Κάθε περιφέρεια και μια… ΕΥΔΑΠ

Στο μέλλον οι πόλεμοι θα γίνονται για το νερό. Αυτό έλεγαν τις προηγούμενες δεκαετίες οι ιστορικοί, το επαναλαμβάνουν σήμερα οι περιβαλλοντολόγοι και το διακρίνουν –λίγο πολύ– όσοι είναι ευαισθητοποιημένοι με την κλιματική αλλαγή.

Προς το παρόν, όμως, ο πόλεμος για το νερό, αυτό το δημόσιο, ζωτικής σημασίας αγαθό, είναι η διαχείρισή του. Ηδη υπάρχει ανεπάρκεια νερού σε πολλά νησιά του Αιγαίου. Τα επόμενα χρόνια, λόγω της ανόδου της θερμοκρασίας, οι καλλιεργητές θα χρειαστούν μεγαλύτερες ποσότητες για άρδευση και τα νοικοκυριά για την καθημερινή τους κατανάλωση.

Ολα αυτά οδηγούν σε αύξηση της ζήτησης νερού, σε ένα περιβάλλον όπου η προσφορά του είναι τουλάχιστον απρόβλεπτη, με ό,τι μπορεί να σημαίνει αυτό για την επάρκεια κάλυψης των αναγκών μιας οικονομίας που αναπτύσσεται και, στο τέλος της ημέρας, για την τιμή του.

Βρισκόμαστε λοιπόν μπροστά σε μεγάλες αλλαγές. Ευτυχώς, για τη διαχείριση και την αξιοποίηση των υδάτινων πόρων στη χώρα μας υπάρχουν πανεπιστημιακές μελέτες που οδηγούν στο τι πρέπει να γίνει.

Τα έργα και οι επενδύσεις, αν δεν είναι ήδη, θα καταστούν αναγκαία σε πολύ λίγα χρόνια. Το ερώτημα είναι ποιος θα χρηματοδοτήσει, ποιος θα υλοποιήσει αυτά τα έργα και πού θα βρεθούν τα χρήματα. Οι 122 δημοτικές επιχειρήσεις ύδρευσης που υπάρχουν σε όλη την Ελλάδα και είναι βυθισμένες στα χρέη (πάνω από μισό δισεκατομμύριο σε όλη την Ελλάδα) από τους απλήρωτους λογαριασμούς;

Στην περίπτωση αυτή, η απάντηση που δίνεται μέχρι τώρα είναι μία, αλλά πολύ γενική: «Ας ζητήσουν λεφτά από τα προγράμματα του ΕΣΠΑ και το Ταμείο Ανάκαμψης».

Επειδή όμως αυτή η προσέγγιση δεν εγγυάται τίποτε, το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας, που σύντομα θα κληθεί να αντιμετωπίσει τη μεγάλη αυτή πρόκληση, έχει στα σκαριά ένα σχέδιο αξιοποίησης των υδάτων, η υλοποίηση του οποίου απαιτεί να υπάρχουν ισχυρές επιχειρήσεις που θα μπορούν να υλοποιήσουν επενδύσεις και να διαχειριστούν το νερό, στα πρότυπα των μεγάλων εταιρειών που υπάρχουν στη Γαλλία, στην Ιταλία και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες

Το σχέδιο αυτό, με την ολοκλήρωση του σε βάθος χρόνου, μπορεί να οδηγήσει στη δημιουργία 13 μεγάλων επιχειρήσεων ύδρευσης του μεγέθους της ΕΥΔΑΠ, η οποία επεκτείνεται, μία σε κάθε περιφέρεια της χώρας.

Τα πρώτα βήματα

Με βάση αυτόν τον σχεδιασμό, έχουν γίνει ήδη κάποια πρώτα βήματα:

1. Η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας, η γνωστή ΡΑΕ, έγινε ΡΑΕΥ (Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας και Υδάτων).

2. Η ΕΥΔΑΠ και η ΕΥΑΘ, όπως ανακοίνωσε ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας Κωστής Χατζηδάκης, θα ενταχθούν στον επενδυτικό βραχίονα, το Επενδυτικό Ταμείο που θα συσταθεί στο Υπερταμείο μετά από εισήγηση του διευθύνοντος συμβούλου Γρηγόρη Δημητριάδη, με στόχο την αύξηση της αξίας των δημόσιων επιχειρήσεων και την αξιοποίησή τους ως περιουσιακό στοιχείο του Δημοσίου.

3. Στη Θεσσαλία εγκαινιάστηκε στις 8 Δεκεμβρίου από τον Πρωθυπουργό το έργο ύδρευσης της ανατολικής πλευράς της Περιφερειακής Ενότητας Καρδίτσας από τη λίμνη Σμοκόβου, το οποίο πράγματι αποτελεί έργο πνοής για την ύδρευση 42 οικισμών, ώστε να φτάνει καθαρό και ποιοτικό νερό σε πάνω από 55.000 κατοίκους.

Για να γίνει αυτό το έργο είχε δημιουργηθεί σύνδεσμος των οικισμών, ο οποίος σε συνεργασία με την Περιφέρεια σχεδίασε τον μεγάλο ταμιευτήρα της λίμνης Σμοκόβου. Χρειάστηκαν όμως 20 χρόνια για να ολοκληρωθεί και στην αρχή του σχεδιασμού τους θα έπρεπε, όπως είπε ο Κυριάκος Μητσοτάκης, να προβλεφθεί ότι πρέπει να επιτελεί πολλούς διαφορετικούς ρόλους: να παράγει ηλεκτρική ενέργεια, προφανώς να έχει αντιπλημμυρική χρησιμότητα, αλλά ταυτόχρονα να χρησιμεύει και ως πηγή για την ύδρευση και την άρδευση της περιοχής με την οποία γειτνιάζει.

Το επόμενο βήμα για τη Θεσσαλία ίσως να είναι η δημιουργία της πρώτης διαπεριφερειακής εταιρείας αξιοποίησης υδάτων –με σκοπό την ύδρευση πόλεων και χωριών και την άρδευση του Θεσσαλικού Κάμπου–, ένα μεγαλεπήβολο έργο που μπορεί να υλοποιηθεί στο πλαίσιο της ανασυγκρότησης και αναγέννησης της περιφέρειας που επλήγη περισσότερο από κάθε άλλη τα τελευταία χρόνια από την καταστροφική επέλαση του Ιανού και του Daniel.

Τα στάδια υλοποίησης

Σε αυτό το πλαίσιο και με τα δεδομένα που ήδη έχει στα χέρια του το οικονομικό επιτελείο, από το νέο έτος αναμένονται τα επόμενα βήματα, τα οποία όμως απαιτούν προσεκτική προετοιμασία, συναινέσεις σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο και, το κυριότερο, τόλμη.

Το σχέδιο, που θα ολοκληρωθεί μετά από χρόνια, φιλοδοξεί να έχει την παρακάτω δομή και αποτελέσματα:

1. Σύσταση σε κάθε περιφέρεια μιας διαπεριφερειακής εταιρείας υδάτων και αποχέτευσης, όπως λειτουργεί η ΕΥΔΑΠ για την Αττική και τα νησιά του Αργοσαρωνικού και η ΕΥΑΘ για τη Θεσσαλονίκη και (σύντομα) την Κεντρική Μακεδονία

2. Ενταξη στις νέες «περιφερειακές ΕΥΔΑΠ» όλων των δημοτικών επιχειρήσεων υδάτων (ΔΕΥΑΘ), που έχουν μικρά μεγέθη, ορισμένες καταγράφουν ζημιές και όλες τους έλλειψη κεφαλαίων για νέες επενδύσεις

3. Πρόσκληση σε ιδιώτες για σύμπραξη με τις περιφερειακές εταιρείες για επενδυτικά έργα ύδρευσης, αποχέτευσης και άρδευσης (όπου χρειάζεται) και εκπόνηση σχεδίων για το ΕΣΠΑ και το ΤΑΑ.

Ολες αυτές οι πτυχές θα αποτελέσουν μεγάλη πρόκληση για τους νέους περιφερειάρχες και δημάρχους που αναλαμβάνουν τα καθήκοντα τους την Πρωτοχρονιά.