Ο Δρυμώνας, το Δρυμωνάρι και τα δάση δρυός στα Κύθηρα

Οι ειδικοί λένε ότι, ανάμεσα στα άλλα για να γνωρίσεις την ιστορία ενός τόπου, είναι και η μελέτη των επωνύμων των κατοίκων του διαχρονικά, καθώς και των τοπωνυμίων. Κάτι που η εφημερίδα μας υπηρετεί με συνέπεια από την έκδοσή της. Σήμερα θα αναφερθούμε σε δύο τοπωνύμια, τα οποία τα γνωρίζουν όλοι και την ιστορία τους έχουμε καταγράψει εδώ και στο βιβλίο μας για τα Κυθηραϊκά τοπωνύμια, στο οποίο περιέχεται και μία σύντομη ιστορική γεωγραφία για τα χωριά των Κυθήρων.

Η δρυς, γνωστή ως βαλανιδιά, είναι ένα αιωνόβιο δένδρο με πολύ καλό ξύλο, το οποίο είχε χρησιμοποιηθεί από την αρχαιότητα για την κατασκευή πλοίων και πολλών χρήσιμων κατασκευών. Στην Ελληνική αρχαιότητα η δρυς ήταν το ιερό δένδρο του Διός και στην Κελτική μυθολογία οι Δρυίδες, ιερείς από την εποχή του σιδήρου, όπως έγιναν γνωστοί  από τους αρχαίους Έλληνες συγγραφείς και στους νεότερους από τον Αστερίξ!

Αναφέρεται ότι σε πολλά νησιά του Αιγαίου υπήρχαν μεγάλα δάση από δρυς και πεύκα, πολλά από τα οποία καταστράφηκαν από υλοτόμηση ήδη από την αρχαιότητα για την κατασκευή πλοίων και άλλα κατά την Ενετική και Οθωμανική εποχή από σκόπιμες πυρκαγιές για να μην κρύβονται σε αυτά πειρατές και επαναστάτες, αλλά και για υλοτόμηση φυσικά. Στα Κύθηρα, αν λάβουμε υπ’ όψιν τα δύο τοπωνύμια, Δρυμώνας και Δρυμωνάρι, πρέπει να είχαμε δάση δρυός από τα οποία να έλαβαν τα ονόματά τους τα δύο αυτά χωριά. Μάλιστα το πρώτο αναφέρεται με το όνομα αυτό ήδη από το 13^ο αιώνα, άρα η ονομασία του πρέπει να ήταν πολύ παλαιότερη. Τη δεκαετία του 1970 ερχόταν στα Κύθηρα τακτικά ο γεωπόνος και ειδικός στη μελισσοκομία Νικ. Δρίμτζιας, ο οποίος είχε ασχοληθεί και με τη χλωρίδα στις περιοχές που υπηρέτησε, ειδικά την εποχή που προΐστατο  των υπηρεσιών γεωργίας στη Νομαρχία Πειραιά. Τον θυμηθήκαμε όταν σε πρόσφατη ανάρτησή του ο κ. Γ. Πολίτης μάς θύμισε την ύπαρξη δασών δρυός με λίγες φωτογραφίες του στο διαδίκτυο. Στην ουσία δεν πρόκειται για δάση, αλλά για συστάδες δένδρων. Σύμφωνα με τον κ. Ν. Δρίμτζια τα δένδρα αυτά, τα οποία είχε εντοπίσει σε περιοχές του Καραβά και του Ποταμού, ήταν ό,τι είχε απομείνει από αρχέγονα δάση δρυός στις περιοχές αυτές. Μάλιστα στις πηγές από την Ενετοκρατία έχουμε δύο ενδιαφέρουσες αναφορές, οι οποίες αποδεικνύουν την ύπαρξη δασών στα Κύθηρα. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με αναφορά της κ. Χρ. Μαλτέζου σε ένα Πύργο στο Βόρειο τμήμα του νησιού γύρω στο 15^ο αι. (που δεν ήταν ο γνωστός Πύργος των Ευδαιμονογιάννη στον Ποταμό) και για τον οποίο γράφει ότι βρισκόταν μέσα σε πυκνό δάσος σε πευκόφυτη έκταση,  λαμβάνουμε την πρώτη καλή πληροφορία. (Μάλλον το δάσος αυτό ήταν κοντά στο Γερακάρι, όπου πρόσφατα εντοπίστηκαν ίχνη παρόμοιας κατασκευής, που ήταν Πύργος παρατήρησης της θαλάσσιας περιοχής). Η δεύτερη αναφορά είναι στη δικογραφία για τον Ενετό προβλεπτή  Πιέτρο Σουριάνο (1571-1573) στην οποία αναφέρεται ότι ένα θύμα του ονόματι Γλυτσός κρύφτηκε σε πυκνό δάσος δίπλα στο χωριό Αρκάρι. Το χωριό αυτό ήταν δίπλα στον Ποταμό, εκεί που είναι ο ναός του Αγ. Στεφάνου, σε μικρή απόσταση από το οποίο είναι τα τεράστια δένδρα δρυός όπως αυτό της φωτογραφίας, ασφαλώς απομεινάρια μεγάλου δάσους παλαιότερης εποχής. Για το θέμα της προέλευσης των δένδρων αυτών  είχαμε κάνει σχετική αναφορά πολλά χρόνια πριν και αναμέναμε τη δημοσίευση μίας μελέτης του κ. Δρίμτζια γι’ αυτό, η οποία μάλλον έμεινε ανεκπλήρωτη επιθυμία, προφανώς λόγω των αγώνων της ζωής.  Αν θέτουμε πάλι το θέμα σήμερα, εξ αφορμής της ανάρτησης του κ. Πολίτη, είναι για να τονίσουμε για μία ακόμη φορά τη μεγάλη ανάγκη προστασίας αυτών των «ζωντανών» μνημείων του παρελθόντος, που αποτελούν μέρος της φυσικής ιστορίας και του περιβάλλοντος του τόπου μας. Και για ένα πρόσθετο λόγο. Γιατί έχει γίνει «μόδα» τα τελευταία χρόνια να γίνεται συστηματική καταστροφή της πλούσιας χλωρίδας του τόπου. Είτε πρόκειται για βότανα, τα οποία πουλούν επιτήδειοι, είτε για δέντρα, τα οποία τα μετατρέπουν σε καυσόξυλα ημέτεροι και μη, για να πωληθούν στις αγορές από άλλους επιτήδειους, είτε, τέλος, γιατί μερικοί συμπατριώτες μας, έχουν, δυστυχώς, ευαισθησίες παχύδερμων και αποψιλώνουν το νησί από κάθε είδους δέντρα, έτσι, γιατί απλά γουστάρουν! Αυτούς δεν τους σταματά κανένα Δασαρχείο ή άλλη αρχή. Το πρώτο προστατεύει τους …ασπαλάθους και οι δεύτερες απλά αδιαφορούν!

ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΣΤΟ ΦΥΛΛΟ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2020 ΤΗΣ ΕΝΤΥΠΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ ΤΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ “ΚΥΘΗΡΑΪΚΑ”