Μηδενική τιμή ρεύματος για πρώτη φορά λόγω ΑΠΕ

Μηδενικές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας για έξι συνεχόμενες ώρες κατέγραψε για πρώτη φορά στην Ιστορία του το ελληνικό σύστημα την περασμένη Κυριακή (28 Μαΐου), «αντιγράφοντας» στιγμιότυπα από τα συστήματα των βορείων χωρών της Ευρώπης με την υψηλή διείσδυση των ΑΠΕ.

Για πρώτη φορά, επίσης, ο ΑΔΜΗΕ το περασμένο Σαββατοκύριακο προχώρησε σε περικοπές πράσινης ενέργειας που ξεπέρασαν κάθε προηγούμενο, για να διατηρήσει την ευστάθεια του συστήματος. Επί 12 συνεχόμενες ώρες το Σάββατο και 11 ώρες την Κυριακή, με ένα διάλειμμα τριών ωρών, τα αρμόδια κλιμάκια του ΑΔΜΗΕ πετούσαν συνεχώς εκτός συστήματος πράσινα μεγαβάτ, για να το κρατήσουν όρθιο και να μη βυθιστούμε στο σκοτάδι.

Η παραγωγή των ΑΠΕ άγγιξε την περασμένη Κυριακή τα πολύ υψηλά επίπεδα του 80% της συνολικής εγχώριας παραγωγής, δεν ήταν όμως η υψηλότερη που έχει καταγραφεί ιστορικά. Στις 7 Οκτωβρίου πέρυσι και για πέντε συνεχόμενες ώρες από τις 11 το πρωί έως τις 4 το απόγευμα σχεδόν το 100% της ζήτησης καλύφθηκε από ΑΠΕ. Δεν είχαμε όμως ούτε μηδενικές τιμές, ούτε περικοπές ενέργειας, ούτε μέση τιμή μεγαβατώρας στα 51 ευρώ, που κατρακύλησε την Κυριακή για να επανέλθει χθες στα 88 ευρώ και σήμερα στα 111 ευρώ, επίπεδα που κινείται τις τελευταίες εβδομάδες.

Ο παράγοντας που έχει διαφοροποιήσει τα πράγματα είναι ο συνδυασμός υπερπαραγωγής ΑΠΕ και χαμηλής ζήτησης, παραμέτρων που παγιώνονται, καθώς η διείσδυση των ΑΠΕ συνεχίζει να διευρύνεται έχοντας ξεπεράσει τις 10.000 MW το 2022 και η ζήτηση ακολουθεί συνεχή πτωτική πορεία εδώ και 11 μήνες, καταγράφοντας το πρώτο τρίμηνο του έτους μείωση 11% σε σύγκριση με το αντίστοιχο της περυσινής χρονιάς.

Υπερπαραγωγή και μηδενικές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας είναι το πρόβλημα που καλείται να αντιμετωπίσει συνολικότερα η Ευρώπη, λίγους μόλις μήνες μετά τις απεγνωσμένες προσπάθειες και τις συντονισμένες καμπάνιες των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων για περιορισμό της κατανάλωσης και συγκράτησης των τιμών. Πέρυσι η Ευρώπη πλήρωσε ακριβά τη μεγάλη εξάρτηση από το φυσικό αέριο, φέτος πληρώνει τον μεγάλο ετεροχρονισμό ανάπτυξης ΑΠΕ και συστημάτων αποθήκευσης.

Το πρόβλημα είναι τέτοιας έντασης πλέον, που σε επίπεδο διαχειριστών της Ευρώπης έχει χτυπήσει «καμπανάκι» και αναμένονται πολύ σύντομα πρωτοβουλίες για έναν κεντρικό συντονισμό αντιμετώπισής του. Αυτό που έχει διαπιστωθεί, είναι ότι σε ολόκληρο το διασυνδεδεμένο σύστημα της Ευρώπης υπάρχει πρόβλημα υπερπαραγωγής, κάτι που φαίνεται από τη συχνότητα του συστήματος, που όπως εξηγούν στην «Κ» αρμόδιοι παράγοντες είναι ο δείκτης παραγωγής και ζήτησης.

Το εργαλείο που χρησιμοποιούν όλοι οι Ευρωπαίοι διαχειριστές για τη διατήρηση της ευστάθειας των συστημάτων τους είναι οι περικοπές φορτίων ΑΠΕ,  με τις αρμόδιες αρχές να αναζητούν πλέον τρόπους ελέγχου (δυνατότητες περικοπών) και στα μικρής κλίμακας φωτοβολταϊκά, ακόμη και στα συστήματα στεγών. Αν και δεν αναμένεται να δούμε καμπάνιες για αύξηση της ζήτησης, το βέβαιο είναι ότι οι καμπάνιες για εξοικονόμηση έχουν αρχίσει να ατονούν σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες.

«Τον περασμένο χειμώνα, το μόνο για το οποίο συζητούσαμε ήταν για το από πού θα προμηθευτούμε περισσότερη ηλεκτρική ενέργεια. Τώρα σκεφτόμαστε το πώς θα περιορίσουμε την παραγωγή. Πήγαμε από το ένα άκρο στο άλλο», δήλωσε την περασμένη Πέμπτη ο επικεφαλής του Διαχειριστή Συστήματος της Φινλανδίας, Jukka Ruusunen, με αφορμή την υποχώρηση της χονδρικής τιμής ρεύματος σε αρνητικό έδαφος από νωρίς το μεσημέρι και καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας, κάτι που ο ίδιος χαρακτήρισε «ιστορική στιγμή» αφού συνήθως τέτοιες τιμές παρατηρούνταν τη νύχτα και για λιγότερες ώρες.

«Τώρα υπάρχει αρκετή ηλεκτρική ενέργεια και είναι σχεδόν χωρίς εκπομπές. Ετσι, μπορείτε να αισθάνεστε καλά για τη χρήση της ηλεκτρικής ενέργειας», σημείωσε ο ίδιος, σε μια έμμεση προτροπή για αύξηση της κατανάλωσης.

Η ίδια η Κομισιόν στην έκθεσή της για το δ΄ τρίμηνο του 2022 αξιολογεί το υψηλό επίπεδο της διείσδυσης ΑΠΕ καθώς η Ευρώπη δυνητικά απομακρύνεται από τις άνευ προηγουμένου τιμές ενέργειας της περασμένης χρονιάς, ως τη νέα πρόκληση για την ισορροπία του δικτύου. Μεταφέρει μάλιστα εκτιμήσεις traders, για το ενδεχόμενο να δούμε σε ορισμένες ευρωπαϊκές αγορές αυτό το καλοκαίρι τιμές κάτω από το μηδέν, καθώς συνεχίζεται η ελεύθερη πτώση της τιμής του φυσικού αερίου.

Ο αριθμός των ωρών με αρνητικές τιμές χονδρικής στο δ΄ τρίμηνο του 2022 (272) ήταν 157% υψηλότερος από την αντίστοιχη περίοδο του 2021. Οι περισσότερες σημειώθηκαν τον Δεκέμβριο (112 ώρες) και συνέπεσαν με τη μείωση της ζήτησης. Αντιπροσωπεύουν το 41% των αρνητικών τιμών που παρατηρήθηκαν στο τρίμηνο και το 20% των αρνητικών τιμών το 2022. Ο υψηλότερος αριθμός αρνητικών τιμών καταγράφηκε στις 31 Δεκεμβρίου, όταν η ασθενής ζήτηση και ο ήπιος καιρός σε συνδυασμό με τους ισχυρούς ανέμους οδήγησαν σε μηδενικές τιμές το σύστημα της Γερμανίας για 22 ώρες, καθώς η αιολική παραγωγή κάλυψε το 70% της κατανάλωσης. Το 2022 τον υψηλότερο αριθμό αρνητικών τιμών κατέγραψε η ζώνη του Βελγίου (112 ώρες), ακολουθούμενη από την Ολλανδία (85), τη Γερμανία (69), την Ιρλανδία (51) και τη δυτική ζώνη της Δανίας (38).

200 εκατ. ευρώ για επιδοτήσεις ρεύματος στην ενεργοβόρο βιομηχανία

Επιδότηση 50 ευρώ/MWh για το 70% της κατανάλωσης και υπό προϋποθέσεις για την ενεργοβόρο βιομηχανία προβλέπει το σχήμα που υπέβαλε προς έγκριση στην Κομισιόν λίγο πριν από τη λήξη της θητείας του ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κώστας Σκρέκας. Το ελληνικό σχήμα επιδοτήσεων, το οποίο είχε προαναγγείλει ο κ. Σκρέκας από τον Φεβρουάριο, στηρίζεται στους προσωρινούς κανόνες της Ε.Ε. για τις κρατικές ενισχύσεις για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης, που έχουν αξιοποιήσει πολλές χώρες της Ε.Ε., με πρώτη τη Γερμανία. Η επιδότηση αφορά βιομηχανίες έντασης ενέργειας οι οποίες δραστηριοποιούνται στους κλάδους χάλυβα, αλουμινίου, χάρτου και τσιμέντων. Προϋπόθεση για να λάβουν την επιδότηση είναι η μείωση των EBITDA το 2023 σε ποσοστό 40%  σε σχέση με το 2021. Η φόρμουλα για τον υπολογισμό της επιδότησης λαμβάνει υπόψη της την τρέχουσα τιμή στη χονδρεμπορική αγορά και την τιμή που πλήρωνε η ενεργοβόρος βιομηχανία τον Απρίλιο του 2021. Το συνολικό ποσό της επιδότησης για τις επιλέξιμες βιομηχανίες ανέρχεται, σύμφωνα με πληροφορίες, στα 200 εκατ. ευρώ και η καταβολή των χρημάτων θα ξεκινήσει τον Απρίλιο του 2024. Αυτό που δεν έχει διευκρινιστεί και σύμφωνα με εκπροσώπους του κλάδου χρήζει αποσαφήνισης από πλευράς του υπουργείου, είναι το εάν από το νέο σχήμα επιδοτήσεων εξαιρούνται επιχειρήσεις που έχουν συνάψει, ή πρόκειται να συνάψουν, μακροπρόθεσμα συμβόλαια προμήθειας ρεύματος, όπως προβλέπει ο νόμος 3849 (άρθρο 61).

Σύμφωνα με κύκλους της βιομηχανίας, ακόμη κι αν εγκριθεί ταχύτατα από την Κομισιόν το ελληνικό σχήμα, η εφαρμογή του προϋποθέτει νομοθετική ρύθμιση, κάτι που θα πρέπει να χειριστεί ο νέος υπουργός Ενέργειας. Η έγκριση του ελληνικού σχήματος επιδοτήσεων για την ενεργοβόρο βιομηχανία δεν πρόκειται να καθυστερήσει πάνω από δύο εβδομάδες, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του κλάδου, καθώς τόσο περίπου ήταν το διάστημα έγκρισης αντίστοιχων μηχανισμών άλλων ευρωπαϊκών χωρών.

Η επιδότηση θα συνδράμει τις προσπάθειες μείωσης του ενεργειακού κόστους των ενεργοβόρων και εκτεθειμένων στον διεθνή ανταγωνισμό βιομηχανικών επιχειρήσεων της χώρας, καθώς από το τέλος του 2022 που έληξαν οι πρώτες συμβάσεις σταθερής τιμολόγησης με τη ΔΕΗ είναι εκτεθειμένες στις διακυμάνσεις της χονδρεμπορικής αγοράς. Τα διμερή συμβόλαια με παραγωγούς ΑΠΕ είναι ένα εργαλείο που άρχισε να αξιοποιεί και η εγχώρια βιομηχανία, μόνο που δεν μπορούν να αποδώσουν πριν εγκατασταθούν και τεθούν σε λειτουργία τα συμβεβλημένα έργα.