Κορωνοϊός: Τρεις προτάσεις για την Ελλάδα

Ας ξεκαθαρίσουμε από την αρχή πως η κυβέρνηση έως τώρα έχει εξαιρετικές επιδόσεις στην αντιμετώπιση της πανδημίας. Ωστόσο, τα δεδομένα αλλάζουν συνεχώς και απαιτούν διαρκή προσαρμογή. Οπως κάθε κρίση, έτσι και αυτή αναδεικνύει τα διλήμματα πολιτικής. Να εξοντώσουμε τον ιό είναι θεωρητικά εύκολο –μένουμε μέσα για έξι μήνες και τέλος. Να τον εξοντώσουμε χωρίς να εξοντωθούμε οικονομικά, ψυχολογικά, παθολογικά και κοινωνικά είναι η μεγαλύτερη παγκόσμια πρόκληση.

Το πιθανότερο είναι πως τη συνολική βέλτιστη απάντηση δεν μπορούν να τη δώσουν οι επιδημιολόγοι μόνοι τους, καθώς εκ θέσεως είναι φυσικό να ρέπουν προς την υποτίμηση του οικονομικού κόστους, την υπερτίμηση της πραγματικής υγειονομικής απειλής από τον ιό αλλά και την υποτίμηση της υπόλοιπης ψυχοφθόρου επίπτωσης των μέτρων στον άνθρωπο από την απώλεια ελευθερίας, κοινωνικότητας και κυριότερο εργασίας. Χρειάζεται λοιπόν εξαιρετική νηφαλιότητα και διαύγεια, σφαιρικότητα, πίστη στα πραγματικά και όχι μόνο θεωρητικά δεδομένα αλλά και απαγκίστρωση από πολιτικές αγκυλώσεις.

Δεδομένο πρώτο: Παρά τις διαβεβαιώσεις περί αντοχών της οικονομίας, δεν θα πρέπει να υπάρχει καμιά αμφιβολία πως η συνολική σχέση κόστους-οφέλους ενός νέου καθολικού lockdown είναι απαγορευτικά δυσχερής για την Ελλάδα σε όλα τα επίπεδα, οικονομικό, κοινωνικό, πολιτικό και εντέλει ανθρώπινο. Η οικονομία και η κοινωνία πρέπει να παραμείνουν συντριπτικά ανοιχτές, σχεδόν πάση θυσία και αυτό δεν αντιβαίνει το «η υγεία πρώτα».

Δεδομένο δεύτερο: Εχει καταστεί εν τοις πράγμασι εξαιρετικά αμφίβολο τι ακριβώς επιτυγχάνει ένα lockdown, αφού αρκούν μερικές εβδομάδες ώστε να επανακάμψει ο ιός, ενώ είναι επίσης προφανές πως δεν είναι εφικτό να ανοιγοκλείνει η οικονομία κάθε δύο μήνες.

Δεδομένο τρίτο: Η Ελλάδα είχε ~2.500 κρούσματα και 180 νεκρούς επί καραντίνας, και ~14.000 και 180 νεκρούς έκτοτε, με μία από τις χαμηλότερες αναλογίες νεκρών ανά εκατομμύριο κατοίκους στον κόσμο (3,28). Το 1/2 νεκρών συνέβη επί καραντίνας, με το 1/6 των κρουσμάτων τότε. Το να εστιάζουμε συνεπώς στην αύξηση των κρουσμάτων είναι και λάθος, και, πιο σημαντικά, ατελέσφορο. Θα πρέπει να αποδεχθούμε αξιωματικά πως η αύξηση της κινητικότητας που απαιτείται για την οικονομική επιβίωση επιφέρει περισσότερα κρούσματα – αλλά όχι αναγκαστικά αναλογικά περισσότερους θανάτους. Το να αγωνιούμε και να μαχόμαστε καθημερινά να μην ανεβεί ο αριθμός πάνω από 300 ή 500 μας προετοιμάζει για αποτυχία καθώς είναι σχεδόν βέβαιο ότι αυτό θα συμβεί. Και εάν έχουμε 1.000 ή 2.000 κρούσματα κάποια ημέρα πώς θα αντιδράσουμε ως κοινωνία; Με μαζικό εκτροχιασμό και παράκρουση; Ως πολιτικό σύστημα, ως οικονομία; Θα κατεβάσουμε ρολά, θα χρεοκοπήσουμε και θα ζητήσουμε νέα διάσωση; Τι ακριβώς θα κάνουμε τότε; Η απάντηση των επιδημιολόγων με πάσα βεβαιότητα θα είναι καθολικό lockdown, μαζί με όλα τα ανωτέρω. Εις άτοπον επαγωγή.

Πρόταση πρώτη: Πρέπει να αποδεχθούμε πως η πιθανότητα να δούμε π.χ. 50.000 κρούσματα στην Ελλάδα είναι πάρα πολύ μεγάλη. Η Σουηδία με αντίστοιχο πληθυσμό έχει 90.000 κρούσματα στην προσπάθεια να παραμείνει η οικονομία ανοιχτή. Το ζήτημα είναι να επιτύχουμε πολύ λιγότερους θανάτους από τις 5.900 της Σουηδίας, εκμεταλλευόμενοι την επαρκή προετοιμασία και εμπειρία των λαθών έως τώρα. Είναι εφικτό και αναπόφευκτο. Ο στόχος της ελαχιστοποίησης των θανάτων είναι συντριπτικά διαφορετικός από αυτόν της ελαχιστοποίησης των κρουσμάτων και είναι απολύτως εφικτός. Οι Σουηδοί εάν είχαν αποφύγει τα εύκολα λάθη θα είχαν πολύ λιγότερους νεκρούς.

Πρόταση δεύτερη: Η Ελλάδα πρέπει ΤΩΡΑ από θέση ισχύος να λάβει την πανδημική γραμμή χρηματοδότησης του ΕΜΣ που προσφέρεται ΧΩΡΙΣ μνημόνιο. Ας είμαστε ξεκάθαροι πως θα αποτελεί εθνική αποτυχία και αντιστροφή όλων των επιτευγμάτων εάν από τη μια έχουμε μια (αυτοδημιούργητη) επιδημιολογική έξαρση με τεράστια οικονομική καταστροφή και από την άλλη αρνηθούμε μέχρι τελευταία στιγμή τα ΔΩΡΕΑΝ χρήματα του ΕΜΣ για την αντιμετώπιση της υγειονομικής κρίσης.

Πρόταση τρίτη: Η Ελλάδα να διακηρύξει σε όλον τον κόσμο πως λαμβάνει αυτό το 2% του ΑΕΠ που δικαιούται σαν «μπαζούκα» ώστε και να κρατήσει την οικονομία της ανοιχτή αλλά κυρίως να εκσυγχρονίσει συντριπτικά το υγειονομικό της σύστημα. Η παρακαταθήκη για το μέλλον μιας τέτοιας (δωρεάν!) ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ και, όχι δημοσιονομικού εξόδου, είναι προφανής: αδιαμφισβήτητη υγειονομική εξασφάλιση, ενίσχυση της οικονομίας της υγείας και της εικόνας της χώρας ως ασύγκριτα ασφαλούς προορισμού.

Τα χρήματα αυτά που μας παρέχονται ως δωρεάν μακροπρόθεσμο δάνειο θα είναι ίσως η καλύτερή μας εθνική επένδυση. Και οι ευάλωτοι θα προστατευθούν όπως αξίζουν και οι υπόλοιποι θα παραμείνουν όρθιοι μαζί με την εθνική μας οικονομία, με ένα καλύτερο μέλλον για τα παιδιά μας.

Ηρθε η ώρα για άλλη μια υπεύθυνη απόφαση – υπέρβαση από το πολιτικό μας σύστημα σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο.

---

* O κ. Ιναχος Λάζος είναι απόφοιτος του ΜΙΤ και ιδρυτής της DCS Delphic Strategies, συμβουλευτικής εταιρείας επενδυτικών κεφαλαίων.