλικίας είναι ανώτερο, όπως η Μεγάλη Βρετανία, και να ολοκληρώσει τη θεραπεία εκεί.

8.    Γιατί να κάνω κατάψυξη ωαρίων αφού μπορεί να μην τα χρησιμοποιήσω;
Η κατάψυξη ωαρίων είναι κάτι σαν “ασφάλεια ζωής”: εύχεσαι να μην χρειαστεί να την χρησιμοποιήσεις, αλλά αν χρειαστεί, μπορεί να σε σώσει. Αρκετές γυναίκες δεν χρησιμοποιούν ποτέ τα κατεψυγμένα ωάρια, γιατί μένουν φυσιολογικά έγκυοι και αυτό είναι η ευχή όλων μας. Εφόσον όμως δεν προκύψει εγκυμοσύνη, όταν η γυναίκα αποφασίσει να γίνει μητέρα, μπορεί να χρησιμοποιήσει τα κατεψυγμένα ωάρια για να κάνει το όνειρό της πραγματικότητα.