Με τη βοήθεια του Αγίου Τρύφωνα: Ευχές για μια καλή αμπελουργική χρονιά

Μια, νομίζω οφειλόμενη, υπενθύμιση ότι την 1η Φεβρουαρίου, η ορθόδοξη εκκλησία τιμά τη μνήμη του Αγίου Τρύφωνα, προστάτη των αμπελουργών και της αμπέλου. Οφειλόμενη υπενθύμιση, γιατί είναι δυσεξήγητη η αφάνεια στην οποία έχει περιπέσει ο Αγιος με το κλαδευτήρι στο χέρι, παρόλες τις ευκαιρίες που ο ετήσιος κύκλος, τών εγνωσμένης επιδεξιότητας, αμπελουργικών εργασιών, προσφέρει για την ανάκλησή του στη μνήμη μας. Για να μη αναφερθούμε στην προαιώνια αμπελουργική μας παράδοση και την πολύπτυχη παρουσία του οίνου στη θρησκευτική, κοινωνική και πολιτιστική ζωή του τόπου.

Πώς και γιατί ο σγουρομάλλης Άγιος ορίστηκε προστάτης του εμβληματικού φυτού είναι άγνωστο, μια και πουθενά στο συναξάρι του βίου του δεν υπάρχουν θαύματα που να συνδέονται με το αμπέλι. Το πιθανότερο, επειδή η γιορτή του συμπίπτει με την έναρξη του κλαδέματος των αμπελιών, τη σημαντικότερη ίσως αμπελουργική εργασία. Είμαι βέβαιος, ότι όλοι ξέρουμε την παροιμία: «Φλεβάρη μήνα κλάδευε, φεγγάρι μην ‘ξετάζεις».

Νέος σε «τρυφερή ηλικία», που συνδέει παρετυμολογικά το όνομά του με την ποθητή τρυφεράδα των φυτών, των οποίων είναι προστάτης, ο της «ακηράτου (αμόλυντης) τρυφής μέτοχος», επώνυμος Άγιος Τρύφων, είναι ο αγαπημένος λαϊκός Αγιος των απανταχού αμπελουργών – γεωργών γενικότερα. Μαρτύρησε στη Νίκαια μετά από τρομερά βασανιστήρια, επί Δεκίου. Η λατρεία του εντοπίζεται κατά τον 16ο αιώνα.

Έτσι, σε πολλές αμπελουργικές περιοχές, ίσως και σήμερα, αφού γίνει η λειτουργία, ο ιερέας παίρνοντας λάδι από το καντήλι του Αγίου επισκέπτεται το αμπέλι του κάθε αμπελουργού, το οποίο ραίνει διαβάζοντας την ευχή, στην οποία εξορκίζει παν γένος κακουργών θηρίων, αδικούντων την άμπελον, την χώραν τε και τον κήπον εκάστου δούλου του Θεού –  νοικοκύρη.

Μέρος της ευχής του Αγίου: «[…] Εγώ ὁ ἐλάχιστος Τρύφων, ωρών οὕτω τηκομένους τούς καρπούς, καί διά ταύτην τήν αἰτίαν δαπανωμένους τούς ἀνθρώπους, τῷ παντελεῖ ἀφανισμῶ τῶν καρπῶν τῆς γής τῶν τέ χωραφίων, ἀμπέλων, κήπων καί λαχάνων καί παντοίων δένδρων τῷ τοιούτω ὀλέθρω παραδιδόμενων, διά πονηθεῖς ἐδεήθην πρός τόν Κύριον καί Θεόν μου, τοῦ γενέσθαι ἀφανῆ πάντα τά θηρία, τά πρός ἀδικίαν καί φθοράν ὑπάρχοντα […], όπως: Κάμπη, σκώληξ, σκωληκοκάμπη, σκάνθαρος, βρούχος, ακρίς, επίμαλος, καλιγάρις, μακρόπους, μύρμηξ, φθείρα, ρυγίτης, ψυλίτις, καυσοκόπος, ερυσίβη, κοχλοί, ψάλτης και εί τί άλλο προσφυσούν και μαραίνον τον καρπόν της σταφυλής και των λοιπών ειδών και λαχάνων».

Και, ένα από τα τρία Απολυτίκια του Αγίου: «Τρυφὴν τὴν ἀκήρατον, ἰχνηλατῶν ἐκ παιδός, βασάνους ὑπήνεγκας, ὑπὲρ Χριστοῦ τοῦ Θεοῦ, καὶ ἤθλησας ἄριστα ὅθεν τὴν τῶν θαυμάτων, κομισάμενος χάριν, λύτρωσαι πάσης βλάβης, καὶ παντοίας ἀνάγκης, Τρύφων Μεγαλομάρτυς, τοὺς σὲ μακαρίζοντας».

Τη γιορτή του Αγίου τιμούν οι πιστοί με το παραδοσιακό «κουρμπάνι», τη θυσία δηλαδή αρσενικού μοσχαριού, που βράζει μέσα σε τεράστιες χύτρες στις υπαίθριες φωτιές, στον περίβολο της εκκλησίας, όπου και επακολουθεί γλέντι.

Ας ευχηθούμε, με τη βοήθεια του Αγίου, να έχουμε μια καλή αμπελουργική χρονιά.

O κ. Κωστούλας είναι πρώην γενικός διευθυντής εταιρειών του ευρύτερου χρηματοπιστωτικού τομέα. E-mail: gcostoulas@gmail.com