Ο επαναπατρισμός εικόνας από το Ηνωμένο Βασίλειο κι η καταπληκτική ιστορία της

Η απίθανη ιστορία της εικόνας του 19ου αιώνα με παράσταση την Βάπτιση του Χριστού που εκλάπη από μοναστήρι της Ηπείρου το 2005, εντοπίστηκε το 2017 να πωλείται σε γκαλερί του Λονδίνου , ενώ ταυτοποίηθηκε – κι έτσι στάθηκε δυνατόν να επιστραφεί – χάρη στην πίσω όψη της, έρχεται στο φως της δημοσιότητας μετά τον επαναπατρισμό της.

Η εικόνα είχε κλαπεί,  από το δωδεκάορτο του τέμπλου της Ιεράς Μονής της Κοίμησης της Θεοτόκου Βισοκού στον Καλουτά, του Κεντρικού Ζαγορίου Ιωαννίνων τον Σεπτέμβριο 2005 μαζί με άλλες έντεκα εικόνες (τρεις δεσποτικές και οκτώ δωδεκαόρτου). Εντοπίσθηκε τον Ιούνιο 2017 από αρχαιολόγο της Διεύθυνσης Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών, να πωλείται σε γκαλερί του Λονδίνου. Αποσύρθηκε αλλά έπρεπε να αποδειχτεί η ταύτισή της με την κλεμμένη εικόνα από το μοναστήρι της Ηπείρου. Καταλυτικό για να συμβεί αυτό υπήρξε η φωτογραφία της πίσω όψης της εικόνας. Η σχετική έρευνα απέδειξε ότι η εικόνα της Βάπτισης είναι ζωγραφισμένη στον ίδιο τεμαχισμένο φορέα που χρησιμοποιήθηκε για τη δημιουργία άλλων δύο εικόνων, οι οποίες είχαν κλαπεί από το ίδιο μνημείο. Κι έτσι άνοιξε ο δρόμος του επαναπατρισμού της που ανακοινώνει σήμερα, Τρίτη, το υπουργείο Πολιτισμού.

Η ανακοίνωση του υπουργείου Πολιτισμού

Εικόνα, 19ου αιώνα, με παράσταση τη Βάπτιση του Χριστού που είχε κλαπεί από το δωδεκάορτο του τέμπλου της Ιεράς Μονής της Κοίμησης της Θεοτόκου Βισοκού στον Καλουτά, του Κεντρικού Ζαγορίου Ιωαννίνων, επεστράφη στις 31 Ιουλίου 2020. Η εικόνα είχε κλαπεί τον Σεπτέμβριο 2005 μαζί με άλλες έντεκα εικόνες (τρεις δεσποτικές και οκτώ δωδεκαόρτου).

Η εικόνα της Βάπτισης εντοπίσθηκε τον Ιούνιο 2017, από αρχαιολόγο της Διεύθυνσης Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών, να πωλείται σε γκαλερί του Λονδίνου. Μετά από άμεση κινητοποίηση και αγαστή συνεργασία των συναρμοδίων Υπηρεσιών, με τη συνδρομή της Πρεσβείας της Ελλάδας στο Λονδίνο, η εικόνα αποσύρθηκε από τον κατάλογο των προς πώληση έργων. Η Μητροπολιτική Αστυνομία του Λονδίνου έδωσε εντολή στη γκαλερί να κρατήσει το έργο, με μεσεγγύηση, μέχρι να ολοκληρωθούν οι έρευνες και να αποδειχτεί η ταύτισή της με την κλεμμένη εικόνα από το μοναστήρι της Ηπείρου.

Καταλυτική για την ταύτιση υπήρξε η φωτογραφία της πίσω όψης της εικόνας, όπως είχε αναρτηθεί στην ιστοσελίδα της γκαλερί. Αποκαλυπτόταν ότι ο φορέας της εικόνας της Βάπτισης είναι σε δεύτερη χρήση. Η πίσω όψη φέρει απολεπισμένες παραστάσεις αγίων, σε διάχωρα, τα οποία παραπέμπουν σε τμήμα επιστυλίου τέμπλου. Η σχετική έρευνα απέδειξε ότι η εικόνα της Βάπτισης είναι ζωγραφισμένη στον ίδιο τεμαχισμένο φορέα που χρησιμοποιήθηκε για τη δημιουργία άλλων δύο εικόνων, οι οποίες είχαν κλαπεί από το ίδιο μνημείο. Η μία εντοπίσθηκε σε άλλη γκαλερί στο Λονδίνο και επαναπατρίσθηκε στις 13 Απριλίου 2011, ενώ η δεύτερη ανακτήθηκε κατόπιν κατάσχεσης εντός ελληνικού εδάφους. Η πίσω όψη τους αποτελεί συνέχεια αυτής της εικόνας της Βάπτισης.

Ο επαναπατρισμός ενός ακόμη κλεμμένου εκκλησιαστικού κειμηλίου από την περιοχή της Ηπείρου, τα μνημεία της οποίας επλήγησαν ιδιαιτέρως κατά την τελευταία εικοσιπενταετία από οργανωμένα κυκλώματα που δρούσαν στην περιοχή, αποτελεί έναν ακόμη κρίκο σε μια αλυσίδα επαναπατρισμών που πραγματοποιήθηκαν τα τελευταία χρόνια. Ειδικότερα, 21 εικόνες εντοπίστηκαν, διεκδικήθηκαν και επαναπατρίστηκαν από το 2009 ως σήμερα.

Να σημειωθεί ότι εκκρεμεί η διεκδίκηση δύο δεσποτικών εικόνων από την Ιερά Μονή Κοίμησης της Θεοτόκου, στο Μακρίνο Ανατολικού Ζαγορίου Ιωαννίνων οι οποίες εντοπίστηκαν τον Απρίλιο του 2020 να πωλούνται από οίκο δημοπρασιών, στη Γερμανία. Οι αρμόδιες ελληνικές αρχές έχουν προβεί σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες για τη διεκδίκηση και τον επαναπατρισμό τους.