«Να κρατήσουμε ζωντανές τις ελληνικές αγροτικές κοινότητες»

Ο ιρλανδός Επίτροπος, αρμόδιος για τη Γεωργία και την Αγροτική Ανάπτυξη, Φιλ Χόγκαν, συζήτησε με το Protagon την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική που παρουσιάστηκε μέσα στη εβδομάδα στις Βρυξέλλες

«Η Ελλάδα έχει μακρά και πλούσια παράδοση στην προστασία μιας ευρείας ποικιλίας από μοναδικά προϊόντα. Διαθέτει 105 διαφορετικές γεωγραφικές ενδείξεις και 270 ονομασίες οίνων και αλκοολούχων ποτών που προστατεύονται» λέει στο Protagon ο ευρωπαίος επίτροπος αρμόδιος για θέματα Γεωργίας Φιλ Χόγκαν σε μια κουβέντα για τον (εν πολλοίς ανεκμετάλλευτο) πλούτο της χώρας μας.

Με αφορμή την πρόταση της Κομισιόν για τη νέα ΚΑΠ η οποία παρουσιάστηκε την Τετάρτη στις Βρυξέλλες, ο Ιρλανδός πολιτικός μίλησε για την ανάγκη να φύγουμε από μια «ενιαία και αδιαφοροποίητη προσέγγιση» προς την κατεύθυνση της ευελιξίας ώστε «τα κράτη μέλη να επενδύσουν τη χρηματοδότηση από την ΚΑΠ που τους αναλογεί εκεί όπου υπάρχει μεγαλύτερη ανάγκη για να εξασφαλιστεί η βέλτιστη σχέση ποιότητας – τιμής και η επίτευξη αποτελεσμάτων».

Μιλώντας για την ύπαιθρο, η οποία βίωσε και στη χώρα μας την εγκατάλειψη τις τελευταίες δεκαετίες, ο κ. Χόγκαν είναι μάλλον καθησυχαστικός: Λέει ότι σε ορισμένες περιπτώσεις η μείωση του μεριδίου της γεωργίας αντισταθμίζεται από ευκαιρίες για ευρύτερη βιώσιμη ανάπτυξη των αγροτικών περιοχών και επισημαίνει ότι ένας από τα βασικούς στόχους του είναι να διασφαλιστεί ότι «οι αγροτικές κοινότητες δεν θα εξαφανιστούν μαζί με τη γεωργική παραγωγή».

Επί των διαδικασιών που ακολουθούνται από το ελληνικό κράτος λέει ότι εξακολουθούν να υπάρχουν ζητήματα που πρέπει να επιλυθούν σχετικά με τον οργανισμό πληρωμών και τους ελέγχους αλλά διαπιστώνει πρόοδο και προαναγγέλλει χρηματοδότηση 179 εκατ. ευρώ το 2018 με το αποκλειστικό για την Ελλάδα ποσοστό συγχρηματοδότησης της ΕΕ από 75% έως 85%, σε σύγκριση με περίπου 50% στις άλλες χώρες.

Τι θα πρέπει να περιμένει η Ελλάδα από τη πρωτοβουλία της Κομισιόν για τη νέα ΚAΠ; Πώς μπορούμε να διορθώσουμε τα σφάλματα του παρελθόντος;

«Η συγκεκριμένη πρωτοβουλία μπορεί να χαρακτηριστεί μάλλον ως “εξέλιξη παρά ως επανάσταση”. Οι περισσότερες προτεινόμενες αλλαγές έχουν σχεδιαστεί για να διασφαλίσουν ότι η ΚΑΠ θα μπορεί να ανταποκριθεί στις νέες προκλήσεις και στους νέους στόχους. Στο πλαίσιο αυτό είναι σαφές ότι η ΚΑΠ θα πρέπει να κάνει περισσότερα για την αποδοτική χρήση των πόρων, την προστασία του περιβάλλοντος και τη δράση για το κλίμα.

Η γεωργία της ΕΕ είναι στην πρώτη γραμμή για όλα αυτά τα θέματα, καθώς εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη λειτουργία των οικοσυστημάτων τα οποία είναι ευάλωτα απέναντι στην κλιματική αλλαγή. Ωστόσο η γεωργία της Ένωσης αναμένεται να συμβάλει εκτός από τη διατήρηση των οικοσυστημάτων μας στην αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτίων της κλιματικής αλλαγής και στην προστασία της βιοποικιλότητας προς όφελος ολόκληρου του πλανήτη. Οπότε είναι σημαντικό να διασφαλιστεί ότι η μελλοντική ΚAΠ θα επιτύχει πιο φιλόδοξα αποτελέσματα σε αυτούς τους ζωτικής σημασίας τομείς. Διαπιστώνουμε επίσης ότι η γνώση, η καινοτομία και η τεχνολογία μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην επίτευξη των εν λόγω αποτελεσμάτων ενώ η αύξηση των επενδύσεων για την τεχνολογική πρόοδο στη γεωργία πιθανόν να αποτελέσει μέρος της μελλοντικής ΚΑΠ.

Θα πρέπει να βεβαιωθούμε ότι οι πόροι της ΚΑΠ χρησιμοποιούνται αποτελεσματικά και δίκαια. Η κεντρική δομή της πολιτικής, η οποία βασίζεται σε δύο θεμελιώδεις πυλώνες θα διατηρηθεί, ενώ η στήριξη των αγροτών και η προώθηση της βιώσιμης γεωργικής ανάπτυξης θα εξακολουθήσει να είναι στο επίκεντρο του ενδιαφέροντός μας. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο έχουμε εστιάσει στην απλούστευση και στον εκσυγχρονισμό –αφενός μεν μειώνοντας τη γραφειοκρατία για τους γεωργούς και τις δημόσιες αρχές, αφετέρου δε αυξάνοντας την ευελιξία για τα κράτη μέλη ώστε να επενδύσουν τη χρηματοδότηση από την ΚΑΠ που τους αναλογεί εκεί όπου υπάρχει μεγαλύτερη ανάγκη για να εξασφαλιστεί η βέλτιστη σχέση ποιότητας – τιμής και η επίτευξη αποτελεσμάτων».

Τονίζετε ιδιαίτερα την ανησυχία σας για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Τι θα πρέπει να περιμένουμε από την πλευρά της Ευρωπαϊκής Επιτροπής;

«Η ευρωπαϊκή γεωργία έχει τεράστιο ρόλο να διαδραματίσει σε τομείς όπως η δέσμευση της ΕΕ στη Συμφωνία του Παρισιού COP21 και στους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών. Καθοριστικός θα είναι επίσης ο ρόλος της στην επίτευξη του στόχου μείωσης των εκπομπών σε όλους τους τομείς της οικονομίας κατά 40% έως το 2030 και στη στρατηγική προσαρμογής της ΕΕ.

» Η ΚΑΠ συμβάλλει ήδη σημαντικά με την παροχή διαφόρων μέτρων —τόσο υποχρεωτικών όσο και προαιρετικών— στην προώθηση της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας και της ανθεκτικότητας του γεωργικού τομέα της ΕΕ απέναντι στην κλιματική αλλαγή. Η πιο φιλόδοξη δράση θα βρίσκεται στο επίκεντρο της μελλοντικής ΚΑΠ ώστε να αντιμετωπιστούν οι άμεσες επιπτώσεις της αλλαγής του κλίματος στη γεωργία (και το αντίστροφο).

» Το περιβάλλον και η κλιματική αλλαγή θα βρίσκονται στο επίκεντρο των σχεδίων των κρατών μελών και, ενώ τα μέτρα θα εξακολουθούν να είναι υποχρεωτικά και εθελοντικά, πιστεύουμε ότι ο καλύτερος τρόπος για να επιτευχθούν τα απαιτούμενα αποτελέσματα είναι να παράσχουμε σε κάθε χώρα της ΕΕ την ευελιξία να αποφασίζει η ίδια τον καλύτερο τρόπο για την υλοποίηση των στόχων, ανάλογα με τις ιδιαίτερες συνθήκες που επικρατούν στο εσωτερικό της. Αντί για μία ενιαία και αδιαφοροποίητη προσέγγιση, είναι λογικότερο να συμφωνήσουμε ως προς τους στόχους και να διασφαλίσουμε ότι η πορεία προς την επίτευξή τους παρακολουθείται και αξιολογείται ορθά, σε επίπεδο ΕΕ, αφήνοντας παράλληλα την κάθε χώρα να βρει τον πιο αποτελεσματικότερο τρόπο για αυτό».

Ο γεωργικός τομέας παράγει μόλις το 3% του ελληνικού ΑΕΠ. Υπάρχει τρόπος να αυξηθεί το ποσοστό αυτό στο σύγχρονο οικονομικό περιβάλλον;

«Το θέμα αυτό δεν αφορά μόνο στην Ελλάδα: η σημασία της πρωτογενούς γεωργικής παραγωγής για την οικονομία μειώνεται διαρκώς σε όλες τις χώρες της ΕΕ, μολονότι το μερίδιο της γεωργίας στο ελληνικό ΑΕΠ παραμένει υψηλότερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Ασφαλώς, όμως, η γεωργική πολιτική της ΕΕ καλύπτει πολλά περισσότερα από την πρωτογενή γεωργική παραγωγή αυτή καθαυτή· σημασία έχει να διασφαλιστεί ότι η χρηματοδότηση της ΚΑΠ για την αγροτική ανάπτυξη είναι κατάλληλα στοχοθετημένη και αποτελεσματική στην υποστήριξη των αγροτικών κοινοτήτων, συμπεριλαμβανομένων των αγροτών, των μεταποιητών τροφίμων ή κάθε άλλου παράγοντα που συνδέεται με τον ευρύτερο τομέα των τροφίμων και της γεωργίας, του αγροτουρισμού, κ.λπ.

» Υπάρχουν πολλά παραδείγματα (και στην Ελλάδα) όπου η μείωση του μεριδίου της γεωργίας στο ΑΕΠ δεν είχε κατ’ ανάγκην αρνητικές συνέπειες, επειδή αντισταθμίστηκε από ευκαιρίες για ευρύτερη βιώσιμη ανάπτυξη των αγροτικών περιοχών, με την υποστήριξη της ευρωπαϊκής χρηματοδότησης. Εννοείται βέβαια ότι αυτό δεν συμβαίνει πάντοτε, και μπορούμε πάντα να προσπαθήσουμε περισσότερο προκειμένου να διασφαλίσουμε ότι οι αγροτικές κοινότητες δεν θα εξαφανιστούν μαζί με τη γεωργική παραγωγή. Όμως τα στοιχεία δείχνουν ότι εάν γεωργοί και λοιποί παράγοντες σε ολόκληρη την αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων είναι καλά οργανωμένοι και συνεργάζονται, και εάν είναι ανοικτοί να εμπλουτίσουν τις γνώσεις τους και να επενδύσουν στην καινοτομία ώστε να βοηθήσουν τις επιχειρήσεις τους να γίνουν πιο βιώσιμες και επιτυχημένες, τότε είναι πολύ πιο πιθανό να μπορούν να ανταπεξέλθουν σε κάθε κλυδωνισμό οφειλόμενο στην αλλαγή των προοπτικών.

» Τα τελευταία χρόνια έχει σημειωθεί αισθητή αύξηση στην αξία των εξαγωγών τροφίμων της ΕΕ, γεγονός το οποίο προσφέρει σημαντική προστιθέμενη αξία στον αγροδιατροφικό τομέα των εξαγωγικών χωρών, όπως η Ελλάδα. Μεγάλο μέρος της αξίας αυτής προστίθεται στις αγροτικές κοινότητες, αποδεικνύοντας ότι η γεωργία είναι απαραίτητη για τη βιωσιμότητα των εν λόγω κοινοτήτων και για τη διατήρηση της παράδοσης και της κληρονομιάς τους».

Είστε ικανοποιημένος με το επίπεδο συντονισμού και τις διαδικασίες που ακολουθεί το ελληνικό κράτος όσον αφορά την ΚΑΠ;

«Η Επιτροπή δημοσιεύει ετήσια έκθεση δραστηριοτήτων για την πρόοδο των εργασιών όσον αφορά τη διασφάλιση και τον έλεγχο σε κάθε κράτος μέλος· πρόκειται για δημόσιο έγγραφο προσβάσιμο από όλους. Στην περίπτωση της Ελλάδας, είναι σαφές ότι εξακολουθούν να υπάρχουν ζητήματα που πρέπει να επιλυθούν, για παράδειγμα σχετικά με τον οργανισμό πληρωμών ή με τους ελέγχους. Ωστόσο, καταβάλλουμε μεγάλες προσπάθειες με τις ελληνικές αρχές για την εξεύρεση λύσεων στα ζητήματα αυτά, και ελπίζω ότι η ετήσια έκθεση για το 2017 θα μπορέσει να εμφανίσει αξιοσημείωτη βελτίωση σε σχέση με το προηγούμενο έτος».

Τι ισχύει για τα ελληνικά προϊόντα όπως το ελαιόλαδο, για παράδειγμα; Πώς μπορεί η Ευρώπη να βοηθήσει την Ελλάδα να αξιοποιήσει στο έπακρο τα προστατευόμενα προϊόντα της;

«Η Ελλάδα έχει μακρά και πλούσια παράδοση στην προστασία μιας ευρείας ποικιλίας από μοναδικά προϊόντα. Διαθέτει 105 διαφορετικές γεωγραφικές ενδείξεις που έχουν καταχωρηθεί σε επίπεδο ΕΕ κατέχοντας την πέμπτη θέση ανάμεσα στα 28 κράτη μέλη. Και επίσης 270 ονομασίες οίνων και αλκοολούχων ποτών που προστατεύονται.

» Εχουμε δεσμευθεί να προωθούμε τα ευρωπαϊκά γεωργικά προϊόντα και τρόφιμα, και ιδίως τις γεωγραφικές ενδείξεις, σε ολόκληρο τον κόσμο. Αυτός είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους τόσο πολλά από αυτά συνιστούν βασικό μέρος κάθε εμπορικής συμφωνίας της ΕΕ με άλλες χώρες. Υπάρχει επίσης διαθέσιμη χρηματοδότηση στο πλαίσιο της ΚΑΠ ειδικά για την προώθηση των ευρωπαϊκών γεωργικών ειδών διατροφής, τόσο εντός όσο και εκτός ΕΕ. Το 2018, η εν λόγω χρηματοδότηση θα ανέλθει σε 179 εκατ. ευρώ για ευρύ φάσμα προγραμμάτων προώθησης που συγχρηματοδοτούνται σε εθνικό επίπεδο. Οργανισμοί που εδρεύουν στην Ελλάδα μπορούν να επωφεληθούν από αυτό το (αποκλειστικό) ποσοστό συγχρηματοδότησης της ΕΕ το οποίο είναι ιδιαίτερα υψηλό, 75 % έως 85 %, σε σύγκριση με περίπου 50 % σε άλλες χώρες. Από το 2001, η Ελλάδα έχει ήδη λάβει περίπου 200 εκατ. ευρώ από συγχρηματοδότηση της ΕΕ».