Κάτι πρέπει να γίνει με τις τράπεζες

Τα «κακά» δάνεια των ευρωπαϊκών τραπεζών είχαν προσφάτως πλησιάσει το 1 τρισ. ευρώ, που είναι χίλια δισεκατομμύρια ή ένα εκατομμύριο εκατομμύρια. Οι ελληνικές τράπεζες παλεύουν με κάτι παραπάνω από το 1/10 αυτού του ποσού, κάτι παραπάνω από 100 δισ., όταν η Γερμανία, που δεν τα πηγαίνει και άριστα με τις τράπεζές της, έχει τα μισά, περίπου 58 δισ., κόκκινα δάνεια. Πλην όμως, οι Γερμανοί έχουν αρκετούς τρόπους να κάνουν ό,τι πρέπει ώστε το τραπεζικό σύστημά τους να τα καταφέρει τελικά. Και, το σπουδαιότερο, οι γερμανικές τράπεζες, όπως συμβαίνει με όλες τις τράπεζες όλων των κρατών της Ευρωζώνης, λειτουργούν κανονικά. Που σημαίνει ότι συμμετέχουν στις επενδύσεις των επιχειρήσεων, πείθουν τους αποταμιευτές να τους εμπιστεύονται τα χρήματά τους, διαχειρίζονται τα διαθέσιμά τους με διεθνείς τοποθετήσεις. Γι’ αυτό, άλλωστε, αλλού τα κόκκινα δάνεια μειώνονται.

Τίποτε, πρακτικώς, από όλα αυτά δεν συμβαίνει με το δικό μας σύστημα των συστημικών τραπεζών. Που δεν μπορεί να κάνει τίποτε από αυτά που χρειάζεται η οικονομία μας. Τίποτε που θα επιτρέψει στις επιχειρήσεις να επενδύσουν με ταχύτερους ρυθμούς και στους αποταμιευτές να φέρουν πίσω τα χρήματα που έστειλαν στα ξένα, αρχικώς το 2010-2011, κυρίως όμως το 2015, για να τα σώσουν από το δίδυμο Τσίπρα – Βαρουφάκη και έκτοτε πάνω από 100 δισ. «φουσκώνουν» το Target-2, το σύστημα λογαριασμών της Ευρωζώνης. Με το κράτος να «ρουφά» με ρέπος πάνω από 20 δισ. της διαθέσιμης εσωτερικώς ρευστότητας για να ενισχύει το «μαξιλάρι» της «κυβέρνησης που φοβάται τις αγορές», το σύστημα δεν μοιάζει καθόλου «καπιταλιστικό» και καθόλου δεν ενδιαφέρεται για την ανάπτυξη. Με την πλήρη συμμετοχή της ευρωπαϊκής γραφειοκρατίας, η Ελλάδα θα βγει «από τα μνημόνια» για να παγιδευθεί στην ομηρία ενός ελεγχόμενου γραφειοκρατικού συστήματος προστασίας του κράτους έναντι των ιδιωτών. Ολα έχουν σχεδιαστεί για να νιώσει «ήσυχος» ο πρωθυπουργός και ο πρωτοσύμβουλος εξάδελφος. Οι «αγορές» δεν θα έχουν καμία ευκαιρία να «κρίνουν» την κυβερνητική οικονομική πολιτική.

Σύγχρονη οικονομία δεν υπάρχει χωρίς τράπεζες. Καθόλου δεν ενδιαφέρει αυτό τη σημερινή κυβέρνηση. Η επόμενη θα τα «λουστεί». Είναι δυνατόν να πιστεύουμε ότι οι τράπεζες «θα τα καταφέρουν τελικά» όταν η αναλογία των «κακών» δανείων είναι στο 40% του συνόλου, ενώ στη Ευρωζώνη είναι στο 5%, όπως συνέβαινε και με τις ελληνικές τράπεζες ακόμη και τα πρώτα χρόνια της κρίσης; Η εκλογή του Παύλου Μυλωνά στην πρώτη θέση της διοίκησης της Εθνικής Τράπεζας, ανθρώπου με πείρα, γνώσεις και με όσα χρειάζεται το αυστηρό τεστ «fit and proper», στο οποίο υποβάλλουν οι εποπτικές αρχές τη νέα φουρνιά τραπεζικών στελεχών, δείχνει ότι οι τράπεζες θα πιεστούν να τελειώνουν ταχύτερα με την αναδιάρθρωση των δανείων τους. Αυτό είναι καλό επειδή είναι σωστό. Ηδη άλλωστε, τα «πολύ κακά» στεγαστικά δάνεια, δηλαδή τα ακίνητα που εκπλειστηριάζονται με ταχύτατους ρυθμούς, πηγαίνουν όλα (σχεδόν) «στα χέρια των τραπεζιτών». Οι τράπεζες ξοδεύουν τα κεφάλαια που τους δάνεισαν οι φορολογούμενοι και οι λιγοστοί ιδιώτες μέτοχοί τους μεγαλώνοντας την περιουσία τους επειδή πιστεύουν, όχι αδίκως, ότι οι τιμές των ακινήτων θα ανεβούν μαζί με την οικονομία.

Καλές είναι οι ευοίωνες προβλέψεις, εφόσον όμως επιβεβαιωθούν σε χρόνο σύντομο. Ακόμη κι έτσι, κάτι πρέπει να γίνει με τις τράπεζες. Ο τιμηθείς προσφάτως Γιάννης Κωστόπουλος, που ηγήθηκε της Πίστεως-Alpha, είχε πει ότι η Ελλάδα δεν χρειάζεται περισσότερες από δυόμισι τράπεζες. Ηρθε η ώρα να επιβεβαιωθεί. Η Εθνική Τράπεζα, που υποφέρει από την «οσμή Δημοσίου» έχει τα κεφάλαια, αλλά χρειάζεται τους ανθρώπους της Eurobank, που υποφέρει από τις συμπεριφορές των δανειοληπτών της. Αυτή είναι η μια τράπεζα. Η Πειραιώς δεν θα περνούσε το πρόσφατο τεστ, αν δεν είχε μετατραπεί σε «δεινόσαυρο» του συστήματος: πρέπει όμως η διοίκηση να αρχίσει να σφυρίζει στο αυτί πολλών επιχειρηματιών ότι πρέπει να περιορίσουν το …γιότινγκ και να εμφανίσουν τα χρήματα που βασίμως τεκμαίρεται ότι διαθέτουν σε ευγενείς τραπεζικούς λογαριασμούς. Αυτή είναι η δεύτερη τράπεζα.

Αν αναρωτιέστε γιατί μια «αριστερή» κυβέρνηση δεν ασχολείται με το μείζον αυτό θέμα, σκεφτείτε το εξής: η κυβέρνηση Σαμαρά άφησε τη χρηματιστηριακή αξία των τραπεζών, πολύ κοντά στην αξία των δανείων που έδωσαν οι φορολογούμενοι στις τράπεζες. Η σημερινή πλειοψηφία, όπως και η ξενόφερτη και αγνώστων τραπεζικών ικανοτήτων ηγεσία του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ), που λειτουργεί μάλιστα υπεράνω του νόμου, έχουν βαρύτατες ευθύνες που το τραπεζικό σύστημα έχει απολέσει, πρακτικώς, την αξία του: η κεφαλαιοποίηση των τεσσάρων ίσα που φθάνει τα 8 δισ. ευρώ, όταν επενδυτές και φορολογούμενοι έχουν βάλει δέκα φορές αυτό το ποσό.

Η μοναδική διέξοδος για να αποφύγουμε μια νέα δημοσιονομική και χρηματοοικονομική κρίση το 2020 είναι να πετύχει η Ελλάδα ρυθμούς ανάπτυξης υπερδιπλάσιους από αυτούς που σκοπεύει η κυβέρνηση. Αλλά αυτό χρειάζεται αλλαγή όχι απλώς πολιτικής, αλλά νοοτροπίας. Γι’ αυτό μόνον οι εκλογές προσφέρουν την ευκαιρία.