“Κεντρωτής” – Η καταγωγή των Κυθηραϊκών οικογενειών

ΚΕΝΤΡΩΤΗΣ
Από τα σπανιότερα επώνυμα των Κυθήρων, αλλά και από τα παλαιότερα, αφού αναφέρεται από το 16ο αι.

Το επώνυμο, σύμφωνα με την πιο πιθανή εκδοχή, είναι επαγγελματικό και σημαίνει αυτόν που κεντρώνει (ή μπολιάζει) δένδρα. Το κέντρωμα των δένδρων ήταν από τις εξαιρετικής σπουδαιότητος εργασίες στο παρελθόν, καθώς ήταν από τους καλύτερους τρόπους καλλιέργειας καρποφόρων δένδρων μέσω της μετατροπής των άγριων σε ήμερα, σε μία εποχή που δεν υπήρχαν φυτώρια.

Τότε οι φτωχοί αγρότες είχαν μοναδικό σχεδόν τρόπο απόκτησης πολλών ειδών καρποφόρων δένδρων το μπόλιασμα και το κέντρωμα. Το πιθανότερο, λοιπόν, είναι να δόθηκε το Κεντρωτής ως παρωνύμιο σε κάποιον που ασκούσε αυτό το επάγγελμα και αργότερα το παρωνύμιο να μετατράπηκε σε επώνυμο. Μάλιστα, παρά το γεγονός ότι τα επαγγελματικά επώνυμα είναι τα πιο συνηθισμένα, έκπληξη προκαλεί η απουσία του συγκεκριμένου επωνύμου από τις πηγές σε κοντινές με τα Κύθηρα περιοχές, όπως η Πελοπόννησος και η Κρήτη.

Υπάρχει πάντως και πιθανότητα να έχει το Κεντρωτής αρχαιοελληνική προέλευση και να σημαίνει αυτόν που φέρει κεντρί (ο Αριστοτέλης αναφέρει για κεντρωτούς κηφήνες). Μια άλλη σημασία επίσης συγκεντρώνει πολλές πιθανότητες και έχει σχέση με τα κέντρα, δηλαδή τις ακίδες στα καττύματα (υποδήματα). Είναι γνωστό ότι από τα παλιά χρόνια και στα Κύθηρα χρησιμοποιούσαν καρφιά με χοντρό κεφάλι, για να προστατεύουν τη σόλα των υποδημάτων στους κακοτράχαλους δρόμους. Η κατασκευή αυτή ονομαζόταν στο νησί προκαδούρα, και σ’ αυτή την περίπτωση κεντρωτής θα μπορούσε να είναι ο κατασκευαστής αυτών των υποδημάτων, επομένως και μ’ αυτή την έννοια καταλήγει και πάλι σε επαγγελματικό επώνυμο.

Οι παλαιότερες αναφορές στο επώνυμο είναι από το 1565. Σε συμβόλαιο της εποχής αναφέρεται ως συμπλησιαστής σε ακίνητο ο Ιωάννης Κεντρωτής, που διαθέτει ακίνητη περιουσία στη θέση Καμάρα του Μυλοποτάμου. Σε άλλη περίπτωση, σε λογαριασμό ενοικιαστών των φόρων, αναφέρεται «απού τον καιτροτί», χωρίς να προσδιορίζεται ποιον.1 Αργότερα, το 1719, αναφέρεται μεταξύ των προσβληθέντων από πανώλη, ο Manusso Chiendroti,2 ενώ στις ενετικές απογραφές του 18ου αι. οικογένειες με το επώνυμο αυτό αναφέρονται στην περιοχή Κεντριωτιάνικα των Φρατσίων.3 Η ύπαρξη οικισμού δείχνει ότι η οικογένεια είναι αρκετά πολυάνθρωπη την εποχή αυτή, γεγονός που προκύπτει και από την παρατήρηση ότι, μόνο το 1724, απογράφονται στην ενορία αυτή 16 οικογένειες, όλες με το επώνυμο Κεντρωτής.4 Εκτός από τα Φράτσια το επώνυμο εντοπίζεται και στα γειτονικά Βιαράδικα με το παρωνύμιο Ταλάος.5 Από το 1731 έως το 1773 ο παπά Μιχάλης Κεντρωτής του Τζώρτζη είναι νοτάριος.6 Το 1726 μία Άννα Κεντροπούλα του ποτέ Δημήτρη αναφέρεται να κατοικεί στη Ζάκυνθο, «στο κελίον του Αγίου Διονυσίου των Στροφάδων»7 (είναι προφανώς μοναχή).

Το επώνυμο συνεχίζει από τότε να εμφανίζεται μόνο στα Φράτσια, ενώ από τη διασπορά υπάρχουν αναφορές μόνο από την Αυστραλία.

Σήμερα επώνυμο Κεντρωτής υπάρχει στην Αθήνα με καταγωγή από τα Φράτσια και οικογένειες με το επώνυμο αυτό έχουν περιουσίες και δεσμούς με τα Κύθηρα.