«Μη βάζετε εμπόδια στο δικαίωμά μας»

Τι σχέση έχει κάποιος που μεταφέρει βαριές αποσκευές με ένα νήπιο; Κάποιος που είναι υπέρβαρος με τον ηλικιωμένο των 85 ετών ο οποίος πρέπει να πάει για το εμβόλιο; Μια γυναίκα στις τελευταίες εβδομάδες της εγκυμοσύνης της με κάποιον που είχε ένα ατύχημα με το αυτοκίνητο και χρησιμοποιεί πατερίτσες; Κάποιος που δεν μπορεί να συνεννοηθεί στην τοπική γλώσσα με έναν άνθρωπο που κινείται με αναπηρικό αμαξίδιο; Κι όμως όλοι είναι Ατομα με Μειωμένη Κινητικότητα (Persons with Reduced Mobility – PRMs).

Με αυτόν τον όρο περιγράφονται τα άτομα που έστω για κάποιο διάστημα της ζωής τους αντιμετώπισαν προβλήματα στη μετακίνησή τους λόγω μιας δυσκολίας σε κάποια αίσθηση ή λειτουργία (στην κίνηση, την ακοή, την όραση, την αντίληψη ή την επικοινωνία). Ναι, στην ομάδα των Ατόμων με Μειωμένη Κινητικότητα (ή αλλιώς Εμποδιζόμενων) δυνητικά ανήκουμε όλοι μας, καθώς κάποια στιγμή στη ζωή μας αντιμετωπίσαμε ή θα αντιμετωπίσουμε δυσκολίες στη μετακίνησή μας. Θα υπάρξουμε ηλικιωμένοι, θα περάσουμε μια εγκυμοσύνη, υπήρξαμε μικρά παιδιά, πολλοί είχαμε κάποιο ατύχημα ή ασθένεια που σε άλλους άφησε προσωρινή και σε άλλους μόνιμη αναπηρία, άλλοι έχουν ασυνήθιστες σωματικές διαστάσεις. Η κινητικότητα δεν είναι εξασφαλισμένη για όλους ούτε εφ’ όρου ζωής, καθώς δεν αφορά μόνο τη βλάβη σε σημεία του σώματος που σχετίζονται με την κίνηση. Είναι όρος ευρύτερος και περισσότερο συμπεριληπτικός.

H έρευνα

Αυτή τη διάσταση επιχειρούν να αναδείξουν οι ερευνητές του τμήματος Ναυτιλιακών και Επιχειρηματικών Υπηρεσιών του Πανεπιστημίου Αιγαίου Σοφοκλής Αλέπης και Κωνσταντίνος Μαλάγας, σε έρευνά τους σχετικά με την πρόσβαση των Ατόμων με Μειωμένη Κινητικότητα στα μέσα μαζικής μεταφοράς. Οπως υποστηρίζουν, τα εμποδιζόμενα άτομα μαζί με τους συνοδούς τους αγγίζουν το 40%-42% του πληθυσμού. Αν φροντίσουμε να ταξιδεύουν με άνεση και ασφάλεια, αυτό θα είναι προς το συμφέρον ολόκληρης της κοινωνίας.

Ο ίδιος ο Σοφοκλής Αλέπης είναι παραπληγικός. Ως μέλος –από το 1996– του Δ.Σ. του Πανελλήνιου Συλλόγου Παραπληγικών έχει ασχοληθεί ενεργά με την αναβάθμιση των συνθηκών ζωής των Ατόμων με Αναπηρία. Οταν, όμως, μετά την αποχώρησή του από την Εμπορική Τράπεζα επέλεξε να συνεχίσει τις σπουδές του και να αναπτύξει περαιτέρω τις δεξιότητές του, συνειδητοποίησε ότι, δυστυχώς, αναδεικνύοντας τα προβλήματα αποκλειστικά ως αίτημα των ΑμεΑ δεν είχε την ανταπόκριση που αναμενόταν στην Ελλάδα.

Ταυτόχρονα σκέφτηκε ότι το θέμα της προσβασιμότητας μας αφορά όλους. «Είμαι παραπληγικός, αλλά σήμερα έχω τη δυνατότητα ακόμα να έχω μια σχετική υποβοηθούμενη βάδιση, έτσι έχω την οπτική γωνία του χρήστη αμαξιδίου αλλά και εκείνου που δεν χρησιμοποιεί αμαξίδιο. Σκέφτηκα ότι αν αλλάξουμε την οπτική και τονίσουμε ότι αφορά ευρύτερη ομάδα πληθυσμού, όλους τους ανθρώπους με μειωμένη κινητικότητα, ίσως το μήνυμα έχει μεγαλύτερη απήχηση», λέει στην «Κ» ο 47χρονος υποψήφιος διδάκτωρ.

Σε συνεργασία με τον δρα Κωνσταντίνο Μαλάγα, ειδικό ερευνητή σε θέματα αερομεταφορών στο Εργαστήριο Πληροφορικής και Νέων Τεχνολογών στη Ναυτιλία, τις Μεταφορές και τη Νησιωτική Ανάπτυξη, υποστηρίζουν ότι τα εμποδιζόμενα άτομα και οι συνοδοί τους αποτελούν μια μεγάλη, ανεκμετάλλευτη, αγορά, αφού όπως όλοι επιθυμούν να ταξιδεύουν.

Οπως αναφέρουν, σύμφωνα με σχετική έρευνα, η παροχή περισσότερο προσβάσιμων υπηρεσιών για τα άτομα αυτά αναμένεται να αυξήσει την τουριστική αγορά κατά 44%, το οποίο σημαίνει ενίσχυση των εσόδων κατά 142 δισ. ευρώ και πάνω από 3,4 εκατ. θέσεις εργασίας παγκοσμίως. Ενδεικτικά αναφέρουν ότι, στη Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο, τις κύριες τουριστικές αγορές για την Ελλάδα, ο γηρασμένος πληθυσμός (>65) είναι πάνω από 40 εκατομμύρια.

«Προς το παρόν, όμως, τα καράβια έχουν μόλις δύο καμπίνες προσβάσιμες σε άτομα με αναπηρία», λέει ο κ. Αλέπης. «Αν θέλει μια ομάδα μπάσκετ με αμαξίδιο δηλαδή να ταξιδέψει, θα πρέπει να μείνει στους καναπέδες».

Κι ένα ακόμα βασικό ερώτημα: σε περίπτωση εγκατάλειψης του πλοίου, πόσο εύκολα προσεγγίζει ένα ΑμεΑ τις σωστικές λέμβους; «Πρόκειται για ένα κοινό που θέλει να ενσωματωθεί, να αισθανθεί χρήσιμο και παραγωγικό. Και τα όποια εισοδήματά του θα μπουν στην οικονομία».
Ομως, όπως αναφέρει ο ίδιος, δεν είναι μόνο τα ΑμεΑ.

«Το προσδόκιμο ζωής συνεχώς αυξάνεται και αυτό δεν είναι ούτε μόνο θετικό ούτε μόνο αρνητικό. Σήμερα πάνω από 20% των Ελλήνων είναι άνω των 65 ετών, ενώ το ποσοστό αυτό αυξάνεται συνεχώς. Οι 65 και άνω είναι ακόμα παραγωγικοί, αισθάνονται ζωντανοί, αρκετοί από αυτούς όμως έχουν παρόμοιες ανάγκες με τους πολίτες με αναπηρία. Εχουν δηλαδή κοινά χαρακτηριστικά. Το κοινό αυτό, είναι ένα κοινό που αν αξιοποιηθεί θα αυξήσει και το ΑΕΠ της χώρας. Ο τρόπος για να γίνει αυτό είναι η ενσωμάτωση, η συμπερίληψη. Το πιο άμεσο “όχημα” συμπερίληψης είναι η προσβασιμότητα στις μεταφορές, δηλαδή να μπορώ να πάω από παντού… παντού».

Ο τουρισμός

Οπως σημειώνει στην «Κ» και ο κ. Μαλάγας, «η έμφαση για παράδειγμα σε μια υπο-ομάδα των Ατόμων με Μειωμένη Κινητικότητα, των ηλικιωμένων, μπορεί να επεκτείνει την τουριστική περίοδο και να αυξήσει τα έσοδα, ενώ έχει μεγαλύτερη μέση δαπάνη ανά επίσκεψη ανά άτομο. Η κάθε κατηγορία Ατόμων με Μειωμένη Κινητικότητα απαιτεί διαφορετικές υπηρεσίες, ειδικές παρεμβάσεις. Οι ηλικιωμένοι αποτελούν την πιο “εύκολη” κατηγορία».
Με απλές λύσεις το ταξίδι τους μπορεί να διευκολυνθει σημαντικά. «Γνωρίζατε ότι στα αεροδρόμια όλης της Ευρώπης υπάρχει ειδική είσοδος και υπηρεσίες PRM, για άτομα με Μειωμένη Κινητικότητα; Λίγοι το ξέρουν, λίγοι το χρησιμοποιούν».

Φυσικά εκτός από τα μέσα μεταφοράς, επεμβάσεις απαιτούνται και στους αρχαιολογικούς χώρους, στα μουσεία, στα νοσοκομεία και στις δημόσιες υπηρεσίες.

Οι δύο ερευνητές βλέπουν πολύ θετικά τη σύσταση της Εθνικής Αρχής Προσβασιμότητας του υπουργείου Επικρατείας, αλλά και την Επιτροπή Προσβασιμότητας του υπουργείου Τουρισμού, που απαρτίζονται από ειδικούς επιστήμονες και αντιπροσώπους φορέων.

Χαρακτηρίζουν πρωτοπόρο για τα ελληνικά δεδομένα το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Αναπηρία που εκπονήθηκε πρόσφατα και δεσμεύει όλες τις μελλοντικές κυβερνήσεις, αλλά καλούν τις Αρχές να αρχίσουν να σχεδιάζουν και για τα εμποδιζόμενα άτομα. Η συμπερίληψη, λένε, είναι ένα παιχνίδι win – win και μας αφορά όλους.