Μια φωτογραφία… χίλιες λέξεις

Μια φωτογραφία του σπουδαίου φωτογράφου Παναγιώτη Φατσέα που δημοσιεύτηκε στο διαδίκτυο από το αρχείο του Τάσου Σακελλαρίου, μου κέντρισε το ενδιαφέρον. Είναι οι μαθητές του Γυμνασίου Κυθήρων, μαζί με τους καθηγητές τους. Προσπαθώντας να την χρονολογήσω μαγνητίστηκα από τα μάτια ενός μαθητή. Ήμουν βέβαιος πως τον αναγνώρισα. Επιβεβαίωσα την άποψή μου και σας φανερώνω πως πρόκειται για τον δάσκαλο του Ποταμού (και δικό μου) Γιάννη Μελιτά.

Σε πάμπολλες φωτογραφίες η μορφή του προέχει ανάμεσα στους μαθητές του. Ότι θα τον έβλεπα και ως μαθητή, ήταν ανέλπιστο. Υπάρχουν και άλλες σχολικές φωτογραφίες της δεκαετίας του 1920, αλλά λόγω της ποιότητάς τους και γιατί απεικονίζουν παιδικά πρόσωπα που εγώ ενήλικα τα γνώρισα, ήταν αδύνατον να αναγνωρίσω έστω και ένα από αυτά. Τώρα, όμως, που γνώρισα ένα, είναι ευκολότερο να ξετυλιχτεί το κουβάρι. Να γίνει η χρονολόγηση και να ανιχνευτούν τα πρόσωπα. Ο τόπος, λόγω μη χαρακτηριστικών σημείων, μου είναι άγνωστος. Ο επαγγελματισμός του φωτογράφου, που αιχμαλώτισε λεπτομέρειες των προσώπων στο μαγικό χαρτί του και τα διαφύλαξε κοντά 100 χρόνια, μας παρέχει τεράστια βοήθεια.

Χρονολόγηση: Η Πρώτη τάξη του Γυμνασίου Κυθήρων συγκροτήθηκε το σχολικό έτος 1921 – 22 από απόφοιτους των δύο Ελληνικών σχολείων, Χώρας και Ποταμού και στεγάστηκε στο κοινοτικό χτίριο, που σήμερα βρίσκεται το Αστυνομικό τμήμα της Χώρας. Έγιναν δεκτοί όσοι ήθελαν, ανεξάρτητα από ηλικία. Οι πιο μικροί μαθητές ήταν 13 ετών, γεννηθέντες το 1908. Άλλοι ήταν 3 και 4 χρόνια μεγαλύτεροι. Την πρώτη χρονιά φοίτησαν 19 μαθητές και 9 μαθήτριες. Κάθε χρόνο προστίθετο και μια νέα τάξη και έτσι το σχολικό 1924 – 25 το Γυμνάσιο, που τότε ήταν 4τάξιο, απέκτησε όλες τις τάξεις και είχε 105 μαθητές. Στην φωτογραφία οι μαθήτριες είναι 13 και οι μαθητές 44. Σύνολον 57. Από τον αριθμό αυτόν προκύπτει ότι πρόκειται για το δεύτερο έτος λειτουργίας του Γυμνασίου Κυθήρων, δηλαδή το σχολικό έτος 1922 – 23.

Πρόσωπα: Αναγνώρισα τον Γιάννη Μελιτά. Φορά άσπρο πουκάμισο και κάθεται στην 3η σειρά, πίσω από τη μαθήτρια που είναι στην πρώτη σειρά και βρίσκεται πρώτη από αριστερά. Άλλον αδυνατώ να αναγνωρίσω, αλλά γνωρίζω ονόματα, γιατί εγκαίρως έχω καταγράψει αφηγήσεις σχετικά με αυτούς που αποτέλεσαν την ιστορική  1η τάξη του Γυμνασίου Κυθήρων και στη συνέχεια, αφού έγιναν επιστήμονες και επαγγελματίες, ωφέλησαν πολλαπλά τον τόπος μας.

Από τον Ποταμό είναι ο Ιωάννης Χαράλαμπου Μελιτάς (δάσκαλος) ο Δημήτριος Χαρίλαου Κασιμάτης (συμβολαιογράφος) και ο Ζαχαρίας Ανάργυρου Πανάρετος. Άλλοι είναι ο Βρεττός Γεωργίου Τριάρχης (φιλόλογος) ο Μανώλης Σπυρίδωνος Τζάννες (μαθηματικός) ο Θεόδωρος Στάθης (μαθηματικός) ο Ιωάννης Κασιμάτης (δάσκαλος – συγγραφέας) ο Παναγιώτης Κασιμάτης (δάσκαλος – επιθεωρητής) ο Θεόδωρος Μαρέντης (γιατρός) ο Γεώργιος Λευτέρης (γιατρός) ο Γεώργιος Μαλάνος (οδοντίατρος) ο Μανώλης Φατσέας (δικηγόρος) ο Δημήτριος Καρύδης (δικηγόρος) ο Ευάγγελος Ζαντιώτης (λογιστής).

Από τις μαθήτριες αναφέρω τις Μαρία Πετροχείλου, Σέμη Νικηφοράκη, Αλεξάνδρα Κασιμάτη και Παναγιώτα Φατσέα. Η τελευταία, κατά γενική ομολογία συμμαθητών της, ήταν και η καλύτερη όλων.

Από τους 4 όρθιους καθηγητές αναγνωρίζω τον Σπύρο Στάθη (πρώτος από αριστερά ). Κορυφαίος καθηγητής, οραματιστής, ιδρυτής του Γυμνασίου και κτήτορας του Διδακτηρίου του που στέγασε το σχολείο την 28η Οκτωβρίου του 1931. Αναγνωρίζεται και ο Ιωάννης Κασιμάτης (σχολάρχης στο Ελληνικό σχολείο και καθηγητής λατινικών στο Γυμνάσιο).

Πριν κλείσω το παρόν σημείωμα, είχα τη φωτεινή ιδέα να ρωτήσω σχετικά και την πλέον ειδήμονα όλων μας, την κυρία Ελένη Χάρου. Ιδού λοιπόν αρκετά περισσότερα. Πρόκειται για εκδρομή του Γυμνασίου στον Τράχηλο και αναγνώρισε τις μαθήτριες: Σίνα και Αλεξάνδρα Κασιμάτη (κόρες του σχολάρχη) Αλεξάνδρα Πετροχείλου (αδελφή του φιλόλογου Θεμιστοκλή) Ασπασία, Μαρία και Ευγενία Πετροχείλου (Μαθιοπούλες) Μαρία Μαρσέλου (αδελφή της φιλολόγου Μποτίτσας) και Ελένη Βαρυπάτη. Αναγνώρισε και τους μαθητές: Κοντολέων (φαρμακοποιός) Στάθης (φιλόλογος) και Γιάννης Καλλίγερος (Σπυρουλής – φούρναρης). Από τους καθηγητές αναγνώρισε τον Κωνσταντίνο Σοφικίτη και τον Ευάγγελο Καρδαμίτση.

Εκείνα τα χρόνια, σύμφωνα με μαθητές της εποχής, δίδαξαν και οι καθηγητές: Αρχιμανδρίτης Ευστάθιος Στάθης (θεολόγος, μαθηματικός, φιλόλογος)  Γεώργιος Καλλίγερος – Βρανάς (φιλόλογος) Κονιτόπουλος, Μεσολοράς και Βασίλης Τζωρτζόπουλος (από τον Καραβά). Για τον τελευταίο ο μαθητής Δημήτρης Κασιμάτης (συμβολαιογράφος – ποιητής – συγγραφέας) συνέταξε σκωπτικό τετράστιχο που διασώθηκε στη μνήμη του συμμαθητή του Γιάννη Μελιτά.

Εν πομπή και παραταξει

ο Τζωρτζόπουλος στην τάξη

πιο πολύ έχει στο μάτι

τη Λουλούκα τη γεμάτη.

Τόσες λέξεις για μια φωτογραφία. Μα και χίλιες να έγραφα… όσα λέει η ίδια… ούτε καν θα προσέγγιζα.