«Κόλπο» 45 εκατομμυρίων με εικονικά βοσκοτόπια

Πριν λίγα χρόνια τα «Κ» είχαν αποκαλύψει ότι κάποιοι επιτήδειοι από Αίγιο, Κρήτη κλπ είχαν δηλώσει χιλιάδες στρέμματα βοσκοτόπια στα Κύθηρα, ενώ είχαν επισημανθεί και ψευδείς δηλώσεις σε ονόματα εντοπίων. Ας ελπίσουμε να είναι και αυτά στη δικογραφία.

Δεκάδες δικογραφίες για απάτη εκατομμυρίων με τις αγροτικές επιδοτήσεις εκκρεμούν ενώπιον της Δικαιοσύνης. Πρόκειται για υποθέσεις που αφορούν κοινοτικά κονδύλια, τα οποία δόθηκαν παράτυπα σε αγρότες και κτηνοτρόφους μέσω του Οργανισμού Πληρωμών των Κοινοτικών Ενισχύσεων (ΟΠΕΚΕΠΕ).

Οι περισσότερες αφορούν την περίοδο 2017-2021 και σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις το ύψος της απάτης υπερβαίνει τα 45 εκατ. ευρώ. Τα χρήματα καταβλήθηκαν σε εικονικούς ιδιοκτήτες βοσκότοπων δήθεν για τη συντήρηση των εκτάσεών τους. Οπως επίσης σε αγρότες – ιδιοκτήτες ανύπαρκτων εκτάσεων με ελαιόδεντρα βιολογικής καλλιέργειας ή κτηνοτρόφους που δήλωναν ψευδώς ότι έχουν στην ιδιοκτησία τους κοπάδια με αγελάδες ελευθέρας βοσκής μόνο και μόνο για να εισπράττουν κοινοτικές επιδοτήσεις.

Οι πιο σοβαρές υποθέσεις ελέγχονται από το γραφείο των Ευρωπαίων εντεταλμένων εισαγγελέων και οι υπόλοιπες από τις κατά τόπους εισαγγελικές – δικαστικές αρχές, ενώ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Απρίλιο του 2024 έθεσε τον ΟΠΕΚΕΠΕ σε καθεστώς 12μηνης επιτήρησης, με την αρμόδια Γενική Διεύθυνση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (DG AGRI) να σημειώνει σε επιστολή της ότι διαπιστώθηκαν ελλείψεις, καθυστερήσεις και λάθη τις τελευταίες διαχειριστικές περιόδους.

Στα παραπάνω έρχονται να προστεθούν καταγγελίες για παρεμβάσεις στον ΟΠΕΚΕΠΕ και απομακρύνσεις όσων επικεφαλής του οργανισμού αντελήφθησαν τι συνέβαινε και θέλησαν να «χαλάσουν το πάρτι» με τις αγροτικές επιδοτήσεις. Οπως ο Γρηγόρης Βάρρας που τοποθετήθηκε στη θέση του προέδρου τον Νοέμβριο του 2019 και απομακρύνθηκε ένα χρόνο αργότερα και ο Βαγγέλης Σημανδράκος, ο οποίος αποχώρησε τον Δεκέμβριο του 2023 έπειτα από ρήξη στις σχέσεις του με τον –τότε– υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης Λευτέρη Αυγενάκη.

Ετησίως, η Ε.Ε. καταβάλλει ενισχύσεις ύψους άνω των 2 δισ. ευρώ στους Ελληνες αγρότες και κτηνοτρόφους. Η διαχείριση των χρημάτων και η καταβολή τους στους δικαιούχους γίνεται από τον διαπιστευμένο με βάση τα κοινοτικά κριτήρια Οργανισμό Πληρωμών (ΟΠΕΚΕΠΕ), ο οποίος είναι αυτός που έχει την ευθύνη για τον έλεγχο νομιμότητας των αιτήσεων.

Μεθοδολογία

Με ποιον τρόπο όμως διάφοροι επιτήδειοι κατάφερναν να βάζουν χέρι στο ταμείο των αγροτικών επιδοτήσεων; Η μεθοδολογία της απάτης περιγράφεται σε εμπιστευτικές αναφορές του οργανισμού προς τις κατά τόπους εισαγγελικές αρχές, που βρίσκονται στη διάθεση της «Κ». Για καθεμία απ’ αυτές συντάχθηκαν δικογραφίες που είτε δικάστηκαν πρόσφατα είτε εκκρεμούν ενώπιον ελληνικών δικαστηρίων.

Τον Οκτώβριο του 2020, ενδεικτικά, ο τότε πρόεδρος του ΟΠΕΚΕΠΕ απέστειλε στην Εισαγγελία Ρεθύμνου αναφορά σχετικά με ύποπτες μεθοδεύσεις συνολικά τεσσάρων παραγωγών από την περιοχή του Ρεθύμνου, οι οποίοι κατάφεραν με ψευδείς δηλώσεις προς τον οργανισμό να εισπράξουν ποσό άνω των 70.000 ευρώ υπό μορφή επιδότησης. Τι προκύπτει απ’ αυτήν;

Δύο παραγωγοί από το Ρέθυμνο κατέθεσαν το 2019 αίτηση για επιδότηση στον ΟΠΕΚΕΠΕ δηλώνοντας ότι έχουν προχωρήσει στη μίσθωση αγροτεμαχίων στην Τζια, τα οποία θα χρησιμοποιούσαν ως βοσκότοπους. Στην αίτησή τους συμπεριέλαβαν ως ώφειλαν ενοικιαστήρια συμβόλαια, που εμφάνιζαν ως ιδιοκτήτες των εκτάσεων δύο κατοίκους του Ρεθύμνου. Με βάση διάταξη της ευρωπαϊκής νομοθεσίας που επιδοτεί τη διαχείριση (κοπές δέντρων κ.λπ.) βοσκότοπων ώστε αυτοί να μη δασωθούν και να παραμείνουν διαθέσιμοι για τη βοσκή των ζώων, οι δύο παραγωγοί του Ρεθύμνου εισέπραξαν από το ταμείο των κοινοτικών ενισχύσεων 73.000 ευρώ.

Το παράδοξο στην υπόθεση είναι την επόμενη χρονιά (2020) καθώς τις ίδιες ακριβώς εκτάσεις στη νήσο Κέα μίσθωσαν δύο άλλοι παραγωγοί του Ρεθύμνου. Και στα ενοικιαστήρια συμβόλαια που κατέθεσαν στον οργανισμό ως ιδιοκτήτες των εκτάσεων εμφανίζονταν άλλοι απ’ αυτούς του 2019!

Υπάρχουν ενδείξεις ότι σε κάποιες περιπτώσεις άτομα που είχαν εισπράξει κονδύλια ενημερώθηκαν εγκαίρως για επικείμενους, επιτόπιους ελέγχους κλιμακίων του Οργανισμού Πληρωμών των Κοινοτικών Ενισχύσεων, με τους γνωρίζοντες να αφηγούνται κωμικοτραγικές ιστορίες ανθρώπων που μετέφεραν εσπευσμένα στα αγροτεμάχιά τους κοπάδια ζώων φίλων και συγχωριανών τους.

«Οπως προκύπτει από τα Ε9 και τα υπογεγραμμένα συμφωνητικά μίσθωσης, οι φερόμενοι ως εναλλασσόμενοι ιδιοκτήτες των ίδιων αγροτεμαχίων στην Κέα Κυκλάδων άλλαξαν τα αγροτεμάχια σαν τα πουκάμισα όπως ειπώθηκε στους ελεγκτές κατά τον επιτόπιο έλεγχο και ως εκ τούτου υπάρχει σοβαρή ένδειξη για συνέργεια στην ψευδή δήλωση των τεσσάρων παραγωγών που υπέβαλαν δήλωση τα έτη 2019 και 2020 και εξ αυτού την είσπραξη παρανόμως σημαντικών κοινοτικών κονδυλίων», αναφέρεται στην έγγραφη αναφορά του πρώην προέδρου του ΟΠΕΚΕΠΕ προς τον εισαγγελέα Ρεθύμνου.

Οι μεσάζοντες

Τόσο στην προκειμένη περίπτωση, όσο και γενικότερα οι αιτήσεις των αγροτών για την είσπραξη επιδοτήσεων γίνονται μέσω ιδιωτικών Κέντρων Υποδοχής Δηλώσεων (ΚΥΔ) ο ρόλος των οποίων στη διασπάθιση των κοινοτικών επιδοτήσεων είναι τουλάχιστον ύποπτος, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις έχει αποδειχθεί ποινικά κολάσιμος.

Μια τέτοια περίπτωση με ισχυρές ενδείξεις ανάμειξης στην απάτη του Κέντρου Υποδοχής Δηλώσεων αναδεικνύεται σε εμπιστευτικό έγγραφο του προέδρου του ΟΠΕΚΕΠΕ την 29η Οκτωβρίου 2020 προς την Εισαγγελία Πλημμελειοδικών Αθήνας. Αφορά και πάλι υπόθεση βοσκότοπων αυτή τη φορά όχι στην Τζια αλλά στον… Γράμμο.

Το 2019, λοιπόν, τρεις ιδιώτες, ανάμεσα στους οποίους μία δικηγόρος και μία υπάλληλος του Δήμου Λάρισας, κατέθεσαν αίτηση επιδότησης για αγροτεμάχια που είχαν μισθώσει στον Γράμμο Καστοριάς. Παρότι η μία από τις αιτούσες εμφανιζόταν να έχει μισθώσει την έκταση από την κόρη της, ο ΟΠΕΚΕΠΕ κατέβαλε στους τρεις συνολικά 147.000 ευρώ προκειμένου αυτοί να φροντίσουν οι μισθωμένες εκτάσεις να παραμείνουν βοσκότοποι και να μη δασωθούν.

Στην πορεία της έρευνας, πάντως, προέκυψαν κι άλλα ενδιαφέροντα ευρήματα. Οπως ότι τα μισθωτήρια συμβόλαια για τα τρία αγροτεμάχια είχαν συνταχθεί την ίδια ημέρα και από το ίδιο χέρι – στα έγγραφα υπήρχε ο ίδιος γραφικός χαρακτήρας. Ακόμη, είχαν θεωρηθεί από το ίδιο ΚΕΠ στο οποίο κατά μια ενδιαφέρουσα σύμπτωση εργαζόταν η μία από τους αιτούντες, ενώ το ενοίκιο για εκτάσεις άνω των 1.000 στρεμμάτων είχε προσδιοριστεί έναντι μόλις 10 ευρώ. Και τέλος, οι αιτήσεις προς των ΟΠΕΚΕΠΕ είχαν υποβληθεί από Κέντρο Υποδοχής Δηλώσεων (ΚΥΔ) ο ιδιοκτήτης του οποίου τύγχανε πατέρας των δύο από τους τρεις αιτούντες την κοινοτική επιδότηση!

Συμπληρωματικά με τα παραπάνω στο εμπιστευτικό έγγραφο προς την Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθήνας αναφέρεται ότι «από επικοινωνία της διοίκησης του ΟΠΕΚΕΠΕ με το Δασαρχείο Καστοριάς επιβεβαιώθηκε προφορικά ότι δεν γνωρίζουν να υπάρχουν ιδιωτικοί βοσκότοποι στην περιοχή του Γράμμου». Για την υπόθεση σχηματίστηκε ποινική δικογραφία με τη δίκη να είναι προσδιορισμένη για τις αμέσως επόμενες ημέρες.

Δικογραφίες υπάρχουν για αρκετές ακόμα περιπτώσεις. Μία από αυτές αφορά την είσπραξη από ιδιώτη επιδότησης για παραγωγή βιολογικού ελαιολάδου παρότι ο ίδιος δεν είναι ιδιοκτήτης ούτε ενός ελαιόδεντρου. Επιπλέον, τελεσιδίκησε υπόθεση στα Τρίκαλα, όπου ιδιώτης εισέπραξε επιδοτήσεις για κοπάδι με αγελάδες ελευθέρας βοσκής, παρότι ο ίδιος δεν έχει ούτε εκμεταλλεύεται ζώα. Αντικείμενο δικαστικής έρευνας αποτελεί τέλος το εάν τα παραπάνω εκτυλίχθηκαν εν αγνοία και κάτω από τα ραντάρ των υπαλλήλων του ΟΠΕΚΕΠΕ ή σε κάποιες περιπτώσεις με την αρωγή ή έστω την ανοχή τους.

Υπάρχουν εξάλλου ενδείξεις ότι σε κάποιες περιπτώσεις άτομα που είχαν εισπράξει επιδοτήσεις ενημερώθηκαν εγκαίρως για επικείμενους, επιτόπιους ελέγχους κλιμακίων του οργανισμού, με τους γνωρίζοντες να αφηγούνται κωμικοτραγικές ιστορίες ιδιωτών που μετέφεραν εσπευσμένα στα αγροτεμάχιά τους κοπάδια ζώων φίλων και συγχωριανών τους προκειμένου να δικαιολογήσουν την είσπραξη κοινοτικών κονδυλίων.

Μπλόκο σε χιλιάδες ΑΦΜ

Διαπιστώνοντας τα παραπάνω, ο πρώην πρόεδρος του ΟΠΕΚΕΠΕ Γρηγόρης Βάρρας αποφάσισε να μπλοκάρει 3.500 ΑΦΜ, που αντιστοιχούσαν σε αιτήσεις για τις οποίες υπήρχαν υπόνοιες ότι δεν είχαν ακριβή στοιχεία με στόχο την εξαπάτηση του οργανισμού. Κάτι αντίστοιχο συνέβη την περίοδο που στο τιμόνι του οργανισμού βρισκόταν ο Βαγγέλης Σημανδράκος, με τον αριθμό των αιτήσεων που κρατήθηκαν για διάστημα περίπου ενός έτους στο ψυγείο για περαιτέρω έλεγχο να ανέρχονται στις 6.000. Στις 11 Σεπτεμβρίου, ο νυν υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης εξέδωσε ανακοίνωση στην οποία έκανε γνωστή την απόφασή του να διατηρήσει τον ΟΠΕΚΕΠΕ σε καθεστώς επιτήρησης προκειμένου να υλοποιηθούν μια σειρά διορθωτικών μέτρων για τη λειτουργία του οργανισμού. «Εχουν ήδη δρομολογηθεί αλλαγές στην οργανωτική δομή και επιχειρησιακή λειτουργία, που βελτιώνουν την ελεγκτική ικανότητα του οργανισμού», αναφέρεται στο σχετικό δελτίο Τύπου.

Οι αριθμοί

45 εκατ € εκτιμάται το συνολικό ύψος της απάτης με τις επιδοτήσεις για την περίοδο 2017 – 2021

2 δισ. € καταβάλλει ετησίως η Ε.Ε. ως ενισχύσεις στους Ελληνες αγρότες και κτηνοτρόφους

10€ για ενοικίαση 10.000 στρεμμάτων εμφάνιζε ως τίμημα συμβόλαιο που κατατέθηκε σε αίτηση για επιδότηση

2024 Απρίλιος – η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έθεσε τον ΟΠΕΚΕΠΕ σε καθεστώς δωδεκάμηνης επιτήρησης

Φωτ. Η διαμόρφωση βοσκοτόπων για την εκτροφή βοοειδών επιδοτείται από πόρους της Ε.Ε., στους οποίους επιτήδειοι έβαζαν χέρι ακόμη και χωρίς κοπάδι. Υποθέσεις ελέγχονται από Ευρωπαίους εισαγγελείς. [GETTY IMAGES]