Λυσίμαχος Καλοκαιρινός – Μία τραγική φυσιογνωμία της Κρητικής Ιστορίας με άμεση Κυθηραϊκή καταγωγή

Όσοι επισκέπτονται την Κρήτη και το Ηράκλειο σίγουρα έ­χουν περάσει από τη Λεωφό­ρο Καλοκαιρινού. Πώς όμως έφθασε να δοθεί το όνομα αυτό σε έναν Κρητικό δρόμο; Οι Κρήτες που α­σχολούνται με την ιστορία του τό­που τους ασφαλώς γνωρίζουν και την τραγική ιστορία της οικογενείας αυτής, στα Κύθηρα όμως, από όπου και η καταγωγή της, η ιστο­ρία αυτή είναι εντελώς άγνωστη.

Γενάρχης του κρητικού κλάδου της οικογενείας είναι ο Ανδρέας Δ. Καλοκαιρινός, ο οποίος γεννήθηκε στα Σταθιάνικα το 1804, ένα από τα 18(;) παιδιά του Δημητρίου Καλοκαιρινού-Κολλησομέρη (από αυ­τά τα 16 ήταν αγόρια, πολλών από τα οποία η ιστορία χάνεται σε διά­φορα μέρη της Ελλάδος και της Σμύρνης, αλλά από τους τελευταί­ους κατάγεται πιθανόν μία σειρά Τσιριγοτοσμηρνιών απόγονοι των οποίων υπάρχουν και σήμερα στην Αθήνα πιθανόν χωρίς καλή ή ίσως και καθόλου γνώση της καταγωγής τους. Από αυτά τα παιδιά υπάρ­χουν λίγες πληροφορίες μόνο για 8, οι περισσότερες από το γενεα­λογικό δένδρο που συνέταξε ο ι­στορικός ερευνητής της Κρήτης Στ. Σπανάκης. Λέγεται ότι τα πε­ρισσότερα από τα υπόλοιπα δεν επέζησαν). Ο Δημ. Καλοκαιρινός ή­ταν γιος του ιερέα Λέοντος Καλοκαιρινού, σύμφωνα με το παραπά­νω γενεαλογικό. Στις Ενετικές Απογραφές όντως εντοπίζουμε στα Σταθιάνικα για τελευταία φορά το 1784 σε ηλικία 58 ετών έναν Λέοντα Καλοκαιρινό, ιερέα και αυ­τόν, γιο του Καλόγερου Νικολού. (Την εποχή αυτή δεν ήταν καθόλου ασυνήθιστο να έχει οικογένεια ένας καλόγηρος, καθώς έπαιρναν το σχήμα σε μεγάλη ηλικία. Ο πα­ραπάνω, πάντως, δεν μπορεί να ή­ταν ο γεννήτορας του Δημ. Καλοκαιρινού-Κολησομέρη, αλλά ανι­ψιός του. Γιος του αδελφού του Νικολού. Ένας ακόμη αδελφός τους ήταν ο Μάρκος, γιοι του Λέου Καλοκαιρινού). Ο Ανδρέας Καλο­καιρινός σε παιδική ηλικία δίδεται από τον πατέρα του ως ψυχοπαίδι σε έναν Μηλιό ονόματι Γεώργιο, στο κτήμα του οποίου βρέθηκε το άγαλμα της Αφροδίτης της Μήλου με παρόντα στην ανακάλυψη το νεαρό Ανδρέα. Όμως ο Μηλιός πε­θαίνει ξαφνικά πριν προλάβει να υιοθετήσει τον Ανδρέα, όπως ήταν ο σκοπός του και αυτός, σε ηλικία 17 ετών, μαζί με τον αδελφό του Γιώργο, που έφθασε στη Μήλο, φεύγουν για την Κρήτη που βρί­σκεται σε επαναστατικό αναβρα­σμό για πολλοστή φορά το 1830. Αργότερα, το 1835, παντρεύεται ε­κεί τη Μαργιόρα Κρασάκη και πε­θαίνει το 1864 έχοντας αποκτήσει πέντε τέκνα. Εν τω μεταξύ στην Κρήτη, στο Ρέθυμνο, δραστηριο­ποιείται και ο νεώτερος αδελφός του Γεώργιος, που αφήνει και αυ­τός πέντε τέκνα. Ένα από τα τέκνα του Ανδρέα, ο Λυσίμαχος, γεννιέ­ται το 1838, παντρεύεται την Αριστέα Διαμαντίδου και κάνουν πέ­ντε επίσης τέκνα από τα οποία μό­νο ένα αρσενικό, ο Ανδρέας. (Σε μεγάλη σχετικά ηλικία, 56 ετών κι ενώ είχε πεθάνει πολλά χρόνια πριν η γυναίκα του, έκανε και ένα εξώγαμο με την Αικατερίνη Στρουμπάκου, το Μηνά, που έγινε τελικά επίσκοπος Μπαλουκλή στο Πα­τριαρχείο με το όνομα Γεράσιμος – πέθανε το 1973-, το ίδιο όνομα, που είχε και ένας αδελφός του παππού Ανδρέα, ο κατά κόσμον Αντώνιος Καλοκαιρινός, ο οποίος πέθανε 78 ετών, Μητροπολίτης Μεσολογγίου). Αυτός ο Μηνάς ή­ταν το μόνο από τα 4 παιδιά της Αι­κατερίνης Στρουμπάκου, που επέζησε της σφαγής από τους Τούρ­κους του 1898. (Τα άλλα 3 παιδιά της ήταν από τον πρώτο της γάμο).

Επανερχόμαστε τώρα στο Λυ­σίμαχο Καλοκαιρινό, μεγάλη προ­σωπικότητα στο Ηράκλειο στα τέ­λη του 19ου αι, σοβαρός επιχειρη­ματίας, έξυπνος επενδυτής, έγινε ζάμπλουτος και μόνιμος υποπρόξε­νος της Μεγ. Βρετανίας. Όμως η μοίρα ήθελε ένα τραγικό τέλος για τον ευπατρίδη αυτόν της Κρήτης. Τον Αύγουστο του 1898 και ενώ εί­χε αποφασισθεί από τις Μεγάλες Δυνάμεις να παραδοθούν τα Τελω­νεία από τους Τούρκους στους Ελληνες, ξέσπασαν μεγάλες ταρα­χές με αποτέλεσμα ο τουρκικός ό­χλος να επιτεθεί στους λίγους Βρετανούς στρατιώτες από τους ο­ποίους κατεσφάγησαν 17, αλλά και σε ολόκληρο το χριστιανικό πληθυ­σμό της πόλης. Επιτέθηκαν και στο Αγγλικό Προξενείο, στο οποίο βρι­σκόταν ο Λυσίμαχος Καλοκαιρινός και τον σκότωσαν με μία σφαίρα στο κεφάλι, αφού πρώτα του ζήτη­σαν να παραδώσει τις χρυσές λί­ρες που φύλασσε εκεί, πάνω στις οποίες απέθεσαν το κομμένο του κεφάλι. Το Ηράκλειο καιγόταν επί μέρες και στις 24 Οκτωβρίου υπεστάλη τελικά η τουρκική σημαία α­πό τον ιστό της και έφθασε ο Ελληνας Ύπατος Αρμοστής Πρίγκηψ Γεώργιος. Μόνο όμως το Νο­έμβριο, συνέλαβαν τους πρωτερ­γάτες των σφαγών, μεταξύ των ο­ποίων και έναν Λουμή, αυτόν που έκοψε το κεφάλι του Λυσίμαχου, και τους εκτέλεσαν. Αναφέρεται τότε σε ένα στιχούργημα της επο­χής ότι ο Λυσίμαχος φύλαγε στα σπίτια του τα χρήματα της δημογε­ροντίας και των Μονών, που τα έ­κλεψαν όλα οι Τούρκοι, οι οποίοι πήραν και 60.000 οκάδες λάδι!  Αργότερα οι Άγγλοι, τιμωρώντας τη σφαγή των δικών τους στρατιω­τών κρέμασαν 17 Τούρκους σε α­ντίποινα. Όμως το κακό είχε γίνει. Τέλος, από την μεγάλη και πολύ­κλαδη αυτή Κυθηραϊκή οικογένεια των Καλοκαιρινών της Κρήτης, α­πέμεινε μόνο ο γιος του Λυσίμα­χου, Ανδρέας Λ. Καλοκαιρινός, ο οποίος πέθανε άτεκνος το 1930. Οι αναφερόμενοι σήμερα στην Κρήτη Καλοκαιρινοί έχουν μεν το επώνυ­μο, κατάγονται όμως από έναν μικρανεψιό του Ανδρ. Καλοκαιρινού, τον Ανδρέα Κατεχάκη, ο οποίος έ­λαβε το όνομα και την περιουσία αυτού του Α. Καλοκαιρινού.

Σημείωση: Τα περισσότερα στοιχεία για τον κλάδο αυτόν της Κρήτης ελήφθησαν από το βιβλίο της Βικτωρίας Παπαδάτου «Η μά­να μου η Κρήτη, από τα βήματα των Καλοκαιρινών», εκδ. Θεμέλιο 1983. Όμως τα αναφερόμενα σε αυτό για την απώτερη καταγωγή του ιερέα Λέοντα Καλοκαιρινού από τα Σταθιάνικα, πολλά από τα οποία προκύπτουν από το Γενεα­λογικό δένδρο που πρωτοδημοσίευσε ο Στ. Σπανάκης στα Κρητικά Χρονικά, είναι ασφαλώς ανακρι­βή, αφού, ούτε ο Λέων Καλοκαιρι­νός ήταν γενάρχης της οικογένει­ας, ούτε ίδρυσε τα Λενταρακιάνικα στα Φράτσια, τα οποία έλαβαν το όνομα από την κρητικής κατα­γωγής οικογένεια των Λε(ο)ντα- ράκηδων που πρωτοκατοίκησε ε­κεί. Αντίθετα, σε άρθρα μας και δημοσιεύματα, αλλά και στο βι­βλίο ΚΥΘΗΡΑΙΚΑ ΕΠΩΝΥΜΑ έ­χουμε αποδείξει με προσφυγή στις γραπτές πηγές του Ιστορικού Αρχείου Κυθήρων ότι οι Καλοκαι­ρινοί αναφέρονται στα Κύθηρα ή­δη από το 16ο αι, δηλαδή κοντά 200 χρόνια πριν την εποχή του Λέοντος Καλοκαιρινού, ενώ στο υπό έκδοσιν συμπλήρωμα του πα­ραπάνω βιβλίου μας έχουμε στοι­χεία με τα οποία φαίνεται ότι το επώνυμο Καλοκαιρινός αναπτύσ­σεται αυτόνομα στα Κύθηρα και δεν έρχεται από αλλού. Άρα, όλοι όσοι φέρουν το επώνυμο αυτό σήμερα είναι σίγουρα Κυθηραϊκής καταγωγής, όπως αναφέρθηκε δε παραπάνω κάποιοι από αυτούς κατάγονται πιθανόν από τον πο­λύτεκνο αυτόν Δημ. Καλοκαιρινό -Κολλησομέρη για τον οποίο χρει­άζεται μία ξεχωριστή έρευνα, ό­πως και για τον κλάδο από τον ο­ποίο προέρχεται.

Δημοσιεύθηκε στην έντυπη έκδοση Φ. 308 Δεκέμβριος 2015