Ο Αύγουστος που ο Προβόπουλος «είδε» τη χρεοκοπία

Ο Γιώργος Προβόπουλος, που πέθανε σε ηλικία 74 ετών την Τρίτη ύστερα από μάχη με τον καρκίνο, υπήρξε ένας ευγενής άνθρωπος και ένας από τους καλύτερους οικονομολόγους της γενιάς του.

Οι φίλοι και οι συνεργάτες του στην Τράπεζα της Ελλάδος λένε ότι ήταν ένας άνθρωπος ζεστός, ειλικρινής και υπεύθυνος. Μετά την ολοκλήρωση της θητείας του ως διοικητής της ΤτΕ το 2014, ο Προβόπουλος περνούσε πια μεγάλο μέρος του χρόνου του στον ελαιώνα του στα Κύθηρα. «Ξεκουράζομαι δουλεύοντας, νιώθω σαν παιδί» έλεγε για τη νέα «δουλειά» του, που ήταν να φροντίζει 370 ελαιόδεντρα και να μετέχει ως απλός εργάτης στη συγκομιδή ελιάς και την παρασκευή του ελαιολάδου.

Στη δημόσια σφαίρα, ωστόσο, θα μείνει ως ο άνθρωπος που σήμανε τον συναγερμό για τη χρεοκοπία της χώρας.

Γεννημένος στις 20 Απριλίου του 1950 στον Πειραιά, σπούδασε Οικονομικά στο Οικονομικό της Νομικής και στη συνέχεια έφυγε με υποτροφία στη Βρετανία, όπου και έλαβε το διδακτορικό από το Εσεξ. Επί τριάντα χρόνια, από το 1979 έως το 2007, δίδαξε Οικονομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Η πρώτη θητεία του σε δημόσιο αξίωμα ήρθε σε ηλικία 40 ετών, αφού είχε διανύσει μια αξιοσημείωτη πορεία ως οικονομολόγος και είχε συμμετάσχει στην επιτροπή που σύστησε η κυβέρνηση Ζολώτα για τη σταθεροποίηση της οικονομίας. Τα χρόνια της κυβέρνησης του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη από το 1990, ο Γιώργος Προβόπουλος ορίστηκε υποδιοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, καθώς και πρόεδρος του Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων.

Στη συνέχεια εργάστηκε ως οικονομικός σύμβουλος στην Alpha Bank. Το 2004 συνέβαλε στη συγγραφή του κυβερνητικού προγράμματος της ΝΔ στον τομέα της Οικονομίας. Τοποθετήθηκε από τη νέα κυβέρνηση του Κώστα Καραμανλή στη διοίκηση της Εμπορικής Τράπεζας και ανάμεσα στο 2006 και το 2008 διετέλεσε αντιπρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Τράπεζας Πειραιώς.

Τα χρόνια της κρίσης

Αμέσως μετά, ο Γιώργος Προβόπουλος ανέλαβε τη θέση από την οποία κλήθηκε να αναμετρηθεί με το μεγαλύτερο κύμα στην οικονομική Ιστορία της χώρας μας. Καθώς έληγε η θητεία του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδας, Νίκου Γκαργκάνα, που είχε επιλεγεί το 2002 από την προηγούμενη κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, ανέλαβε το 2008 διοικητής της ΤτΕ με απόφαση της κυβέρνησης Καραμανλή.

Ο Προβόπουλος, από τη νέα θέση του, σήμανε εγκαίρως το σήμα του συναγερμού για τα δημόσια οικονομικά. Στις 2 Αυγούστου του 2009, η Τράπεζα της Ελλάδος είχε ανακοινώσει τα στοιχεία για την εκρηκτική πορεία του δημοσιονομικού ελλείματος και το «Βήμα της Κυριακής» είχε γράψει υπό τον πρωτοσέλιδο τίτλο «ΚΡΑΧ και ΚΑΛΠΕΣ»:

—«Oι συνθήκες κραχ που επικρατούν στα δημόσια οικονομικά φέρνουν τις κάλπες πιο κοντά. Υστερα μάλιστα και από την επίσημη ομολογία της περασμένης Παρασκευής ότι το πρώτο εξάμηνο του 2009 το έλλειμμα εκτινάχθηκε στα 18,6 δισ. ευρώ, κοντά στο 7,5% του ΑΕΠ, το οικονομικό αδιέξοδο φαντάζει μέγα και ικανό από μόνο του να επιβάλει τις κάλπες»

Ακολούθησε μια αγωνιώδης περίοδος για το Γιώργο Προβόπουλο, ο οποίος ενημέρωσε στις αρχές Σεπτεμβρίου, πριν από τη Διεθνή Εκθεση Θεσσαλονίκης, τον τότε πρωθυπουργό Κώστα Καραμανλή για το δημοσιονομικό γκρεμό στον οποίο επρόκειτο να βρεθεί η Ελλάδα αν δεν ελάμβανε μέτρα.

Πλέον, το δημοσιονομικό έλλειμα είχε ανέβει σε διψήφιο ποσοστό και με την τάση που είχε θα ξεπερνούσε το 10% του ΑΕΠ στο τέλος του έτους. Ενώ και το έλλειμα στο ισοζύγιο πληρωμών θα ξεπερνούσε το 10% του ΑΕΠ.

Στις αρχές Οκτωβρίου, καθώς η χώρα όδευε σε εκλογές, οι δημοσιογράφοι του οικονομικού ρεπορτάζ μετέδιδαν πληροφορίες, με βάση τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, για το έλλειμμα τον Σεπτέμβριο:

♦ «Παραπέμπουν στην εκτίμηση ότι στο τέλος του έτους θα ξεπεράσει το 10% και μπορεί να πλησιάσει ακόμη και το 12% του ΑΕΠ. Ανάλογες εκτιμήσεις του ΙΟΒΕ τοποθετούν το έλλειμμα στο 11% του ΑΕΠ» έγραφα κι εγώ στο «Βήμα» εκείνες τις ημέρες.

Ολοι έφευγαν για διακοπές…

Πολλά έχουν γραφτεί και ειπωθεί για το πότε και πώς ο Γιώργος Προβόπουλος είχε προειδοποιήσει τον τότε πρωθυπουργό Κώστα Καραμανλή για τον κίνδυνο εκτροχιασμού και χρεοκοπίας. Επίσης, για το τι είπε στον αρχηγό του ΠΑΣΟΚ, Γιώργο Παπανδρέου, με δεδομένο ότι όλες οι δημοσκοπήσεις έδειχναν ότι θα ήταν ο επόμενος πρωθυπουργός.

Ο Προβόπουλος είχε μιλήσει σε όλους και μάλιστα καθαρά. Την αγωνία του αυτή είχε μεταφέρει και σε συνομιλητές του λίγο πριν μπει η χώρα στη φάση της θερινής ραστώνης τον Αύγουστο του 2009. Ολοι έφευγαν για διακοπές και αυτός ανησυχούσε και παρέμενε στην Αθήνα.

Τον συνάντησα εκείνες τις μέρες του Αυγούστου στο γραφείο του και δεν μου έκρυψε ούτε τα στοιχεία ούτε την αγωνία του. Μάλιστα, τότε είχε στα χέρια του και την έκθεση του ΔΝΤ που θα ανακοινωνόταν έναν μήνα μετά και η οποία περιέγραφε με μελανά χρώματα το δημοσιονομικό αδιέξοδο της Ελλάδας.

Αυτά ήταν τα γεγονότα. Το Μέγαρο Μαξίμου, τότε, γνώριζε τα πάντα εγκαίρως και όπως δήλωσε την Τρίτη και ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας, Κωστής Χατζηδάκης, εκφράζοντας τη λύπη του για την απώλεια:

—«Ο Γιώργος Προβόπουλος προσέφερε πολύτιμο έργο στην επιστήμη του, στον τραπεζικό τομέα και στην πατρίδα. Ως διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας λειτούργησε, σε δύσκολες στιγμές για τη χώρα μας, με αίσθημα ευθύνης και απέναντι στις φωνές του λαϊκισμού και της πόλωσης».

Αλλά και στη συνέχεια «με τους χειρισμούς του συνέβαλε σημαντικά στην αντιμετώπιση της κρίσης χρέους αλλά και στην αλλαγή σελίδας στον τραπεζικό τομέα. Οπως επίσης ολοκλήρωσε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τη θεσμική αποστολή του στην υλοποίηση της νομισματικής πολιτικής και στην εν γένει εποπτεία του τραπεζικού συστήματος. Θα ήθελα να εκφράσω τα θερμά μου συλλυπητήρια στην οικογένεια του και σε όλους του δικούς του ανθρώπους»

Ο πρώην πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, Ευάγγελος Βενιζέλος, που συνεργάστηκε στενά με τον Προβόπουλο ως υπουργός Οικονομικών τα δύσκολα χρόνια των μνημονίων, σημείωσε:

«Ο Γιώργος Προβόπουλος που έφυγε πρόωρα και με αθόρυβη αξιοπρέπεια έχει καταγραφεί στην οικονομική Ιστορία της χώρας ως Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος τις πιο σκοτεινές και δύσκολες ώρες της κρίσης. Οταν ανέλαβα τον Ιούνιο του 2011 τα καθήκοντα του αντιπροέδρου της Κυβέρνησης και υπουργού Οικονομικών, βρήκα τον Γιώργο Προβόπουλο στην ΤτΕ, πάντα λιτό, πρακτικό, συγκεκριμένο και αποτελεσματικό. Σεβόμενος πλήρως τη θεσμική ανεξαρτησία της Κεντρικής Τράπεζας και την ιδιότητα του μέλους του ΔΣ της ΕΚΤ, βοήθησε τα μέγιστα σε όλους τους δύσκολους και λεπτούς χειρισμούς που απαιτούσε η αναδιάρθρωση του δημοσίου χρέους, η προστασία των καταθέσεων, η ευστάθεια και η ανασυγκρότηση του τραπεζικού συστήματος, η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, η διαφύλαξη του δημοσίου συμφέροντος.

»Ευτυχώς είχα την ευκαιρία να τα πω αυτά δημόσια και να τα ακούσει πριν φύγει και τον αποχαιρετώ με τα ίδια αυτά λόγια αναγνώρισης και τιμής σε ένα υψηλό στέλεχος του τραπεζικού συστήματος, σε ένα θεράποντα της οικονομικής επιστήμης πρωτίστως όμως σε ένα δημόσιο λειτουργό. Δεν πρόλαβα να του πω ιδιωτικά, ως φίλο που τον έζησα στο πεδίο της μάχης, όλα όσα ήθελα, ελπίζω όμως ότι τα είχε καταλάβει και διαισθανθεί. Παρακαλώ την οικογένειά του να δεχθεί τα ειλικρινή μου συλλυπητήρια».