Μία άλλη ανάγνωση της απόφασης Α.Π. για «Λαζαρέτα» και Εγχώριο

Πειραιάς, 16 Φεβρουαρίου 2024

Αγαπητέ εκδότη,

Συμπληρωματικά – διορθωτικά των όσων αναφέρονται στο προηγούμενο φύλλο σας, σχετικά με την υπ’ αριθμό 1428/2023 εκδοθείσα απόφαση του Αρείου Πάγου και τα θέματα που κρίνει ως προς την Επιτροπή Εγχωρίου Περιουσίας Κυθήρων – Αντικυθήρων, θέλω να σας επισημάνω τα εξής:

• Δεν κρίθηκε, ότι η εν λόγω Επιτροπή «δεν συνιστά νομικό πρόσωπο» αλλά αντίθετα ότι συνιστά ΝΠΔΔ, περιοριζόμενη απλώς στη διαχείριση και προστασία της εγχώριας περιουσίας, που ανήκει κατά κυριότητα στο Δήμο Κυθήρων, δεδομένου ότι κανένας από τους νόμους που διέπουν αυτήν «δεν προικοδότησε με ίδια περιουσία την Επιτροπή αυτή».
• Κρίθηκε, ότι το ανεγερθέν απ΄ την Αγγλική διοίκηση λοιμοκαθαρτήριο («λαζαρέτο»), όντας προορισμένο για εξυπηρέτηση δημόσιου σκοπού, δηλαδή για την προστασία της δημόσιας υγείας, ανήκε στη δημόσια περιουσία του υπό Βρετανική προστασία Ηνωμένου Κράτους των Ιονίων Νήσων και μετά την ένωση των Ιονίων Νήσων με την Ελλάδα, το έτος 1864, περιήλθε απευθείας στο Ελληνικό Δημόσιο, ως διάδοχο του Επτανησιακού δημοσίου, όπως ακριβώς συνέβη και για το αντίστοιχο λοιμοκαθαρτήριο της Κέρκυρας, αυτό δε στη συνέχεια ως αναξιοποίητο επί πολλά χρόνια, απέβαλλε την ιδιότητά του ως εξυπηρετούντος δημόσιο σκοπό, σε κάθε δε περίπτωση ως αδέσποτο, δηλαδή μη εξουσιαζόμενο από κανένα κατά την Ένωση της Επτανήσου με το Ελληνικό Βασίλειο, περιήλθε απευθείας στην κυριότητα του Ελληνικού Δημοσίου.
• Δεν κρίθηκε, ότι «και αν ακόμα ήθελε θεωρηθεί πως το επίδικο ακίνητο (λαζαρέτο) αρχήθεν ανήκε στην Εγχώρια Περιουσία Κυθήρων, τότε περιήλθε στην ιδιοκτησία του Ελληνικού Δημοσίου ως αδέσποτο» αλλά ότι ακόμα και υπό την εκδοχή ότι το λαζαρέτο με την Ένωση της Επτανήσου δεν περιήλθε στο Ελληνικό Δημόσιο και περιλαμβανόταν στην Εγχώρια Περιουσία Κυθήρων, ο αναιρεσίβλητος είχε αποκτήσει με τα προσόντα της έκτακτης χρησικτησίας της κυριότητας τούτου, με την προσμέτρηση του χρόνου νομής των δικαιοπαρόχων του μέχρι τη 2-2-1968, δηλαδή την έναρξη εφαρμογής του ν.δ. 31/1968, που εφαρμόζεται για την προστασία των ακινήτων των ΟΤΑ και όχι των διατάξεων περί προστασίας των ακινήτων του Δημοσίου.
• Δεν κρίθηκε «εκ περισσού» αλλά ευθέως, ότι το λαζαρέτο, «ως έχοντας αποβάλλει τον χαρακτήρα του ως εκτός συναλλαγής για την εξυπηρέτηση δημοσίου σκοπού και σε κάθε περίπτωση ως αδέσποτο περιλαμβανόταν στην περιουσία του Ελληνικού Δημοσίου». Επιπλέον, ευθέως έγινε δεκτό, ως προς την παραδοχή αυτή, ότι τα κατά την εισαγωγή του από 21-6-1837 νόμου περί προστασίας δημοσίων κτημάτων υπάρχοντα αδέσποτα περιήλθαν ex lege (εκ του νόμου) στο Δημόσιο, στο οποίο περιέρχονται και τα εκάστοτε καθιστάμενα αδέσποτα ακίνητα εγκαταλελειμμένα από τους ιδιοκτήτες καθώς και εκείνα των αποβιωσάντων χωρίς διαθήκη και κληρονόμους». Και μπορεί πράγματι η εν λόγω απόφαση ουδόλως να απασχολήθηκε, αφού δεν αποτελούσε αντικείμενο δίκης, με το ζήτημα σε ποιον θα ανήκουν όσα ακίνητα στα Κύθηρα – Αντικύθηρα δεν δηλωθούν νόμιμα και εμπρόθεσμα στο κτηματολόγιο, πλην όμως θα μου επιτρέψετε να διαφωνήσω με την εκφραζόμενη στην εφημερίδα σας άποψη, ότι ως εκ τούτου «ουδόλως επηρεάζει το ζήτημα αυτό», δεδομένου ότι εξ ορισμού και σύμφωνα με τον προαναφερόμενο νόμο περί προστασίας των δημοσίων κτημάτων, που διατηρήθηκε και μετά την ισχύ του αστικού κώδικα, αδέσποτο καθίσταται ένα ακίνητο με την εγκατάλειψη της νομής του από τον κύριο με την πρόθεση παραίτησής του από την κυριότητα, χωρίς μεταβίβαση της σε άλλον. Το Δημόσιο, σύμφωνα με τις διατάξεις αυτές, αποκτά πρωτότυπα κυριότητα, και συγχρόνως με την κυριότητα, αποκτά αυτοδίκαια και τη νομή του ακινήτου, ανεξάρτητα αν έλαβε τη φυσική εξουσία αυτού ή ενήργησε πάνω σ΄ αυτό πράξεις διακατοχής. Άλλωστε και σύμφωνα με τα άρθρα 972 και 1824 του αστικού κώδικα τα αδέσποτα ακίνητα και ο έρημος κλήρος, δηλαδή η περιουσία όσων πεθαίνουν χωρίς κληρονόμο ανήκουν στο δημόσιο. Θεωρώ, επομένως, ότι όσα ιδιωτικά ακίνητα δεν δηλωθούν στο κτηματολόγιο ή δεν διεκδικηθούν στη συνέχεια από τους ιδιοκτήτες τους ή τους νόμιμους κληρονόμους τους, ως εγκαταλελειμμένα και αδέσποτα πλέον περιέρχονται στο δημόσιο, σύμφωνα με την αναφερόμενη απόφαση του Ακυρωτικού Δικαστηρίου και προεχόντως της παραδοχής της, ότι η Εγχώρια Περιουσία ήταν και παραμένει περιουσία που ανήκει στον ΟΤΑ των Κυθήρων, μη εξομοιούμενη ως προς το ιδιοκτησιακό καθεστώς που τη διέπει και την προστασία της με το Ελληνικό Δημόσιο, για την προστασία της δε εφαρμόζονται οι οικείες διατάξεις περί προστασίας της περιουσίας των ΟΤΑ και όχι οι διατάξεις προστασίας των ακινήτων του Δημοσίου.

Τέλος, με την ευκαιρία του παρόντος, θα ήθελα να παρατηρήσω, ότι από την υπερτεσσαρακονταετή μέχρι σήμερα ενασχόλησή μου με υποθέσεις ιδιωτών και Επιτροπής Εγχώριας Περιουσίας έχω διαπιστώσει, ότι η εν λόγω Επιτροπή διαχρονικά και ανεξαρτήτως των δικαστικών εξόδων που καταβάλει για κάθε υπόθεση, ανοίγει ή παρεμβαίνει σε δίκες, όχι πάντοτε με ορθά και αντικειμενικά κριτήρια αλλά υποκινούμενη από άσχετους με την ανάγκη απονομής δικαιοσύνης παράγοντες, εξαντλώντας μάλιστα πολλές φορές όλους τους βαθμούς της, ενώ αντίστοιχα δεν εμπλέκεται ή σε άλλες περιπτώσεις συμβιβάζεται με όμοια κριτήρια και μάλιστα σε υποθέσεις, που είτε εκκρεμούσαν δικαστικά και είχαν διαταχθεί αποδείξεις είτε δεν είχαν καν αχθεί προς δικαστική κρίση.

Με εκτίμηση,

Δημήτρης Καλλίγερος

«Κ»: Ευπρόσδεκτη κάθε διευκρίνηση-διαφωνία, αλλά ανάλογα θέματα τυγχάνουν διαφορετικών αναγνώσεων, όπως είναι φυσικό, και γι’ αυτό το λόγο άλλωστε υπάρχουν τα δικαστήρια, στην ανώτατη βαθμίδα των οποίων οδηγήθηκε το συγκεκριμένο θέμα για το οποίο  μία αναφορά, σχολιασμός και δημοσιογραφική παρουσίαση για το ευρύ κοινό ήταν και η σχολιασθείσα. Ευχαρίστως θα δημοσιεύσουμε και οποιαδήποτε άλλη προσέγγιση, καθώς το συγκεκριμένο θέμα είναι κρίσιμο για τα Κύθηρα.

ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΣΤΟ ΦΥΛΛΟ ΜΑΡΤΙΟΥ 2024 ΤΗΣ ΕΝΤΥΠΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ «ΚΥΘΗΡΑΪΚΑ»