Μετρό Θεσσαλονίκης: Μια Οδύσσεια που κράτησε 18 χρόνια

Το Μετρό Θεσσαλονίκης παραδίδεται στο κοινό στις 30 Νοεμβρίου 2024. Και αυτή είναι η Οδύσσειά του, χρόνο με τον χρόνο.

Η σύμβαση του Απριλίου 2006

Τον Απρίλιο του 2006 υπογράφεται η σύμβαση μεταξύ της Αττικό Μετρό και της κοινοπραξίας ΑΕΓΕΚ IMPREGILO – ANSLADO – SELI – ANSALDOBREDA. Τον Ιούνιο ξεκινούν οι εργασίες. Σύμφωνα με τη σύμβαση, η περίοδος κατασκευής υπολογίζεται στα 6,5 χρόνια, με ολοκλήρωση του έργου τον Οκτώβριο του 2012. Ο προϋπολογισμός ανέρχεται στα 1,05 δισ. ευρώ.

Το 2007 υπογράφεται μεταξύ της Αττικό Μετρό και του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης μνημόνιο για την κατασκευή δύο υπόγειων πάρκινγκ εντός του ΑΠΘ. Το 2009 το έργο «Ολοκλήρωση Μετρό Θεσσαλονίκης και Σταθμών Μετεπιβίβασης» εντάσσεται στο Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Μακεδονία – Θράκη και συγχρηματοδοτείται από πόρους της ΕΕ και εθνικούς πόρους. Και μετά αρχίζουν να αποκαλύπτονται οι τεράστιες καθυστερήσεις.

2010

Τον Αύγουστο, με εξαντλημένο το 64% του χρόνου περαίωσης του έργου, έχει κατασκευαστεί μόνο το 14,5%. Οι χρονικές καθυστερήσεις, σύμφωνα με το υπουργείο Μεταφορών και Υποδομών, οφείλονται στις ανάγκες της αρχαιολογικής έρευνας και στους παρατεταμένους χρόνους ανασκαφών, καθώς και στις χρονοβόρες διαδικασίες διαχείρισης των αρχαιολογικών ευρημάτων. Τροποποιήθηκαν σχετικές μελέτες και προσαρμόστηκε η μέθοδος κατασκευής των σταθμών για την εξυπηρέτηση του αρχαιολογικού έργου, ανατρέποντας το αρχικό χρονοδιάγραμμα. Και φυσικά, τον αρχικό προϋπολογισμό των αρχαιολογικών εργασιών, που ήταν 15 εκατ. ευρώ, και έως τον Αύγουστο του 2010 έχουν ήδη δαπανηθεί 25 εκατ. ευρώ, ενώ εκτιμάται ότι έχει ολοκληρωθεί μόλις το 35% του αρχαιολογικού έργου. Οι δύο μετροπόντικες έχουν πιάσει δουλειά και ανοίγουν σήραγγες.

Από την έναρξη των ανασκαφικών εργασιών το 2007, το υπουργείο Πολιτισμού επανειλημμένα είχε τονίσει προς την Αττικό Μετρό και την ανάδοχο κοινοπραξία την αναγκαιότητα στέγασης των σκαμμάτων, ώστε να διεξάγεται απρόσκοπτα το αρχαιολογικό έργο κατά τη διάρκεια όλων των εργάσιμων ημερών, ανεξαρτήτως των καιρικών συνθηκών. Ομως επί τρία χρόνια κατά τις βροχερές ημέρες (αλλά και αυτές που τις ακολουθούν) το εργατοτεχνικό προσωπικό είτε δεν δουλεύει είτε υποαπασχολείται. Εντός του έτους ολοκληρώνονται οι διαδικασίες του απαιτούμενου διαγωνισμού για την προμήθεια και εγκατάσταση των κατάλληλων υλικών για την κατασκευή στεγάστρων που θα λύσουν το πρόβλημα.

2011

Τον Ιανουάριο η διοίκηση του έργου εξακολουθεί να βρίσκεται στην Αθήνα, παρά τις επανειλημμένες εξαγγελίες για μεταφορά της έδρας στη Θεσσαλονίκη. «Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι ακόμα και για τη μετακίνηση ενός σκαλοπατιού πρέπει να σταλεί έγγραφο στην Αθήνα, να συνεδριάσουν οι αρμόδιες υπηρεσίες, να γνωμοδοτήσουν θετικά και να στείλουν απάντηση στη Θεσσαλονίκη» αναφέρει σε ερώτηση που κατέθεσε ο βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας Θεόδωρος Καράογλου σχετικά με την αργή πρόοδο των εργασιών. Η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ αναφέρει ότι η πρώτη γραμμή στα όρια του Δήμου Θεσσαλονίκης θα έχει ολοκληρωθεί στα τέλη του 2014 ή αρχές του 2015, ότι μέχρι το τέλος του 2011, εάν δεν υποβληθούν ενστάσεις από τους διαγωνιζομένους, θα υπάρξει ανάδοχος για την επέκταση των πέντε χιλιομέτρων προς την Καλαμαριά μέχρι τη Μίκρα και ότι το 2015 θα έχει ολοκληρωθεί και η επέκταση.

Τον Φεβρουάριο του 2011 η διοίκηση του έργου βρίσκεται πλέον εξ ολοκλήρου στη Θεσσαλονίκη. Αυτή η αλλαγή είχε ανακοινωθεί από τον Ιανουάριο του 2010 ότι είχε προγραμματιστεί επειδή «η παρούσα διοικητική δομή και πρακτική οδηγεί σε μεγάλες καθυστερήσεις».

Η κατασκευή των πάρκινγκ στο ΑΠΘ δεν έχει προχωρήσει, καθώς δεν έχουν εκπονηθεί οι απαραίτητες μελέτες, ενώ αναμένονται απαντήσεις περί χωροθέτησης σύμφωνα με τις υποδείξεις του ΑΠΘ, για να προχωρήσει στη συνέχεια σε εκπόνηση μελετών και δημοπράτηση των έργων.

2012

Τον Φεβρουάριο διαπιστώνονται εμπόδια στην έναρξη κατασκευής του σταθμού Πατρικίου από τις συνεχείς δικαστικές αναβολές για τον ορισμό τιμής μονάδας για τις απαλλοτριώσεις στην περιοχή κατασκευής του. Το θέμα έπρεπε να είχε κλείσει σχεδόν έναν χρόνο πριν. Από εκεί θα ξεκινήσει η επέκταση του Μετρό προς την Καλαμαριά και θεωρείται βαρύνουσας σημασίας.

Τον επόμενο μήνα αποκαλύπτεται ότι επιθεωρητές δημοσίων έργων εντόπισαν αδικαιολόγητες καθυστερήσεις σε έργα του Μετρό, επισημαίνοντας μεταξύ άλλων ότι εργασίες κατασκευής προηγούνταν της διαδικασίας έγκρισής τους, με τα κύρια ευρήματα να αφορούν στον σταθμό Ανάληψης. Οι επιθεωρητές ανέφεραν στο πόρισμά τους ότι δεν έχει εγκριθεί αρμοδίως το αναθεωρημένο χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης του έργου, παρά το γεγονός ότι είναι ανέφικτη η περάτωση του έργου στο σύνολό του μέχρι τη συμβατικά προβλεπόμενη ημερομηνία, στα τέλη του 2012.

 

 

Σε τοποθέτησή του στην Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου της Βουλής, ο πρόεδρος της Αττικό Μετρό, Χρήστος Τσίτουρας, αναφέρεται στη μεγάλη καθυστέρηση του έργου – η οποία σε μεγάλο βαθμό οφείλεται στην παρέμβαση της αρχαιολογίας, αναφέροντας εμμέσως πλην σαφώς ότι το έργο έχει μένει πίσω χρονικά λόγω του τρόπου λειτουργίας της. Επίσης, τονίζει το κόστος των αρχαιολογικών δαπανών, οι οποίες από 15 εκατομμύρια που είχαν προϋπολογιστεί έχουν φτάσει πλέον τα 90 εκατομμύρια. Ο πρόεδρος αναφέρεται και σε απεργιακές κινητοποιήσεις που γίνονταν με αίτημα τις προσλήψεις τεχνιτών και αρχαιολόγων με μισθούς που είχαν καθοριστεί με συλλογική σύμβαση του 2006 – ήτοι από 1.700 έως 2.800 ευρώ για τεχνίτες και από 3.500 έως 4.800 ευρώ για αρχαιολόγους.

2013

Στις αρχές του έτους ο ΣΥΡΙΖΑ θέτει το θέμα τι θα απογίνουν τα αρχαιολογικά ευρήματα που έχουν βρεθεί από τις έρευνες στον σταθμό Βενιζέλου και καταθέτει ερώτηση για το αν υπάρχει πρόθεση από πλευράς του υπουργείου Πολιτισμού να διασωθούν και να διατηρηθούν ορατές, όπως συμβαίνει και σε σταθμούς του Μετρό της Αθήνας. Επιπλέον, ρωτάει για τις ενέργειες στις οποίες θα προχωρήσει το υπουργείο ώστε να συνεχιστεί και να επεκταθεί η έρευνα στο Σταθμό Βενιζέλου.

Το υπουργείο Πολιτισμού απαντά ότι εξετάστηκε η δυνατότητα διατήρησης επί τόπου του τμήματος των αρχαιοτήτων, αλλά αυτή η λύση, πέρα από τις τεχνικές δυσκολίες συνέχισης της ανασκαφής, θα είχε ως αποτέλεσμα την αποδόμηση-διάλυση μεγάλου και πολύ ενδιαφέροντος μέρους των αρχαιοτήτων. Επίσης, ότι εξετάστηκε η δυνατότητα απόσπασης και τοποθέτησής τους σε άλλη στάθμη του σταθμού, αλλά και αυτή η λύση θα είχε το ίδιο αποτέλεσμα. Ακόμα, ότι εξετάστηκε η δυνατότητα κατάργησης του σταθμού, αλλά και αυτή η λύση θα ήταν επώδυνη για το κοινωνικό σύνολο και δεν θα προσέφερε τίποτα στην ανάδειξη του μνημείου.

Για τη συγκεκριμένη περίπτωση, το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ) γνωμοδοτεί ομόφωνα υπέρ της απόσπασης όλων των αρχαιοτήτων και της επανέκθεσής τους σε κατάλληλα οργανωμένο υπαίθριο χώρο, ώστε να διαμορφωθεί ένα επισκέψιμο αρχαιολογικό πάρκο – όπως είχε γίνει και στην περίπτωση της Αθήνας, με το αρχαιολογικό πάρκο στην Πανεπιστημιούπολη Ζωγράφου, που φιλοξενεί αρχαιότητες από τον Σταθμό Συντάγματος.

Κατόπιν της ομόφωνης γνωμοδότησης του ΚΑΣ υπογράφεται απόφαση από τον αναπληρωτή υπουργό Πολιτισμού με την οποία προβλέπεται η απόσπαση και η επανέκθεση του μεγαλύτερου μέρους των αρχαιοτήτων σε κατάλληλο χώρο, ενώ τμήμα τους μπορεί να εκτεθεί στον χώρο του σταθμού, εφόσον αυτό κριθεί κατάλληλο.

Η Αττικό Μετρό ΑΕ ενημερώνει το υπουργείο Υποδομών ότι η διατήρηση και ανάδειξη των αρχαιοτήτων στη θέση που βρέθηκαν, χωρίς κατάργηση του σταθμού Βενιζέλου, δεν είναι πρακτικά δυνατή και θα προκαλούσε καθυστέρηση του έργου για τουλάχιστον δυο-τρία χρόνια, καθώς και πρόσθετη δαπάνη εκατομμυρίων ευρώ.

Εν τω μεταξύ, από τα 500 άτομα προσωπικό που είχε το αρχαιολογικό τμήμα έχουν απομείνει στο έργο περί τους 100 εργαζόμενους, από τους οποίους 39 είναι αρχαιολόγοι. Και ενώ όλα αυτά συμβαίνουν, τον Μάρτιο η ανάδοχος κοινοπραξία προειδοποιεί για διακοπή εκτέλεσης εργασιών.

Τρεις μήνες μετά υπογράφεται η σύμβαση της επέκτασης προς Καλαμαριά μεταξύ της Αττικό Μετρό και της Ακτωρ. Το έργο έχει ενταχθεί στο ΕΣΠΑ και δανειοδοτείται από την ΕΤΕπ με συνολικό προϋπολογισμό 518 εκατ. ευρώ – τα 400 αφορούν την υπογραφείσα σύμβαση.

Εντός του Ιουνίου, ο Δήμος Θεσσαλονίκης καταθέτει ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας αίτηση ακύρωσης και αίτηση αναστολής εκτέλεσης της υπουργική Απόφασης με την οποία ορίζεται η απόσπαση των αρχαιοτήτων από τον σταθμό Βενιζέλου, ενώ από τις αρχές Ιουλίου και για δύο εβδομάδες η ανάδοχος κοινοπραξία προχωρεί σε διακοπή εργασιών. «Με τη χορήγηση συμπληρωματικής προκαταβολής δόθηκε, μερικώς, λύση στο πρόβλημα» αναφέρει το υπουργείο Υποδομών.

Αυτή την περίοδο δεν εκτελείται ανασκαφικό έργο, ανάμεσα σε άλλα, λόγω εμπλοκής που παρουσιάστηκε με τα ευρήματα στον σταθμό Βενιζέλου. Το υπουργείο Πολιτισμού εκτιμά ότι οι υπολειπόμενες αρχαιολογικές εργασίες ανέρχονται περίπου στο 25% του συνόλου.

2014

Ο ΣΥΡΙΖΑ χαρακτηρίζει απαράδεκτη νέα γνωμοδότηση του ΚΑΣ, η οποία ελήφθη μετά την απόφαση του ΣτΕ για την ακύρωση της υπουργικής απόφασης κατά της οποίας είχε προσφύγει ο Δήμος Θεσσαλονίκης. Η νέα γνωμοδότηση του ΚΑΣ τίθεται υπέρ της έγκρισης της προσωρινής απόσπασης των αρχαιοτήτων στον σταθμό Βενιζέλου και της επανατοποθέτησής τους στον χώρο μετά την ολοκλήρωση του έργου.

Ο ΣΥΡΙΖΑ αναφέρει ότι, ενώ αρχικά η Αττικό Μετρό υποστήριζε πως δεν υπάρχει τεχνική λύση πέρα από την απομάκρυνσή τους, με την πίεση που ασκήθηκε από τις κινητοποιήσεις πολιτών της Θεσσαλονίκης έχει πλέον «αναδιπλωθεί». Στις 24 Φεβρουαρίου εγκρίνεται η μελέτη προστασίας και ανάδειξης των αρχαιοτήτων με τη μέθοδο της απόσπασης και επανατοποθέτησής τους εντός του Σταθμού Βενιζέλου. Ο Δήμος Θεσσαλονίκης καταθέτει ενώπιον του ΣτΕ αίτηση ακύρωσης και κατά αυτής της υπουργικής απόφασης.

Στις αντιδράσεις του ΣΥΡΙΖΑ για τον Σταθμό Βενιζέλου, που βασίζονται στο επιχείρημα ότι «σε διάφορους σταθμούς της Αθήνας οι αρχαιότητες έχουν παραμείνει κατά χώραν», το υπουργείο Υποδομών απαντά ότι στους σταθμούς της Αθήνας εκτίθενται κινητά ευρήματα μέσα σε βιτρίνες ή αντίγραφα κινητών ευρημάτων, με μοναδική εξαίρεση τον Σταθμό Μοναστηράκι, όπου διατηρείται in situ μικρό μόνο τμήμα της εγκιβωτισμένης κοίτης του Ηριδανού.

Η Αττικό Μετρό δεσμεύεται να μεριμνήσει άμεσα για να ξεπεραστούν τα εναπομείναντα προβλήματα του έργου στους Σταθμούς Βενιζέλου και Βούλγαρη. «Εναπόκειται όμως και στους άλλους φορείς, που θέλουμε να πιστεύουμε ότι με καλές προθέσεις ενεπλάκησαν στο θέμα της “Βενιζέλου” (π.χ. Δήμος Θεσσαλονίκης, Σύλλογος Εκτάκτων Αρχαιολόγων κ.λπ.) να συνειδητοποιήσουν ότι έχουν μερίδιο ευθύνης για τις καθυστερήσεις και την ταλαιπωρία που υφίσταται εξ αυτού του λόγου η πόλη και οι κάτοικοί της» αναφέρει το υπουργείο Υποδομών.

Εναν χρόνο μετά την επιστολή της με την οποία προειδοποιούσε για διακοπή εκτέλεσης εργασιών, η ανάδοχος κοινοπραξία υποβάλλει «ειδική δήλωση διακοπής εργασιών», με την οποία καταλογίζει ευθύνες στην Αττικό Μετρό, αφενός για τις καθυστερήσεις που σημειώνονται, αφετέρου για το ότι δεν παρέδωσε τα εργοτάξια των σταθμών Βενιζέλου και Βούλγαρη, καθώς και άλλους νέους χώρους για να δημιουργηθούν εργοτάξια. Επίσης, ανακοινώνει τον τερματισμό της ανάμειξής της στην κατασκευή της βασικής γραμμής.

Από την πλευρά τους, η Αττικό Μετρό και το υπουργείο Υποδομών εκτιμούν ότι η συγκεκριμένη κίνηση δεν έχει ως στόχο την εγκατάλειψη του έργου, αλλά την άσκηση πίεσης, και αυτό αποδεικνύεται από το γεγονός ότι δεν σταμάτησαν οι εργασίες, ενώ η κοινοπραξία είχε καταθέσει και μελέτες προς έγκριση. Η Αττικό Μετρό απορρίπτει ως αβάσιμη την “ειδική δήλωση διακοπής εργασιών”, ενώ το υπουργείο Υποδομών προειδοποιεί την κοινοπραξία, ζητώντας της να τηρήσει τα προβλεπόμενα από τη σύμβαση που υπέγραψε με το Δημόσιο.

Η κοινοπραξία, σύμφωνα με δημοσιεύματα, διεκδικεί πρόσθετες αποζημιώσεις που φτάνουν τα 550 εκατ. ευρώ, με τις πρώτες αποφάσεις της διαιτησίας να αναμένονται εντός του έτους. Η κοινοπραξία σε αυτό το σημείο έχει λάβει το μεγαλύτερο μέρος των κονδυλίων που προβλέπονται – περί τα 445 εκατ. ευρώ.

Τον Απρίλιο ο ανάδοχος για την επέκταση του Μετρό προς Καλαμαριά έχει ήδη εγκατασταθεί και πραγματοποιεί πρόδρομες εργασίες. Εντός του 2014, σύμφωνα με το υπουργείο Υποδομών, αναμένεται να ολοκληρωθούν και οι απαραίτητες μελέτες για τη δημοπράτηση του έργου της επέκτασης προς την οδό Λαγκαδά. «Εφόσον εξασφαλιστεί η απαιτούμενη χρηματοδότηση, θα προχωρήσει ο σχετικός διαγωνισμός» αναφέρει το υπουργείο. Θα ακολουθήσει η επέκταση δυτικά μέχρι το Κορδελιό, στη συνέχεια η γραμμή Τούμπα-Χαριλάου και η επέκταση ανατολικά, προς το αεροδρόμιο.

Εντός του καλοκαιριού του 2014 ο γενικός γραμματέας Δημοσίων Εργων, Στράτος Σιμόπουλος, δηλώνει ότι «μπορούμε να έχουμε Μετρό (Θεσσαλονίκης) στο τέλος του 2017 με αρχές του 2018», ενώ λίγο καιρό μετά υποβάλλεται αίτημα στην ΕΕ για τη συνέχιση της χρηματοδότησης των έργων (βασική γραμμή και προέκταση) στο επόμενο ΕΣΠΑ 2014-2020.

 

 

Στο τέλος του έτους η Αττικό Μετρό συνεχίζει να αναφέρει ότι οι καθυστερήσεις οφείλονται στο απρόβλεπτα μεγάλης έκτασης αρχαιολογικό-ανασκαφικό έργο. Επίσης, κύρια προβλήματα έχουν προκαλέσει «οι πρόσθετες απαλλοτριώσεις που απαιτήθηκαν και οι χρονοβόρες διαδικασίες που προβλέπονται για τη συντέλεσή τους, περιλαμβανομένων των αναβολών, της αποχής δικηγόρων-δικαστών, των προσφυγών τρίτων, και στα προβλήματα ρευστότητας, που από την αρχή του έργου αντιμετώπιζε η ανάδοχος κοινοπραξία, σε συνδυασμό με την επελθούσα οικονομική κρίση».

Η Αττικό Μετρό σε αυτό το χρονικό σημείο αναφέρει ότι το έργο κατασκευής, με τα δεδομένα που είχαν το 2012, εκτιμήθηκε, τόσο από την ίδια όσο και από την κοινοπραξία, ότι θα μπορούσε να ολοκληρωθεί έως το 2017. «Μεσολάβησε όμως το πρόβλημα των αρχαιοτήτων στον Σταθμό Βενιζέλου και οι γνωστοί χειρισμοί που έγιναν για το θέμα από τρίτους, με αποτέλεσμα να σταματήσουν όλες οι εργασίες για δύο ακριβώς χρόνια. Στα δεδομένα αυτά ήρθε να προστεθεί και η πρώτη απόφαση της διαιτησίας, η οποία έκρινε ότι την 1η Δεκεμβρίου του 2014 επήλθε η οριακή προθεσμία του έργου, όπως προβλέπεται στον νόμο, και συνεπώς ο ανάδοχος μπορεί να αποχωρήσει, αν το επιθυμεί, αιτούμενος τη διάλυση της σύμβασης».

Σε περίπτωση, υποστήριζε η Αττικό Μετρό, που ο ανάδοχος ζητήσει παράταση της προθεσμίας ολοκλήρωσης του έργου και συνεχιστούν οι εργασίες με τους προβλεπόμενους από τα χρονοδιαγράμματα ρυθμούς, είναι δυνατή η ολοκλήρωση του έργου μέσα στο 2018, σε πρώτη φάση χωρίς τον Σταθμό Βενιζέλου. Σε αυτή την περίπτωση, ο συγκεκριμένος σταθμός θα ενσωματωθεί στο σύστημα μετά την αντιμετώπιση των προβλημάτων του, όπως εξάλλου έγινε σε ανάλογη περίπτωση με τους σταθμούς Χολαργός, Νομισματοκοπείο και Αγία Παρασκευή στο Μετρό της Αθήνας. Σε περίπτωση που ο ανάδοχος ζητούσε τη διάλυση της σύμβασης και αποχωρούσε από το έργο, η καθυστέρηση θα επιμηκυνόταν για ένα έως δύο χρόνια ακόμη, υποστήριζε η Αττικό Μετρό, που θα έπρεπε να επαναδημοπρατήσει τις υπολειπόμενες εργασίες.

2015

Επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, πλέον, η Αττικό Μετρό αναφέρει ότι «από την εμπειρία των έργων Μετρό της Αθήνας, με πιο πρόσφατο παράδειγμα τη Γραμμή 4, προκύπτει ότι για την ωρίμανση ενός έργου Μετρό απαιτούνται περίπου 14 χρόνια (7 χρόνια μελέτη και 7 κατασκευή), χωρίς να αναμένονται σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα. Στην αντίστοιχη περίπτωση του Μετρό Θεσσαλονίκης, η συνολική διάρκεια μελέτης-κατασκευής ανήρχετο σε έξι μόλις χρόνια, συμπεριλαμβανομένης της αρχαιολογικής έρευνας, ενώ ήταν δεδομένο ότι η πόλη μετρούσε 23 αιώνες ιστορίας και επομένως αναμενόταν εκτεταμένη αρχαιολογική έρευνα».

Σύμφωνα με εκτιμήσεις του υπουργείου Πολιτισμού, το ποσό για τις αρχαιολογικές εργασίες έως την ολοκλήρωση του έργου θα ανέλθει σε 132 εκατ. ευρώ – σε αυτό το χρονικό σημείο έχουν δαπανηθεί 88 εκατ. ευρώ, από 15 εκατ. ευρώ που είχαν προϋπολογιστεί αρχικά.

Επιπλέον, η Αττικό Μετρό αναφέρει για τον Δήμο Θεσσαλονίκης ότι έχει επηρεάσει την πρόοδο του έργου σε τρεις χαρακτηριστικές περιπτώσεις: Οταν δήλωσε αδυναμία μετεγκατάστασης μέρους του Σταθμού Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων από απαλλοτριωθείσα έκταση, ως είχε υποχρέωση, για να ξεκινήσει η κατασκευή του αμαξοστασίου του Μετρό· όταν προσέφυγε στο ΣτΕ κατά της υπουργικής απόφασης που προέβλεπε την απόσπαση και επανατοποθέτηση των αρχαιολογικών ευρημάτων εντός του Σταθμού Βενιζέλου, με αποτέλεσμα να έχουν παγώσει οι εργασίες· και όταν δήλωσε αδυναμία αποκατάστασης φυσικής κοίτης ρέματος, το οποίο ήταν μπαζωμένο και όπου είχε χωροθετηθεί ο Σταθμός Νέα Ελβετία. Η θέση του σταθμού μετακινήθηκε μεν από το μπαζωμένο ρέμα, όμως η μη αποκατάσταση της φυσικής κοίτης του προκαλούσε πλημμύρες στις παρακείμενες εργοταξιακές εγκαταστάσεις.

Αν και οι αρχαιολογικές εργασίες θεωρούνται οι πλέον κρίσιμες για να σημειωθεί πρόοδος στο έργο –και ιδίως στα σημεία όπου έχει παγώσει εντελώς– προαναγγέλλεται τον Μάιο από την ανάδοχο κοινοπραξία η απόλυση 107 εργαζομένων στο αρχαιολογικό τμήμα, αφού εξαντλήθηκαν τα κονδύλια που διαθέτει για την αρχαιολογική ανασκαφή. Αυτοί οι 107 εργαζόμενοι, σύμφωνα με την Αττικό Μετρό, απασχολούνταν το τελευταίο διάστημα στο τμήμα συντήρησης-τεκμηρίωσης των ανασκαφικών ευρημάτων και στη φύλαξη των χώρων.

Η εξάντληση των πιστώσεων για τις αρχαιολογικές εργασίες αφορούσε την 1η Συμπληρωματική Σύμβαση του έργου, ενώ μέσα στο 2014 είχαν εγκριθεί πρόσθετες πιστώσεις για τις εργασίες αυτές. Ομως η ανάδοχος κοινοπραξία, όταν κλήθηκε για την υπογραφή της 2ης Συμπληρωματικής Σύμβασης, η οποία περιλάμβανε τις έξτρα πιστώσεις και για την πληρωμή μισθοδοσίας των εργαζόμενων στο αρχαιολογικό τμήμα, αρνήθηκε να υπογράψει με την αιτιολογία ότι έχει υποβάλει αίτημα διάλυσης της σύμβασης για το έργο.

Για την κατάσταση, το υπουργείο Πολιτισμού ανέφερε ότι για το εναπομείναν αρχαιολογικό έργο, όταν ξαναρχίσουν οι εργασίες για την κατασκευή του Μετρό Θεσσαλονίκης, έχει ήδη εξασφαλιστεί η χρηματοδότηση με υπουργική απόφαση που ελήφθη τον Μάρτιο του 2015.

Ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης αποστέλλει επιστολή στην Αττικό Μετρό ζητώντας ενημέρωση με συγκεκριμένα στοιχεία για την ακρίβεια ή μη δημοσιευμάτων που αναφέρουν ότι υπάρχει τελεσίγραφο της ΕΕ για το Μετρό Θεσσαλονίκης και τη χρηματοδότηση του έργου. «Τονίζουμε ακόμη μια φορά ότι ο Δήμος δεν θα δεχθεί τα ανεπανάληπτα και πολύτιμα για την πόλη και τους δημότες της μνημεία να γίνουν εξιλαστήρια θύματα ασυγχώρητων σφαλμάτων κατά τον σχεδιασμό, την εκτέλεση και την οικονομική, νομική και τεχνική διαχείριση του έργου» αναφέρει στην επιστολή του.

Τον Οκτώβριο η ΝΔ κάνει λόγο για ορατό κίνδυνο ακύρωσης του Σταθμού Βενιζέλου, αλλά και ολόκληρου του έργου του Μετρό Θεσσαλονίκης, έπειτα από την απόφαση του ΚΑΣ, το οποίο γνωμοδότησε υπέρ της διατήρησης των αρχαιοτήτων που αποκαλύφθηκαν στον Σταθμό Βενιζέλου. Η νέα απόφαση του ΚΑΣ απαγορεύει επί της ουσίας την απόσπαση των αρχαιοτήτων, με αποτέλεσμα ο συγκεκριμένος χώρος να αποκτά αρχαιολογική μορφή και μόνο, δημιουργώντας τεχνικά εμπόδια για την κατασκευή του σταθμού, επεσήμανε ο βουλευτής της ΝΔ Θεόδωρος Καράογλου σε ερώτηση προς τον υπουργό Υποδομών. Στη γνωμοδότησή του το ΚΑΣ ενέκρινε επί της αρχής την πρόταση του Δήμου Θεσσαλονίκης, και η γνωμοδότηση αυτή υιοθετήθηκε σε νέα υπουργική απόφαση για την κατά χώρα διατήρηση των αρχαιοτήτων.

Η τελευταία υπουργική απόφαση ερχόταν σε ευθεία αντίθεση με προηγούμενη απόφαση του υπουργείου Πολιτισμού, τον Φεβρουάριο του 2014, η οποία βασιζόταν σε άλλη γνωμοδότηση του ΚΑΣ, που ενέκρινε την κοινή πρόταση της Αττικό Μετρό, του Δήμου Θεσσαλονίκης και των υπηρεσιών του υπουργείου Πολιτισμού για τον ανασχεδιασμό του Σταθμού Βενιζέλου, με την παραμονή του 85% περίπου των αρχαιοτήτων, αφού προηγηθεί η απόσπασή τους, με σκοπό την επανατοποθέτησή τους μετά την κατασκευή του σταθμού. Εργα, πάντως, στον Σταθμό Βενιζέλου δεν γίνονται.

Εν τω μεταξύ, αναμένοντας τις αποφάσεις της διαιτησίας και τα αποτελέσματα της διεξαγόμενης διαπραγμάτευσης ανάμεσα στο υπουργείο Υποδομών και την ανάδοχο κοινοπραξία, η τελευταία αποφάσισε την εκ περιτροπής απασχόληση των εναπομεινάντων εργαζομένων αρχαιολόγων στο έργο, που τελικά οδήγησε στην απόλυσή τους τον Δεκέμβριο του 2015, λόγω πλήρους εξάντλησης των διαθέσιμων πιστώσεων.

2016

Το συνολικό ύψος των αξιώσεων της αναδόχου κοινοπραξίας που έχουν εγερθεί κατά της Αττικό Μετρό ανέρχονται σε περίπου 1,17 δισ. ευρώ. Αξιώσεις ύψους 665 εκατ. έχουν εκδικαστεί από τα διαιτητικά δικαστήρια και έχουν εκδοθεί αποφάσεις που επιδικάζουν υπέρ της κοινοπραξίας ποσό 80 εκατ. ευρώ. Από αυτά, οριστικά έχει προσδιορισθεί ποσό ύψους 33 εκατ. ευρώ χωρίς τους τόκους.

 

 

Τον Ιούνιο υπογράφεται μνημόνιο συναντίληψης και συνεργασίας μεταξύ των υπουργείων Πολιτισμού και Υποδομών, του Δήμου Θεσσαλονίκης και της Αττικό Μετρό, για τη μελέτη αποκατάστασης και ανάδειξης των αρχαιοτήτων που αποκαλύφθηκαν στο σκάμμα του Σταθμού Βενιζέλου. Τον επόμενο μήνα, με υπουργική απόφαση, συγκροτείται ομάδα εργασίας που αποτελείται από στελέχη των φορέων που έχουν υπογράψει το μνημόνιο συναντίληψης, ώστε να συνταχθεί μελέτη για την κατά χώρα διατήρηση, αποκατάσταση και ανάδειξη των αρχαιοτήτων του σταθμού.

Η τελική πρόταση της ομάδας εργασίας κατατίθεται τον Δεκέμβριο στους αρμόδιους φορείς. Κλείνουν τέσσερα χρόνια χωρίς να γίνονται εργασίες στον Σταθμό Βενιζέλου, λόγω της διαμάχης για την τύχη των αρχαιοτήτων αλλά και των εκτεταμένων οικονομικών προβλημάτων της αναδόχου κοινοπραξίας.

2017

Το ΚΑΣ γνωμοδοτεί υπέρ της έγκρισης της πρότασης της ομάδας εργασίας για τις αρχαιότητες του Σταθμού Βενιζέλου, η οποία προβλέπει την κατά χώρα διατήρηση των αρχαιοτήτων – όπως άλλωστε όριζε και η υπουργική απόφαση του 2015, όμως είναι πλέον σε μορφή εξειδικευμένης μελέτης. Βάσει της πρότασης της ομάδας εργασίας προβλέπεται να διατηρηθούν κατά χώρα περίπου το 84% των αρχαιοτήτων «που έχουν ήδη αποκαλυφθεί ή που θα αποκαλυφθούν στο μέλλον», σύμφωνα με το υπουργείο Υποδομών.

Τον Απρίλιο, σε επιστολή της κοινοπραξίας προς την Αττικό Μετρό, η οποία αποκαλύφθηκε από την εφημερίδα «Μακεδονία», αναφέρεται ότι το έργο δεν πρόκειται να τεθεί σε λειτουργία πριν το 2021. Και αυτό ενώ ο υπουργός υποδομών Χρήστος Σπίρτζης και ο πρόεδρος της Αττικό Μετρό Γιάννης Μυλόπουλος, στην τελετή για την ολοκλήρωση της διάνοιξης των σηράγγων της βασικής γραμμής διαβεβαίωναν ότι η δοκιμαστική λειτουργία θα αρχίσει το 2019, θα ολοκληρωθεί σε διάστημα οκτώ μηνών και το Μετρό Θεσσαλονίκης θα δοθεί στην κυκλοφορία το 2020.

Στην επιστολή, μάλιστα, η κοινοπραξία μάλλον κρατούσε μικρό καλάθι, ακόμα και για την παράδοση τον Φεβρουάριο του 2021, καθώς σημείωνε ότι το χρονοδιάγραμμα «υποβάλλεται με επιφύλαξη, αναλόγως του πώς θα εξελιχθούν οι εργασίες κατασκευής των σταθμών Αγίας Σοφίας και Βενιζέλου». Το υπουργείο Υποδομών αντέτεινε ότι η αναφορά για ολοκλήρωση του έργου τον Φεβρουάριο του 2021 γίνεται σε συνοπτικό πίνακα, αποτελεί «προτεινόμενο σχέδιο χρονοδιαγραμματικής απεικόνισης» και «σε καμία περίπτωση δεν συνιστά νέο χρονοδιάγραμμα» – κατέληξε δε ότι η έναρξη της λειτουργίας «εκτιμάται ότι μπορεί να γίνει μέσα στο έτος 2020».

 

 

Νέα θέματα προκύπτουν με αρχαιότητες που αποκαλύφθηκαν στο εργοτάξιο του Σταθμού Αγίας Σοφίας, με το ενδεχόμενο να υπάρξουν τροποποιήσεις στο έργο, κυρίως όσον αφορά τις εισόδους του σταθμού. Αυτό, σε συνδυασμό με το τι έχει συμβεί μέχρι στιγμής στον Σταθμό Βενιζέλου, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για ακόμα μεγαλύτερες καθυστερήσεις, σύμφωνα με την αντιπολίτευση. Το υπουργείο Υποδομών απαντά ότι τα ευρήματα δεν πρόκειται να επηρεάσουν την πρόοδο των εργασιών εντός του κελύφους του σταθμού και αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο ο Σταθμός Αγίας Σοφίας, όπως και ο Σταθμός Βενιζέλου, να ενσωματωθούν στο έργο λίγο μετά την έναρξη λειτουργίας του Μετρό.

Τον Οκτώβριο αποκαλύπτεται ότι οι πιστώσεις για το αρχαιολογικό έργο έχουν ανέλθει στα 125 εκατ. ευρώ, από 15 εκατ. ευρώ που είχαν προϋπολογιστεί αρχικά.

2018

Εγκαίνια στον Σταθμό Συντριβάνι, με μουσαμάδες που απεικονίζουν εκδοτήρια, καθώς δεν υπάρχουν κανονικά, παρουσία του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα, του υπουργού Υποδομών Χρήστου Σπίρτζη και εκπροσώπων εμπλεκομένων στο έργο φορέων.

 

 

2019

Ανώτατο στέλεχος της Αττικό Μετρό δηλώνει ότι το έργο δεν θα έχει ολοκληρωθεί με τον Σταθμό Βενιζέλου ούτε το 2024. Τον Μάιο, προεκλογικά, τέσσερα βαγόνια μήκους 13 μέτρων έκαστο βρίσκονται στο αμαξοστάσιο της Πυλαίας στη Θεσσαλονίκη. Προκειμένου να στηθούν σε σωστό σκηνικό για τα «αποκαλυπτήριά» τους, τοποθετούνται σε ψεύτικες ράγες με γερανό, συναρμολογούνται και εγκαινιάζονται.

 

 

Τον Μάιο στη Βουλή κατατίθεται ερώτημα σχετικά με το κόστος που επιβαρύνεται το Δημόσιο για την αγορά, μεταφορά, συντήρηση, και ζημιές από γκράφιτι που υπέστη ο συρμός επειδή ήταν αφύλακτος, δύο ολόκληρα χρόνια πριν την αναγγελθείσα από την κυβέρνηση πλέον χρονιά λειτουργίας του Μετρό Θεσσαλονίκης. Δεν δίνεται απάντηση.

Τον Ιούλιο επανεκκινούν οι εργασίες στον σταθμό Βενιζέλου, πάνω από εξίμισι χρόνια μετά τη διακοπή τους τον Δεκέμβριο του 2012. Πρόκειται για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο απ’ όσο υπολογιζόταν αρχικά ότι θα διαρκέσει το σύνολο του έργου της βασικής γραμμής!

Τον Σεπτέμβριο ο νέος Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης δηλώνει ότι το Μετρό θα δοθεί σε χρήση το 2023. Εχουν προηγηθεί επιστολές της κοινοπραξίας που προειδοποιούν ότι το χρονοδιάγραμμα έχει τιναχθεί στον αέρα. Η ΝΔ υποστηρίζει ότι το Μετρό πρέπει να παραδοθεί με τον Σταθμό Βενιζέλου ολοκληρωμένο, διότι χωρίς αυτόν θα ήταν «κολοβό», και ότι αυτό θα γίνει τον Απρίλιο του 2023.

Οπως αναφέρει ο υπουργός Υποδομών Κώστας Αχ. Καραμανλής, στον Σταθμό Βενιζέλου έχει ολοκληρωθεί μόνο η οροφή, εκκρεμούν αρκετές μελέτες, ενώ με την διαδικασία κατασκευής του με τις αρχαιότητες να βρίσκονται εκεί, όπως είχαν αποφασίσει επί ΣΥΡΙΖΑ, και όχι να αποσπαστούν και να επανατοποθετηθούν, εκτιμά ότι ο σταθμός θα κόστιζε περί τα 30 εκατ. ευρώ παραπάνω.

Εως τον Σεπτέμβριο του 2019 οι αρχαιολογικές ανασκαφές έχουν κοστίσει 135 εκατ. ευρώ, από 15 εκατ. που είχαν αρχικά προϋπολογιστεί. Εως αυτό το χρονικό σημείο η ανάδοχος κοινοπραξία, έπειτα από τις διαιτησίες, έχει λάβει πάνω από 200 εκατ. ευρώ για αξιώσεις που υπερέβαιναν το 1 δισ. ευρώ, ενώ το έργο έχει στοιχίσει ήδη πάνω από 1 δισ. ευρώ –που είχε αρχικά προϋπολογιστεί–, χωρίς φυσικά να έχει ολοκληρωθεί.

 

 

Τον Δεκέμβριο υποβάλλεται από την Αττικό Μετρό, κατόπιν αδυναμίας της εφαρμογής της υπουργικής απόφασης του 2017 για την κατασκευή του σταθμού «Βενιζέλου» με τις αρχαιότητες κατά χώρα, μελέτη τεκμηρίωσης της μοναδικής λύσης για την ολοκλήρωσή του. Το θέμα εισάγεται στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο το οποίο κατά πλειοψηφία γνωμοδοτεί υπέρ της κατασκευής του σταθμού Βενιζέλου με προσωρινή απόσπαση και επανατοποθέτηση των αρχαιοτήτων. Η σχετική υπουργική απόφαση θα ακολουθήσει.

2020

Στα τέλη Φεβρουαρίου ο ΣΥΡΙΖΑ αντιδρά επειδή δεν έχει βγει ακόμα η υπουργική απόφαση για τις αρχαιότητες του σταθμού Βενιζέλου και γιατί δεν υπάρχει ακόμα ούτε μελέτη απόσπασης και επανατοποθέτησής τους στο σταθμό, ούτε επικαιροποιημένο χρονοδιάγραμμα εργασιών, ώστε να μπορεί να τεκμηριωθεί ως χρόνος παράδοσης στο κοινό ο Απρίλιος του 2023.

Τον Μάιο εγείρεται νέα ένσταση και απειλή προσφυγής από την κοινοπραξία στη διαιτησία όσον αφορά τις αποφάσεις της Αττικό Μετρό για τον σταθμό Βενιζέλου. Η κοινοπραξία ισχυρίζεται ότι η απόφαση της απόσπασης των αρχαιοτήτων «ανατρέπει εκ νέου τον προγραμματισμό για τον ακριβή χρόνο και κόστος ολοκλήρωσης του σταθμού και κατ’ επέκταση όλου του έργου».

Σε απάντησή του σε ερώτηση που υποβλήθηκε στη Βουλή, το υπουργείο Πολιτισμού αναφέρει τον Ιούλιο ότι η απρόσκοπτη συνέχιση του έργου του Μετρό Θεσσαλονίκης διαταράχθηκε εξαιτίας της ανατροπής, κατά την περίοδο 2015-2019, επί διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, του ήδη υλοποιούμενου σχεδιασμού, ο οποίος προέβελεπε από τις αρχές του 2013 την απόσπαση των αρχαιοτήτων του σταθμού Βενιζέλου και επικυρώθηκε ως η μοναδική τεχνικώς εφικτή λύση με αμετάκλητη απόφαση του ΣτΕ το 2016.

2021

Αποκαλύπτεται ότι η κοινοπραξία αξιώνει από το 2018 έως και το 2021 περίπου 99 εκατ. ευρώ πλέον του συμβατικού κόστους. Την περίοδο 2015-2017 της είχαν καταβληθεί αποζημιώσεις ύψους 220 εκατ. ευρώ. Από τις τελευταίες αξιώσεις της, ο υφυπουργός Υποδομών Γιώργος Καραγιάννης αναφέρει ότι πλήρωσαν τελικά περίπου 15.000 ευρώ, συν 9,5 εκατ. μαζί με τους τόκους υπερημερίας. ως αποτέλεσμα των διοικητικών αποφάσεων.

 

 

Η πρόβλεψη για την περαίωση του έργου είναι πλέον στο τέλος του 2023. Οι αρχαιολογικές εργασίες έχουν φτάσει σε κόστος τα 165 εκατ. ευρώ, δηλαδή περίπου το 15% του προϋπολογισμού του συνολικού έργου!

2023

Τον Απρίλιο πραγματοποιείται η πρώτη δοκιμαστική διαδρομή σε όλο το μήκος της γραμμής, από τη Νέα Ελβετία έως τον Νέο Σιδηροδρομικό Σταθμό. Λίγο πριν από τη ΔΕΘ γίνεται γνωστό ότι η χρήση από το κοινό θα ξεκινήσει το καλοκαίρι του 2024 και όχι τον Μάρτιο του 2024, όπως λεγόταν το 2022, λόγω καθυστέρησης στην υπογραφή σύμβασης με την εταιρεία που θα διαχειρίζεται το Μετρό Θεσσαλονίκης. Επιπλέον, η δοκιμαστική λειτουργία παρατάθηκε εξαιτίας των αυτόματων συστημάτων – κάτι που επιβαλλόταν για λόγους ασφαλείας, αφού δεν θα υπάρχουν οδηγοί στους συρμούς.

 

 

 

Τελικά, ως έναρξη λειτουργίας του Μετρό ανακοινώνεται ο Νοέμβριος του 2024.