Μία εβδομάδα στη Μονή του Ορους Σινά: Συνομιλώντας με την Ιστορία

 

 

Το Σινά εισχωρεί μέσα σου. Θυμάμαι την πρώτη εικόνα, το πρώτο πρωινό μετά τη βραδινή άφιξή μας: βγαίνουμε από τον ξενώνα, ανηφορίζουμε το χωμάτινο μονοπάτι ανάμεσα σε ελιές, ευκαλύπτους και κυπαρίσσια. Στη συγκλονιστική γη, εκεί που σμίγουν δυο τραχιά βουνά, φυτρώνει μια αυστηρή καστροπολιτεία. Περνάμε σκυφτοί τη μικρή, βαριά, κουρασμένη πόρτα, την τεθλασμένη είσοδο, μπαίνουμε στη μονή. Στα καλντερίμια της νιώθεις να βαδίζεις στους διαδρόμους της Ιστορίας. Τρυπώνουμε στο παρεκκλήσι της Ζωοδόχου Πηγής. Τελείται Θεία Λειτουργία. Συντελείται ώσμωση, μυσταγωγία. Από έναν μικρό φεγγίτη μπαίνει λιγοστό φως. Έχει παγωνιά, καίνε δυο-τρία καλοριφεράκια λαδιού, κάτω έχει φλοκάτες. Απόσπαση εαυτού, φωλιάζεις στη μοιραζόμενη εμπειρία.

Λίγες ώρες μετά στην Τράπεζα, βίωμα μοιραζόμενο. Το φαγητό: φακές. Το φρούτο: άγουρες φράουλες και ώριμοι χουρμάδες αναμίξ στα τσίγκινα πιατάκια. Νερό και κρασί. Η Τράπεζα είναι κτίσμα της εποχής των Σταυροφοριών.

Λίγες ώρες πριν ακουμπάω τα τείχη, το Καθολικό, τη σκαλιστή πόρτα του, όλα όσα κατασκευάστηκαν επί Ιουστινιανού, με την προσωπική του επιμέλεια. Ένα τμήμα του τείχους έχει αναστηλωθεί από τον Ναπολέοντα. Βρίσκομαι σε ένα ζωντανό μνημείο, ένα κύτταρο ελληνικό στη μέση της ερήμου, που επιβίωσε από τις συμπληγάδες του Χρόνου. Ο γεννήτορας του Ισλάμ Μωάμεθ, με τον Αχτιναμέ του, αναγωρίζει εγγράφως την ιερότητα του τόπου, περικλείοντάς τον έτσι σε έναν ανεξίθρησκο μανδύα προστασίας. Άραβες χαλίφες, Τούρκοι σουλτάνοι, μεγάλοι Ευρωπαίοι ηγεμόνες θέτουν και αυτοί το μοναστήρι υπό την αιγίδα τους. Το Σινά έμεινε αλώβητο από λεηλασίες και καταστροφές.

Δεν χρειάζεται να είσαι πιστός για να αντιληφθείς την αξία του σημείου. Η Ιστορία φτερουγίζει πάνω από το Σινά. Εδώ ο χρόνος καταλύεται. Η Μονή της Αγίας Κατερίνας είναι ένα ορυχείο βυζαντινής μνήμης. Στη δε ίδρυσή της εμπεριέχεται η πολιτική βούληση του Βυζαντίου για τη διαφύλαξη των συνόρων του. Εδώ σε αυτή την άκρη του κόσμου, στην άκρη του κράτους του, ο Ιουστινιανός στερέωσε ένα φρούριο. Όχι ένα οποιοδήποτε φρούριο, αλλά μια χριστιανική κιβωτό γραμμάτων και πολιτισμού. Ο Ιουστινιανός περιφρούρησε την πνευματική αναζήτηση και τη λαχτάρα για δημιουργία, διασφαλίζοντας την απρόσκοπτη συνέχειά του.

Υπεραπλουστεύω ίσως, όμως δεν υπερερμηνεύω: στο Σινά σού προσφέρεται ως δώρο η δυνατότητα μιας ρηξικέλευθης αυτογνωσίας. Θυμάμαι την πρώτη μέρα τον Αμερικανό πατέρα Ιουστίνο, τον βιβλιοθηκάριο και προσφοράρη, να μας ξεναγεί στη Βιβλιοθήκη και με σπαστά και εξαίσια ελληνικά να μας λέει: δεν σταμάτησε ποτέ στο Σινά να μιλιέται η ελληνική. Δεκαπέντε αιώνες τα ελληνικά ακούγονται αδιαλείπτως μέσα στην έρημο. Σπουδαίο πράγμα.

Σπουδαία πράγματα: στη Βιβλιοθήκη, στο Σκευοφυλάκιο, στη Βάτο, στα καλντερίμια της μονής το βλέμμα διαστέλλεται προς το παρελθόν. Χαϊδεύω με τα μάτια τις ράχες των παλαιών χειρογράφων και των παλίμψηστων, τις τερακότες, τα ξεφλουδισμένα ξύλα στις κουπαστές της μονής. Η συλλογή των εικόνων: δεν έχω δει ωραιότερες ζωγραφικές στη ζωή μου. Η ξηρότητα της ερήμου είναι ιδανική για τη διατήρηση των υλών.

Θα ζήσουμε κοντά μία εβδομάδα μέσα στο μοναστήρι. Με μαγειρέματα, με ξεναγήσεις, με κουβέντες. Συντροφιά με τους πατέρες, που είναι κληρονόμοι και συνεχιστές αυτής της ατίμητης παράδοσης. Ο πατέρας Προφύριος, ένας πράος Κρητικός, εξηντάρης με ψυχή και δέμας σαραντάρη, είναι πανταχού παρών. Μας φροντίζει σαν παιδιά του. Μας εξηγεί το καθετί. Ο πατέρας Δανιήλ, ο Οικονόμος, φροντίζει να δουλεύουν όλα ρολόι στη μονή. Εξασφαλίζει σιωπηλά και την επιτυχία της επιχείρησής μας. Θυμάμαι το χιούμορ του. O μοναχός Στέφανος, άοκνος οδηγός, δάσκαλος και συνοδοιπόρος.

Τα πρωινά και τα απογεύματα στο Αρχονταρίκι, πίνουμε καφέ και γλυκό τσάι, τρώμε πίτα και γλυκό. Μια κοινωνία ιλαρή, που προσφέρει ψυχική παρηγοριά στα μέλη της, μόνιμα και επισκέπτες, στην αποστολή τους στην έρημο, στην πορεία τους στη ζωή.

 

Η επταήμερη περιπλάνηση στο σύμπλεγμα της μονής, στην κοιλάδα των Τεσσαράκοντα, στο νοικοκυριό των Βεδουίνων, είχε διαστάσεις πολλαπλές. Στον θεοβάδιστο τόπο, συναιρείται το τοπικό με το οικουμενικό, το θεϊκό με το ανθρώπινο, γίνεσαι μάρτυς της συναρπαστικής συνύφανσης του πνευματικού με το υλικό. Κινείσαι σωματικά, κινείσαι στον χρόνο και ψυχικά. Κάτι νικάς, σίγουρα νικιέσαι Το Σινά σού επιβάλλει τον ψίθυρό του.

---

Το άρθρο πρωτοδημοσιεύτηκε στο περιοδικό Γαστρονόμος, τεύχος 191.