Στην κοινωνία μας αυτή τη στιγμή εκτυλίσσεται ένα πολύ εντυπωσιακό φαινόμενο,με πραγματικές και έντονες συνέπειες, για το οποίο ελάχιστα κουβεντιάζουμε. Μιλάω, βεβαίως, για την δραματική εξάπλωση του διαδικτυακού τζόγου στην Ελλάδα. Το 2019 οι Έλληνες είχαν παίξει το ιλιγγιώδες ποσό των 15,9 δισεκατομμυρίων ευρώ σε όλες τις μορφές τζόγου, ένα ποσό μεγαλύτερο από τους μισθούς όλων των δημοσίων υπαλλήλων. Το 2023, έπαιξαν 36 δισεκατομμύρια. Δεν είναι μικρό πράγμα. Και, όπως έχουμε ξαναγράψει, αυτό δεν είναι ένα αθώο φαινόμενο. Πρόσφατες έρευνες στις ΗΠΑ έδειξαν γλαφυρά ότι ο διαδικτυακός τζόγος έχει δραματικές συνέπειες στα οικονομικά των νοικοκυριών, και ιδιαίτερα των πιο ευάλωτων. Οι έρευνες αυτές έγιναν σε μια ενδιαφέρουσα συγκυρία, μετά τη νομιμοποίηση του αθλητικού στοιχήματος σε εκείνη τη χώρα, που έγινε σχετικά πρόσφατα, και έτσι οι ερευνητές μπορούσαν να συγκρίνουν εύκολα το πριν με το μετά.
Από το 1992, βλέπετε, οι περισσότερες μορφές τζόγου και στοιχημάτων για αθλητικούς αγώνες στις ΗΠΑ απαγορεύονταν με ομοσπονδιακό νόμο παντού, με ελάχιστες εξαιρέσεις (π.χ. το Λας Βέγκας). Ένας από τους υποσηρικτές εκείνου του νόμου ήταν ο γερουσιαστής από το Νιου Τζέρσεϊ (και Hall of Famer μπασκετμπολίστας των Νικς) Μπιλ Μπράντλεϊ, και το σκεπτικό του ήταν απλό: ήθελε να διαφυλάξει τον αθλητισμό από τα οικονομικά συμφέροντα και τη διαφθορά που φέρνει μαζί ο τζόγος. Βεβαίως, ο νόμος αυτός είχε οδηγήσει σε άλλου τύπου διαφθορά, και σε μια γιγάντια παράνομη αγορά αθλητικών στοιχημάτων που είχε υπολογιστεί ότι έφτανε ως και τα $150 δισεκατομμύρια ετησίως. Αλλά το 2018 αυτά τελείωσαν. Το Ανώτατο Δικαστήριο, επί Τραμπ, με τη συντηρητική του πλειοψηφία, έκρινε το νόμο αντισυνταγματικό, απελευθερώνοντας όχι μόνο το αθλητικό στοίχημα σε καζίνο ή άλλες αυστηρά ρυθμισμένες τοποθεσίες, αλλά παντού, σε όποια Πολιτεία ήθελε να το νομιμοποιήσει. Και online. Οι αλλαγές που ακολούθησαν ήταν σαρωτικές.
Πλέον σε 38 Πολιτείες των ΗΠΑ το αθλητικό στοίχημα επιτρέπεται, και σε 30 από αυτές επιτρέπεται και το online στοίχημα. Σχεδόν το 40% των αμερικανών ανδρών ηλικίας 18-49 χρησιμοποιούν στοιχηματικά apps στα κινητά τους και από αυτούς το 60% παίζουν τουλάχιστον ένα στοίχημα κάθε εβδομάδα. Έχει υπολογιστεί ότι οι Αμερικανοί παίζουν σε κάθε μορφή τζόγου πάνω από ένα τρισεκατομμύριο δολάρια το χρόνο -και από αυτά, χάνουν πάνω από 130 δισεκατομμύρια, τα οποία φυσικά εισπράτουν οι εταιρείες στοιχημάτων, τα καζίνο και όλες οι άλλες μορφές τζόγου. Υπολογίζεται ότι σήμερα τουλάχιστον 7 εκατομμύρια αμερικανοί έχουν πρόβλημα εθισμού στο τζόγο -αν και είναι πιθανό το νούμερο να είναι πολύ μεγαλύτερο.
Σε μελέτη που δημοσιεύτηκε τον περασμένο Ιούλιο, ερευνητές μελέτησαν τις αλλαγές που προκλήθηκαν στα οικονομικά 230.000 νοικοκυριών σε 26 Πολιτείες όπου νομιμοποιήθηκε ο online ψηφιακός αθλητικός τζόγος. Τα συμπεράσματά τους ήταν συγκλονιστικά. Βρήκαν, ας πούμε, ότι οι περισσότεροι online παίκτες προηγουμένως έπαιζαν και άλλες μορφές τζόγου. Αλλά ότι η νέα τους δραστηριότητα στα online στοιχήματα δεν μείωνε τις άλλες μορφές τζόγου που έπαιζαν. Αντίθετα, οι παίκτες χρηματοδοτούσαν τη νέα τους στοιχηματική δραστηριότητα από το υστέρημα του νοικοκυριού. Οι ερευνητές βρήκαν ότι στις Πολιτείες αυτές μετά τη νομιμοποίηση του online τζόγου οι επενδύσεις των νοικοκυριών μειώθηκαν κατά 14%, και ότι το χρέος στις πιστωτικές τους κάρτες αυξήθηκε κατά 8%. Τα νοικοκυριά που παίζουν τζόγο, λέει, χάνουν περίπου $1100 το χρόνο, σε σχέση με αυτά που δεν παίζουν. Τις πιο δραματικές συνέπειες, μάλιστα, αντιμετώπιζαν τα πιο φτωχά νοικοκυριά, τα οποία τζογάρουν μεγαλύτερο ποσοστό του διαθέσιμου εισοδήματος.
Σε άλλη μελέτη που δημοσιεύτηκε τον περασμένο Αύγουστο, οι ερευνητές, που μελέτησαν τα οικονομικά στοιχεία 7 εκατομμυριών πολιτών, βρήκαν πως στις Πολιτείες που νομιμοποίησαν το online στοίχημα η πιθανότητα των νοικοκυριών να χρεοκοπήσουν (να δηλώσουν αδυναμία να πληρώσουν τα δάνειά τους, δηλαδή, χάνοντας περιουσιακά στοιχεία -ακόμη και το σπίτι τους) αυξήθηκε κατά 25-30% μέσα σε τρία-τέσσερα χρόνια.
Αυτά δεν είναι μικρά νούμερα. Είναι μια παράλληλη φτωχοποίηση που συμβαίνει χωρίς να το συνειδητοποιεί κανείς. Ενώ ο κόσμος διαμαρτύρεται για τους καθηλωμένους μισθούς και τον πληθωρισμό (και ψηφίζει Τραμπ), ταυτόχρονα παίζει μέρος από τις όποιες οικονομίες του στο διαδικτυακό στοίχημα.
Κι οι Έλληνες; Δεν υπάρχουν αντίστοιχες έρευνες, αλλά ξέρουμε ότι οι Έλληνες κάθε χρόνο χάνουν στο τζόγο σχεδόν 2,6 δισ. ευρώ. Το χωράει ο νους σας; Είναι λεφτά των νοικοκυριών, που θα μπορούσαν να προσθέτουν πλούτο στις ελληνικές οικογένειες, να επενδυθούν στην εκπαίδευση των παιδιών, στην κατάρτιση των ενηλίκων, σε νέες επιχειρήσεις ή σε επενδυτικά προϊόντα, σε περιουσικά στοιχεία και σε άλλες παραγωγικές δραστηριότητες, ή ακόμα και σε προϊόντα ή υπηρεσίες από άλλες ελληνικές επιχειρήσεις, ή στην ψυχαγωγία και την ατομική ευεξία των πολιτών. Και, ξανά: είναι ένα φαινόμενο που διογκώνεται με απίστευτη ταχύτητα. Στο διαδικτυακό τζόγο πλέον παίζονται 27 δισ. ετησίως, σχεδόν τα διπλάσια λεφτά από όσα παίζονταν σε όλες τις μορφές τζόγου γενικότερα μόλις τέσσερα χρόνια πριν.