Ο Έλληνας φοιτητής που έγινε δύτης του Κουστώ με μόνο δύο μαθήματα! Βούτηξε στα Αντικύθηρα και ανέσυρε από το περίφημο ναυάγιο τα σπουδαία σκουλαρίκια με τα σμαράγδια και τον ολόχρυσο Έρωτα…

Ένα αρχαίο ναυάγιο που εντοπίστηκε το 1975 στην Δοκό κοντά στην Ύδρα, στάθηκε η αφορμή για τον νεαρό τότε φοιτητή του Πολυτεχνείου, Λευτέρη Τσαβλίρη, να βρεθεί με συνοπτικές διαδικασίες να φορά στολή δύτη για να χαρτογραφήσει τον βυθό και τα ευρήματα. Μέχρι τότε, ο νεαρός γενειοφόρος της σχολής των τοπογράφων μηχανικών με τα γυαλιά και το σοφιστικέ βλέμμα, ζούσε ανάμεσα στα βιβλία του και δεν φανταζόταν ότι θα ζούσε την  μεγάλη περιπέτεια της εξερεύνησης στον βυθό της θάλασσας.

Το εκπληκτικό είναι ότι «βαφτίστηκε» δύτης με μόνο δύο μαθήματα, καθώς δεν υπήρχε χρόνος και οι επικεφαλής της έρευνας ήταν πιεστικοί. Δεν θέλησε να χάσει την ευκαιρία. Έτσι βρέθηκε γρήγορα στον  μαγικό, αλλά και επικίνδυνο χώρο των υποθαλάσσιων ερευνών και τον επόμενο χρόνο δέχτηκε μια πρόσκληση που θα τους άλλαζε τη ζωή….

Το 1976 ο διάσημος Ζακ Υβ Κουστώ ερευνούσε στην Ελλάδα ενάλιες αρχαιότητες σε ένα φιλόδοξο πρόγραμμα του υπουργείου Πολιτισμού. Η έρευνα του ναυαγίου των Αντικυθήρων ήταν το μεγαλύτερο αρχαιολογικό «στοίχημα» και η ελληνική πολιτεία ζήτησε ενίσχυση από Έλληνες δύτες και επιστήμονες προκειμένου να συμμετάσχει και να επιβλέψει τις έρευνες. Όταν χτύπησε το τηλέφωνο στο σπίτι του Λευτέρη και άκουσε ότι τον καλούν στο θρυλικό πλοίο «Καλυψώ» για να καταδυθεί στο ρωμαϊκό σκαρί των Αντικυθήρων, έμεινε άναυδος.

Θα βρισκόταν δίπλα στο ίνδαλμά του για τον οποίο ήξερε τα πάντα μέσα από τα βιβλία και τις ταινίες,  που τις είχε μάθει απ΄ έξω. Θα άκουγε τις συμβουλές και τις οδηγίες του και θα καταδυόταν δίπλα στον ξακουστό Αλμπερτ Φαλκό και τους άλλους συνεργάτες του παγκοσμίου φήμης ωκεανογράφου – ερευνητή….

Η συγκίνηση ήταν ακόμα πιο μεγάλη γιατί η επιχείρηση θα ήταν η πρώτη μετά την ανακάλυψη του ναυαγίου από τους  ατρόμητους Συμιακούς σφουγγαράδες, που ανέσυραν το 1900 αρχαιότητες παγκόσμιας ακτινοβολίας, όπως ο «Έφηβος», ο «Φιλόσοφος» και ο «Μηχανισμός», δηλαδή ο αρχαιότερος υπολογιστής του κόσμου….

Σε αυτήν την επιχείρηση ο Λευτέρης ανακάλυψε με τα χέρια του τα περίφημα  σκουλαρίκια με τις πολύτιμες πέτρες και τον ολόχρυσο Έρωτα, αλλά και δύο χάλκινα αγαλματίδια που εκτίθενται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Πλησίον αυτών των κοσμημάτων βρέθηκαν ανθρώπινα οστά. Μεταξύ τους ένα κρανίο πιθανώς ανήκει σε άνδρα και ένα σε γυναίκα. Mε φορτηγά πλοία, κατά προτίμηση σιταγωγά, μεταφέρονταν εκείνη την εποχή επιβάτες και των δύο φύλων…. 

Τα συγκεκριμένα ενώτια είναι παρόμοια με εκείνα από «θησαυρό» κοσμημάτων στη Δήλο και στο Παλαιόκαστρο Θεσσαλίας. Λόγω της πολυχρωμίας των λίθων και της παρουσίας του Έρωτα-Άττι σε ομόλογά τους αποδίδονται σε συριακά εργαστήρια, ενώ κατά άλλη εκδοχή θεωρούνται έργα χρυσοχόων με επιρροές από τη Μαύρη Θάλασσα και τα πτολεμαϊκά εργαστήρια της Αιγύπτου. Όπως σημειώνουν οι αρχαιολόγοι, πρέπει να επισημανθεί η δραστηριοποίηση Σύρων εμπόρων και τεχνιτών στο φορολογικό παράδεισο της Δήλου (166-69 π.Χ.). Ο συνδυασμός έγχρωμων ημιπολύτιμων λίθων με μαργαριτάρια σε γυναικεία κοσμήματα αποδίδεται στον ευκολότερο προσπορισμό των υλικών αυτών από τα μέσα του 2ου αι. π.Χ. Ο Πλίνιος στο έργο του Historia Naturalis 37.12 συνδέει την αγάπη για μαργαριτάρια και πολύτιμους λίθους με το θρίαμβο του Πομπήιου το 63 π.Χ….

Η εξέλιξη

Η ζωή του  νεαρού αυτοδύτη από τότε άλλαξε. Ο πολιτισμός, το Αιγαίο και τα μυστικά του βυθού έγιναν  συνώνυμο της δικής του ύπαρξης.

Ο δραστήριος μηχανικός αποφάσισε να μη φύγει ποτέ από τη θάλασσα και έστησε τη δική του επιχείρηση.

Απέκτησε σταδιακά εξειδικευμένο εξοπλισμό για υδρογραφικές και θαλάσσιες εφαρμογές. Αφιερώθηκε στην δουλειά του, συνδύασε την αγάπη για τον βυθό και τις γνώσεις του Πολυτεχνείου και έγινε ειδικός σε τοπογραφικές, βυθομετρικές και υδρογραφικές αποτυπώσεις.

Ο ίδιος και η εταιρεία του, AKTI Engineering με έδρα τον Πειραιά, έχει μελετήσει και ποντίσει χιλιάδες μέτρα υποβρύχιων καλωδίων και αγωγών. Έδωσε με τη δουλειά του ρεύμα και τηλεπικοινωνίες σε πολλά νησιά και τους απομονωμένους οικισμούς. Βοήθησε να σπάσει η  απομόνωση των νησιωτών και μοιράστηκε μαζί τους αγωνίες και χαρές.

Τον συναντήσαμε στα Κύθηρα στην εξόρμηση της μεγάλης διεθνούς αποστολής για την εξερεύνηση του σπουδαίου ναυαγίου. Δεν φορούσε πλέον στολή αυτοδύτη, αλλά ατένιζε το πέλαγος με συγκίνηση και νοσταλγία .

Είχε καταφέρει να κάνει το όνειρό του πραγματικότητα χωρίς να προδώσει τα μυστικά της θάλασσας και την αρχαία κληρονομιά….
Εύχεται στους νέους δύτες των Αντικυθήρων να ζήσουν το όνειρο και να μην το προδώσουν ποτέ….

Χρίστος Βασιλόπουλος

Σημείωση για τα χρυσά σκουλαρίκια:

Τα συγκεκριμένα ενώτια είναι παρόμοια με εκείνα από «θησαυρό» κοσμημάτων στη Δήλο και στο Παλαιόκαστρο Θεσσαλίας. Λόγω της πολυχρωμίας των λίθων και της παρουσίας του Έρωτα σε ομόλογά τους αποδίδονται σε συριακά εργαστήρια, ενώ κατά άλλη εκδοχή θεωρούνται έργα χρυσοχόων με επιρροές από τη Μαύρη Θάλασσα και τα πτολεμαϊκά εργαστήρια της Αιγύπτου. Πρέπει, βεβαίως, να επισημανθεί η δραστηριοποίηση Σύρων εμπόρων και τεχνιτών στο φορολογικό παράδεισο της Δήλου (166-69 π.Χ.). Ο συνδυασμός έγχρωμων ημιπολύτιμων λίθων με μαργαριτάρια σε γυναικεία κοσμήματα αποδίδεται στον ευκολότερο προσπορισμό των υλικών αυτών από τα μέσα του 2ου αι. π.Χ. Ο Πλίνιος στο έργο του Historia Naturalis 37.12 συνδέει την αγάπη για μαργαριτάρια και πολύτιμους λίθους με το θρίαμβο του Πομπήιου το 63 π.Χ.

Πληροφορίες αντλήθηκαν από την έκδοση του Αρχαιολογικού Μουσείου Αθηνών «Το ναυάγιο των Αντικυθήρων»: Νικ.Καλτσάς, Έλενα Βλαχογιάννη, Πολυξένη Μπούγια. Εκδόσεις ΚΑΠΟΝ…