Ο Αγιος Βασίλης που είναι… ο Αγιος Νικόλαος από τη Μαρμαρίδα

Ο θρύλος λέει ότι ο Αγιος Νικόλαος (ή ο δικός μας Αγιος Βασίλης) γεννήθηκε στα Μύρα της αρχαίας Λυκίας, στην περιοχή της Μαρμαρίδας. Στην εκκλησία του, όπου εικάζεται ότι έχει ενταφιαστεί, συρρέουν κάθε χρόνο χιλιάδες πιστοί για να προσευχηθούν

Εδώ και χρόνια, οι κάτοικοι της μικρής πόλης Ντέμρε, στη νοτιοδυτική Τουρκία, υποδέχονται παράξενες ορδές πιστών που τους επισκέπτονται κάθε Δεκέμβριο, όταν οι πορτοκαλιές είναι φορτωμένες με φρούτα και ένας παγωμένος άνεμος φυσάει από την πλευρά της Μεσογείου.

Κρατώντας εικόνες και σταυρούς, οι επισκέπτες κατακλύζουν την αρχαία βυζαντινή εκκλησία του Αγίου Νικολάου που βρίσκεται σε αυτή την σχεδόν αποκλειστικά μουσουλμανική πόλη για να προσευχηθούν στον τοπικό άγιο, που σύμφωνα με τη δυτική παράδοση είναι ντυμένος στα κόκκινα, έχει λευκή γενειάδα και για βοηθούς του ταράνδους.

Δεν είναι άλλος από τον Σάντα Κλάους των Αγγλων και των Αμερικανών, τον Περ Νοέλ των Γάλλων, τον Βάιναχτσμαν των Γερμανών και εντέλει τον δικό μας Αγιο Βασίλη, που ο θρύλος λέει ότι γεννήθηκε στα Μύρα της αρχαίας Λυκίας, το σημερινό Ντέμρε.

Το πρωί της 6ης Δεκεμβρίου, ανήμερα του Αγίου Νικολάου, πραγματοποιήθηκε στην εκκλησία λειτουργία των Καθολικών ενώ λίγες ώρες αργότερα ήταν η σειρά των Ορθοδόξων από τη Ρωσία, να παραταχθούν γύρω από τον τάφο όπου θεωρείται ότι έχει ταφεί ο Άγιος Νικόλαος, κρατώντας εικόνες. Κάποιοι προσευχήθηκαν ζητώντας καλή τύχη, και άλλοι γονιμότητα ή ευτυχία.

«Είναι ένα θαυμάσιο μέρος», δήλωσε στην ανταποκρίτρια των Times του Λονδίνου η Ινα Γκάλοβνα, μια γκριζομάλλα Μοσχοβίτισσα, που φέτος επισκέφθηκε την εκκλησία για 26η φορά μαζί με το σύζυγό της: «Ο Άγιος Νικόλαος είναι ο αγαπημένος άγιος της καρδιάς μας».

Σε ένα κατάστημα δώρων λίγο έξω από την εκκλησία, οι ασημένιες εικόνες του Αγίου Νικολάου και της Παναγίας πωλούνται μέχρι και 8,5 ευρώ. «Μία γυναίκα ήρθε και αγόρασε εικόνα για να προσευχηθεί επειδή ήθελε να μείνει έγκυος», δήλωσε στην Λουίζ Κάλαχαν των Times ο Ελίφ, που εργάζεται στο κατάστημα. «Την επόμενη χρονιά ήρθε πάλι με ένα μωρό. Υποθέτω ότι λειτουργεί αν πιστεύει κανείς σε αυτό».

Οι κάτοικοι πιστεύουν ότι ο Άγιος Νικόλαος ήταν ένας πλούσιος άνθρωπος που ξόδεψε την περιουσία του βοηθώντας άλλους. Αλλά αντί να τους δίνει δώρα επιδεικνύοντας τον πλούτο του, προτιμούσε να ρίχνει κρυφά τα χρήματα από τις καμινάδες.

Σύμφωνα με έναν τοπικό μύθο, ο Άγιος Νικόλαος άκουσε μια μέρα για έναν άνδρα που οι κόρες του έπρεπε να πουληθούν στο σκλαβοπάζαρο, επειδή ο πατέρας τους δεν μπορούσε να πληρώσει τις προίκες τους. Το πρωί ξύπνησαν και βρήκαν χρυσάφι στο τζάκι τους. Ένα άλλο παραμύθι τον παρουσιάζει ως έναν ευσεβή άνθρωπο, του οποίου οι προσευχές έσωσαν ναυτικούς που είχαν ναυαγήσει.

Όταν πέθανε, το 343, ο Αγιος Νικόλαος ενταφιάστηκε στην εκκλησία των Μύρων και τον 11ο αιώνα τα οστά του μεταφέρθηκαν από Ιταλούς, ναυτικούς ή εμπόρους, στο Μπάρι της νότιας Ιταλίας, όπου εξακολουθούν να εκτίθενται.

Αλλά οι Τούρκοι υποστηρίζουν ότι στο Μπάρι έχουν τον λάθος άνθρωπο.  Τον περασμένο χρόνο κάτω από στρώματα μωσαϊκού στην εκκλησία του Ντέμρε τούρκοι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν  έναν τάφο που πιστεύουν ότι είναι ο πραγματικός τάφος του Αγίου Νικολάου. Και ισχυρίζονται ότι τα λείψανα που μεταφέρθηκαν στο Μπάρι θα μπορούσαν να ανήκουν σε κάποιον ιερέα του Ντέμρε ο οποίος, λανθασμένα, θεωρήθηκε ότι ήταν ο άγιος.

Ο Άγιος Νικόλαος έπεσε σε αφάνεια, τον 16ο αιώνα, όμως, άρχισε να εμφανίζεται στην Ευρώπη η εικόνα ενός ευτυχισμένου ανθρώπου που έφερνε δώρα στα παιδιά. Και τον 20ο αιώνα, μια διαφήμιση της Coca-Cola βοήθησε να «κατασκευαστεί» ο κάτοικος του Βορείου Πόλου με την άσπρη γενειάδα, που γνωρίζουμε σήμερα.

Για εκείνους που προσεύχονται στην εκκλησία του Ντέμρε κάθε Δεκέμβριο, όμως, είναι ένας άγιος που εξακολουθεί να έχει μεγάλη επιρροή στη ζωή τους. Μία Ρωσίδα με μεταξωτό μαντήλι στα μαλλιά της, έκλαιγε περνώντας πλάι στον τάφο με μια εικόνα της Παναγίας: «Ελπίζω να αποκτήσω παιδί», είπε αργότερα. «Προσεύχομαι να με ευλογήσει φέτος ο Άγιος Νικόλαος».

Αν και η Τουρκία είναι σχεδόν αποκλειστικά μουσουλμανική, πολλοί Τούρκοι έχουν αγκαλιάσει την εποχική αισθητική των Χριστουγέννων, με το στολισμένο δέντρο, τα αστέρια, τις γιρλάντες, τα φωτάκια και τον παχουλό Αγιο Βασίλη. Επειδή, όμως, τα Χριστούγεννα είναι χριστιανική γιορτή χρησιμοποιούν τα σύμβολά της ως «διακόσμηση της Πρωτοχρονιάς».

Αλλά σήμερα, κάτω από τη νεοϊσλαμική κυβέρνηση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, πολλοί αντιπαθούν τα χριστιανικά σύμβολα ακόμη και στην αληθινή πατρίδα του Αγιου Βασίλη, όπου φανατικοί μουσουλμάνοι έχουν επιτεθεί σε καταστήματα που πωλούν διακοσμήσεις για το «νέο έτος». Τέτοιες συμπεριφορές, όμως, δεν έχουν θέση στο Ντέμρε. «Δεν συμφωνώ με αυτούς τους ανθρώπους», δήλωσε ο Αλή Γιλντιρίμ, ένας μεταφραστής που επισκέφθηκε την εκκλησία της παραλιακής πόλης κοντά στο θέρετρο της Μαρμαρίδας, απέναντι από τη Ρόδο, «Θέλουν απλά να κάνουν τη δική τους ομάδα πιο ομοιογενή δημιουργώντας μια διαφορά ανάμεσα σε αυτούς και τους άλλους. Θα μπορούσε να είναι τα Χριστούγεννα ή οτιδήποτε άλλο».