Ο Άγιος Αρτέμιος στα Κουφάρικα

Οι σπηλαιώδεις ναοί στα Κύθηρα είναι πολλοί και η αξία τους τόσο η πνευματική, όσο και η ιστορική είναι κεφαλαιώδεις για τον τόπο μας. Πολλοί απ’ αυτούς ξεχάστηκαν τις δεκαετίες του εικοστού αιώνα και η πυκνή βλάστηση κάλυψε κάθε ίχνος τους. Τα τελευταία χρόνια έχουν αναζητηθεί και αρκετοί έχουν βρεθεί, χωρίς κανείς να ξέρει αν υπάρχουν κι άλλοι που παραμένουν χαμένοι, πόσοι είναι αυτοί  και που βρίσκονται. Πρωτεργάτης αυτής της αναζήτησης είναι ένας νέος άνθρωπος. Ο Κωνσταντίνος Τρίμης, φοιτητής του Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης στο Φιλοσοφικό Τμήμα. Ο Κωνσταντίνος, από μαθητής ακόμα, μελέτησε πρωτότυπες ιστορικές πηγές, που τις έχει διασώσει αγαθή τύχη και φυλάσσονται στο Ιστορικό Αρχείο του Κάστρου της Χώρας. Εκεί πρωτοείδε τον ιστορικό πλούτο του τόπου μας, βοηθώντας η πρόνοια να έχει διδασκάλισσα την ερίτιμο Κυρία Ελένη Χάρου.

Στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης ο Κωνσταντίνος εντάχθηκε στο Σπηλαιολογικό τμήμα και με δική του προτροπή το τμήμα αυτό επισκέφτηκε αρκετές φορές τα Κύθηρα, όπου ηύρε, ερεύνησε, κατέγραψε και χαρτογράφησε πολλά σπήλαια και βάραθρα, που οι περισσότεροι αγνοούμαι. Μεταξύ των σπηλαίων συγκαταλέγονται και σπηλαιώδεις ναοί, κάποιοι γνωστοί και φανεροί, μα αρκετοί άγνωστοι, ξεχασμένοι από τους σημερινούς Τσιριγώτες. Πότε αυτή η σημαντική δουλειά θα δημοσιευτεί και θα μπορεί ο καθένα να γίνει κοινωνός αυτού του πλούτου, θα το κρίνει η εξειδικευμένη αυτή ομάδα, σταθμίζοντας και την ανάγκη της διαφύλαξης και διαιώνισής του.

Όπως μας πληροφορεί η Ελένη Χάρου στον κατάλογο των εξωμονίων του Επισκόπου Κυθήρων Νεκταρίου Βενέρη, του 1697, αναφέρεται κι ο Άγιος Αρτέμιος στα Κουφάρικα, κοντά στον Ποταμό. Αυτό το ήξερε κι ο Κωνσταντίνος, μα Άγιο Αρτέμη κανένας δεν θυμόταν. Οι ερωτήσεις στράφηκαν στους παλιότερους και σε κείνους που είχαν κτήματα στην περιοχή και στον απέναντι από τα Κουφάρικα, Βύθουλα, που χωρίζονται από το ρέμα που καταλήγει στη Γκάλανη. Μια αόμματη γιαγιάκα φανέρωσε το μυστικό. Ήταν η πάνω από 100 χρονών Φρόσω Ζαντιώτη, το γένος Μεγαλοκονόμου (κλάδος Κάπονα) που θυμόταν. «Αν κατέβετε απ’ τα Κουφάρικα θα έχετε σημάδι τα σπίτια του Βύθουλα. Ευθεία μ’ αυτά θα πηγαίνετε. Σαν κοντεύετε να κατέβετε στο ρέμα ψάξτε τους βράχους που θα βρείτε εκεί, που ‘ναι ψηλοί κι απότομοι. Σ’ ένα σημείο που γωνιάζουν είναι η θύρα του Άγιου Αρτέμη». Ρώτησαν και τον Μιχάλη Μεγαλοκονόμο, μικρανεψιό της Φρόσως. Αυτός τους πήγε στην περιοχή και τους έδειξε ευρεία έκταση που έπρεπε να ερευνήσουν. Η ομάδα με τα νέα παιδιά έκαναν το πιο δύσκολο. Επανωτά καλοκαιρία τρύπωναν κι έψαχναν στο δάσος που από χρόνια ήταν απάτητο. Πάλευαν με τον αρκόβατο και τις αστιβές… ώσπου το καλοκαίρι του 2013 βρήκαν το κρυμμένο απ’ τη φύση μνημείο. Μην ξεχνάμε ότι αν και σε μνημείο των ανθρώπων μετατράπηκε, κάθε σπήλαιο για δικό της μνημείο η φύση το ‘χει χτισμένο.

Ήρθε η ώρα που και οι ενορίτες του Ποταμού έβαλαν το χέρι τους. Με μπροστάρη τον Πατέρα Πέτρο Μαριάτο καθάρισαν το μέρος γύρω απ’ το σπήλιο. Μέχρι και σκαλοπάτια, όπου χρειάζονταν, λάξευσαν κι  εκεί μπροστά από την περίτεχνη πελεκημένη θύρα του ναού, που είχε έρθει στο φως και που δίμετρος γκρεμός την χώριζε από το κάτω πλάτωμα, τοποθετήθηκε από ξυλουργό στέρεα και μόνιμη σκάλα. Άνοιξαν τα παλιά μονοπάτια κι η πρόσβαση έγινε για όλους εύκολη. Ορίστηκε για τις 10 του Οκτώβρη η ημερομηνία που θα ξαναγινόταν λειτουργία στον Άγιο Αρτέμη στα Κουφάρικα. Ακούστηκε πάλι στην Ωραία Πύλη το Ευαγγέλιο κι αντήχησε ο Χερουβικός ψαλμός. Ξανάγινε η Μεγάλη Είσοδος των Αχράντων Μυστηρίων, ευλογήθηκε κι ο άρτος. Ο κόσμος πολύς και συγκινημένος. Τα κεράσματα πλούσια, γιατί οι γονείς του Κωνσταντίνου, λες και εύρετρα μοίραζαν, γιόρταζαν κι οι ίδιοι του γιου τους την επιμονή. Είθε τούτο το σπηλιοεκκλησάκι να μην ξαναχαθεί, να μην ξεχαστεί και πάλι, γιατί ρίζα μας είναι κι όσο πιότερες ρίζες ποτίζουμε, τόσο και το δέντρο της ζωής μας θα βλαστάνει και στους αιώνες θα αντιστέκεται.

^{Επαναδημοσιεύεται το θέμα αυτό, καθώς στην πρώτη ανάρτηση οι φωτογραφίες που δημοσιεύθηκαν ήταν, εκ παραδρομής, από άλλο θέμα.}