Ο μεθοδικός Γιώργος Φλωρίδης για τη «νέα» Δικαιοσύνη

Κοντεύει 3.00 μετά το μεσημέρι. Ο Γιώργος Φλωρίδης έχει μόλις τελειώσει μια σύσκεψη μακρά με τον υφυπουργό Δικαιοσύνης Ιωάννη Μπούγα και πλείστους άλλους, απαντώντας σε αλλεπάλληλα μηνύματα στο κινητό του. Είναι καθισμένος στο γραφείο του στο υπουργείο Δικαιοσύνης. Μοιάζει ατσαλάκωτος στο λευκό του πουκάμισο, είναι νηφάλιος και παραμένει ευγενής (όχι αυτονόητο χαρακτηριστικό στην κάστα των κυβερνητικών αξιωματούχων). Κινείται σε πόλο αντιθετικό: εικόνα υπερέντασης θα περίμενε κανείς να αντικρύσει.

Η Δικαιοσύνη διανύει μια από τις πιο σημαντικές φάσεις της – «αυτή είναι η μεγαλύτερη μεταβολή από συστάσεως ελληνικού κράτους» ομολογεί ο υπουργός Δικαιοσύνης. Η εφαρμογή του Δικαστικού Χάρτη από τις 16 Σεπτεμβρίου 2024, την αρχή του δικαστικού έτους, είναι η «καυτή πατάτα» που έχει να διαχειριστεί το υπουργείο (σ.σ. καταργήθηκαν τα ειρηνοδικεία και ενοποιήθηκε ο α’ βαθμός Δικαιοσύνης, ρίχνοντας τους πρώην ειρηνοδίκες, περίπου 1.000 λειτουργούς, στη μάχη των πρωτοδικείων). Ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών έχει εκδώσει οργίλη ανακοίνωση κάνοντας λόγο για «ονειδιστική», «τριτοκοσμική κατάσταση» σε κάποια σημεία στον κόσμο των δικαστηρίων, και προαναγγέλλοντας κινητοποιήσεις.

Ο κ. Φλωρίδης αποτελεί σάρκα εκ σαρκός, δικηγόρος είναι και ο ίδιος. Τι απαντά, όμως, ως πολιτικός προϊστάμενος της Δικαιοσύνης;

«Η μετάβαση εξελίσσεται ομαλά» επιμένει ο υπουργός μιλώντας στο Protagon. «Υπάρχουν μικροπροβλήματα, πλην όμως ρυθμίζονται σε καθημερινή βάση. Με τις αλλαγές που έχουν γίνει, θα έχουμε μάλιστα θετικά αποτελέσματα πολύ νωρίτερα από ό,τι είχαμε φανταστεί. Σε λίγους μήνες από τώρα, υποθέσεις που είχαν προσδιοριστεί να εκδικαστούν το 2032, θα έρχονται 4-5 χρόνια νωρίτερα.

»Στη φάση αυτή προετοιμάζουμε τη νέα Πολιτική Δικονομία, η οποία θα πατήσει στη βάση του Δικαστικού Χάρτη, για να μπορέσουμε να μειώσουμε τον χρόνο από τις 1.500 μέρες που απαιτούνται για την έκδοση τελεσίδικης απόφασης, περίπου στις 630 μέρες (σ.σ. Η Πολιτική Δικονομία ορίζει φερειπείν ποιο δικαστήριο είναι αρμόδιο και για ποια διαφορά, ποιο ένδικο βοήθημα μπορεί να ασκήσει κάποιος πολίτης κατά άλλου, ποια διαδικασία πρέπει να τηρηθεί).

»Η εικόνα που έχουμε αυτή τη στιγμή από τη λειτουργία της Ποινικής Δικαιοσύνης στην Αθήνα (σ.σ. καθώς έχει διαχωριστεί το Πρωτοδικείο Αθηνών), στα δικαστήρια της πρώην Σχολής Ευελπίδων είναι πολύ ενθαρρυντική. Τα όποια ζητήματα έχουν ανακύψει αφορούν τη λειτουργία του Αστικού Τμήματος του Πρωτοδικείου, στις εγκαταστάσεις του πρώην Ειρηνοδικείου (σ.σ. στην οδό Λουκάρεως), με συστηματική προσπάθεια επιλύονται όμως. Σε λίγο καιρό, εκτιμώ ότι θα λειτουργούν όλα εξαιρετικά και εκεί.

»Κάποιες κριτικές που ασκούνται είναι υπερβολικές, κάποιες είναι και εκτός πραγματικότητας. Εμείς κρατούμε τα θετικά των επισημάνσεων, έτσι ώστε να κάνουμε τις απαραίτητες διορθώσεις. Δεν μένουμε στην αρνητική φρασεολογία.

»Να προσθέσω ότι και στην υπόλοιπη Ελλάδα τα πράγματα εξελίσσονται ομαλά – ό,τι παρουσιάζεται, αντιμετωπίζεται, πέραν πάσης προσδοκίας, με τη συνδρομή της Ομάδας Εργασίας που έχει συσταθεί στο υπουργείο, αλλά και των διοικήσεων των πρωτοδικείων, των δικηγορικών συλλόγων, των δικαστικών υπαλλήλων – όλοι συμμετέχουν. Κάποιοι που περίμεναν ότι η εφαρμογή του Δικαστικού Χάρτη θα είναι αδύνατη, διαψεύδονται από την πρώτη κιόλας εβδομάδα».

Είναι σαφές: Ο κ. Φλωρίδης έχει επιλέξει να αισθάνεται ασφαλής για το σχέδιό του, τόσο πεπεισμένος για την ορθότητά του, που δεν αναλώνεται σε πρόσκαιρους διαξιφισμούς και εντάσεις. Ακόμη και όταν εκπρόσωποι του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών προχώρησαν σε παράσταση διαμαρτυρίας στις 3 Οκτωβρίου, Ημέρα της Δικαιοσύνης, έξω από το κτίριο της Παλαιάς Βουλής, όπου και διεξαγόταν εκδήλωση με όλους τους θεσμικούς φορείς, ο υπουργός δεν έχασε το χαμόγελό του, προσεγγίζοντας τους.

Eρχεται ο ψηφιακός φάκελος

Με κοντινό ορίζοντα, ο κ. Φλωρίδης εξηγεί πως βρίσκεται στον προθάλαμο της νομοθέτησης.

«Η επιτροπή του υπουργείου θα παραδώσει το έργο της για τον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας ως το τέλος Ιανουαρίου, τότε θα είμαστε σε θέση να εισηγηθούμε νομοσχέδιο στο Υπουργικό Συμβούλιο», τονίζει. «Ο Κώδικας θα απλοποιήσει τις διαδικασίες, όλοι θα διευκολυνθούν από αυτή την αλλαγή. Ο ψηφιακός φάκελος, δε, θα είναι σε πολύ μεγάλο βαθμό έτοιμος μέχρι το τέλος του προσεχούς Ιουνίου, μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2025 με άλλα λόγια».

«Για όλα τα δικαστήρια;» ερωτάται ο υπουργός. «Για τα δικαστήρια εκείνα στα οποία το σύστημα είναι έτοιμο, και πάντως για τα δικαστήρια στα οποία εκδικάζεται πάνω από το 60% των υποθέσεων της χώρας. Και συνεχίζουμε…» απαντά ενώ ο ήχος ενός μηνύματος SMS απαγορεύει περισσότερες λεπτομέρειες.

Γιατί είναι σημαντική η καινοτομία, στον βαθμό που θα εφαρμοστεί; Αφενός διότι ψηφιακός φάκελος σημαίνει ότι οι δικηγόροι θα μπορούν να υποβάλλουν ηλεκτρονικά τις αγωγές, ψηφιακά θα υποβάλλουν και οι διάδικοι τα απαραίτητα έγγραφα, επίσης ψηφιακά θα εκδίδεται η απόφαση ή και θα ασκείται η έφεση, θα κοινοποιείται η απόφαση επί της εφέσεως κ.ο.κ.

Αφετέρου διότι ο ψηφιακός φάκελος θα παρέχει –επιτέλους– διαυγή εικόνα για τους δικαστές που χρεώθηκαν τις εκάστοτε υποθέσεις, τον αριθμό των υποθέσεων αλλά και τον αριθμό των αποφάσεων, σε ποιο χρόνο τις περαίωσαν οι λειτουργοί, καθώς και την πορεία της απόφασης ενός εκάστου: διατηρήθηκε ή κατέπεσε, άραγε, στον δεύτερο βαθμό; Και, κυρίως, «γιατί».

Ο υπουργός δεν παραλείπει να αναφερθεί στη νέα δικονομία του ΣτΕ. «Περιμένουμε πολλά και από τη νέα δικονομία που έχει αρχίσει να εφαρμόζει το Συμβούλιο της Επικρατείας. Αναμένουμε την έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας ως προς τον τρόπο με τον οποίο θα αντιμετωπισθούν οι παλαιές υποθέσεις. Το Δικαστήριο εμφανίζει πάντως δυνατότητα εκκαθάρισης των τρεχουσών υποθέσεων που αγγίζει το 110%. Κινείται πολύ γρήγορα πια».

Οι ανήλικοι παραβάτες και οι γονείς τους

Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Κρήτη, Αργολίδα. Τα ολοένα αυξανόμενα (συγκρίνοντας το πρώτο οκτάμηνο του 2024 με αυτό του 2023) περιστατικά βίας με πρωταγωνιστές ανηλίκους, εφήβους, αλλά και μικρά παιδιά, έχουν σταματήσει να ξαφνιάζουν απλώς, σοκάρουν πραγματικά με την ωμή βία τους, τον απροκάλυπτο κυνισμό τους. Μόνο τις προσκλήσεις στα social media για λιντσάρισμα συνομηλίκων τους να δει κανείς… Εφιάλτης.

Το υπουργείο Δικαιοσύνης εστιάζει στην ποινική ευθύνη των γονέων. «Σε ό,τι αφορά τις οικογένειες, η παρέμβαση θα πρέπει να είναι διπλή: εκεί όπου χρειάζεται κρατική υποστήριξη, να οργανωθεί καλύτερα, και παράλληλα η ποινική μεταχείριση των γονέων που παραμελούν τα παιδιά τους να είναι πιο αυστηρή από ό,τι μέχρι σήμερα – ναι, θα υπάρξει τροποποίηση στον Ποινικό Κώδικα».

Τη Δευτέρα 30 Σεπτεμβρίου, εξάλλου, ο υπουργός Δικαιοσύνης παρουσίασε από κοινού με τον υπουργό Προστασίας του Πολίτη, Μιχάλη Χρυσοχοΐδη, νομοθετικές πρωτοβουλίες για την αντιμετώπιση περιπτώσεων εγκληματικότητας.

Tον τόνο έδωσε ο Πρωθυπουργός

Στο «εξαιρετικά πολυσύνθετο ζήτημα» αναφέρθηκε ο ίδιος ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, δίνοντας τον τόνο: «Το κράτος δεν μπορεί να υποκαταστήσει την οικογένεια ως βασικό πυρήνα ανατροφής των παιδιών, όμως έχουμε τη δυνατότητα να κάνουμε πιο αυστηρές τις ποινές και τα ζητήματα που αφορούν την παραμέληση ανηλίκων.

»Θα μας απασχολήσουν πολύ στο μέλλον, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στην Ευρώπη, τα ζητήματα με τις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης και το πώς συνδέεται η ψηφιακή με την πραγματική βία και πώς το bullying αποκτά ξεκάθαρο ψηφιακό αποτύπωμα. Αλλά και ζητήματα που έχουν να κάνουν με την ψυχική υγεία των παιδιών και των εφήβων. Βρισκόμαστε μπροστά σε μια παγκόσμια κρίση».

Σε κάθε περίπτωση, θεωρείται σημαντική –πάντα κατά τον Πρωθυπουργό– η νέα πρωτοβουλία που θα τεθεί σε τροχιά υλοποίησης σύντομα: «Είναι μια εφαρμογή που θα την ονομάσουμε Safe Youth, ώστε να μπορεί αυτόματα ένας έφηβος εκτός σχολικού περιβάλλοντος, ένα παιδί, να μπορεί να ειδοποιεί την αστυνομία, αν αισθάνεται ότι για οποιονδήποτε λόγο κινδυνεύει η σωματική του ακεραιότητα».

Ο υπουργός Δικαιοσύνης δεν κρύβει ότι θέλει να εφαρμόσει και άλλες, ποικίλες αλλαγές, ποινικού χαρακτήρα. «Οι διατάξεις που αφορούν την υποτροπή δραστών σε νέα εγκλήματα είναι ήδη έτοιμες», συμπληρώνει. «Ό,τι ρωγμή υπάρχει, την κλείνουμε Δεν μπορείς να έχεις διαπράξει έγκλημα, να έχεις αφεθεί ελεύθερος με περιοριστικούς όρους και να συνεχίσεις να εγκληματείς σαν να μη συμβαίνει τίποτε. Για συγκεκριμένα αδικήματα, προβλέπεται άρση των όρων.

»Αναφορικά με την ενδοοικογενειακή βία, επίσης έχουμε έτοιμες τις συμπληρωματικές διατάξεις, δεν έχουμε καταλήξει ωστόσο ακόμη αν θα τις κατευθύνουμε αυτοτελώς στη Βουλή, ή θα ενσωματώσουμε προηγουμένως και τη σχετική ευρωπαϊκή οδηγία που έχει εκδοθεί – πιθανότατα θα είμαστε η πρώτη χώρα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, από τις 27, που θα το κάνει. Είναι άλλωστε σε πλήρη εναρμόνιση με τη δική μας αντίληψη».

Διαμεσολάβηση: Οι δικηγόροι βασικοί συντελεστές – Καμπάνια ενημέρωσης για τους πολίτες

Δεν είναι λίγες οι φορές που οι πολίτες ακούν ως «εξωτικούς» τους όρους της εξωδικαστικής επίλυσης διαφορών. Η απουσία κουλτούρας διαμεσολάβησης στην εγχώρια πραγματικότητα έχει οδηγήσει στο άλλο άκρο: σχεδόν όλοι καταφεύγουν στα δικαστήρια, προκαλώντας έμφραγμα στη δικαστηριακή πραγματικότητα. Πώς θα πεισθούν οι πολίτες να στραφούν στο εναλλακτικό αυτό εργαλείο; Αγνοούν εξάλλου το πιο βασικό: η απόφαση στην περίπτωση αυτή δεν τους επιβάλλεται, όπως θα έκανε ένα δικαστήριο. Συνιστά απόφαση των ιδίων των μερών.

«Το υπουργείο είναι σε αναμονή της έρευνας της dianeosis (σ.σ. πρόκειται για οργανισμό έρευνας και ανάλυσης) για τη διαμεσολάβηση, την περιμένει ως τις 10 Οκτωβρίου. Τις καλύτερες πρακτικές στον κόσμο θα εμπεριέχει. Το επόμενο στάδιο είναι να φτιάξουμε ένα αποτελεσματικό νομοθέτημα» επισημαίνει ο κ. Φλωρίδης.

«Είναι το πλαίσιο ατελές» παραδέχεται ο υπουργός, φιλοδοξώντας να εξαντλήσει τα (μεγάλα) περιθώρια βελτίωσης του θεσμού. «Θα πάμε σε εκστρατεία ενημέρωσης, και του κόσμου και των δικηγόρων, διότι ένας τέτοιος θεσμός μπορεί να ωφελήσει πολλαπλώς τον κόσμο της Δικαιοσύνης, ιδίως ως προς την ταχύτητα απονομής της. Πολλές υποθέσεις θα υπάρχει η δυνατότητα να ολοκληρώνονται προτού φθάσουν στις δικαστικές αίθουσες. Θα αφαιρεθούν δηλαδή υποθέσεις από τα δικαστήρια, υποθέσεις που θα επιλύονται γρήγορα, “αποφορτίζοντας” τις δικαστικές αίθουσες.

»Η μεταφορά μέρους αυτής της ύλης σε πιστοποιημένους δικηγόρους θα αποτελέσει νέο σημαντικό αντικείμενο του δικηγορικού σώματος. Τέτοιες είδους υποθέσεις θα επιλύονται είτε αποκλειστικά από δικηγόρους είτε πιθανότατα και από τμήματα δικαστών, με τη συμμετοχή δικηγόρων. Σε κάθε περίπτωση, βασικοί συντελεστές στην ιστορία αυτή θα είναι οι δικηγόροι. Θα είναι, ασφαλώς, ελκυστικό το πλαίσιο για τους συλλειτουργούς της Δικαιοσύνης.

Η μέχρι σήμερα μεταφορά της δικαστηριακής ύλης στους δικηγόρους (π.χ. κληρονομητήρια) έχει ήδη θεαματικά αποτελέσματα. 10.000 υποθέσεις σε δυο μήνες –και μάλιστα «νεκρούς» δικαστικά μήνες, μέσα στο καλοκαίρι–, συν 125.000 ένορκες βεβαιώσεις. Ε, κάτι λέει αυτό… Και όλο αυξάνεται η ύλη που μεταφέρεται στα χέρια τους».

Τι λέει για τον ΣΥΡΙΖΑ, τι ΔΕΝ λέει για το ΠΑΣΟΚ

Η προσπάθεια στροφής της συζήτησης στην πολιτική πραγματικότητα, πέρα από τα αμιγώς δικαστικά, δεν ευδοκιμεί εύκολα, ο υπουργός αντιστέκεται. Τονίζει –με υποδόρια υπερηφάνεια– ότι μέσα σε δυο χρόνια θα έχουν περάσει όλες οι κρίσιμες αλλαγές. Μέχρι το καλοκαίρι θα έχει επίσης έρθει η αναμόρφωση του Κώδικα Δικηγόρων, η αναμόρφωση του Οργανισμού Δικαστηρίων και του Κώδικα Συμβολαιογράφων: «Δουλεύουν ήδη οι Επιτροπές και θα παρουσιάσουν το έργο τους τους πρώτους μήνες του 2025. Η μεταρρύθμιση θα είναι γενική και θα υπηρετεί έναν στόχο: την επιτάχυνση απονομής της Δικαιοσύνης».

Το Protagon επισημαίνει πάντως στον κ. Φλωρίδη ότι ήταν από τους λίγους που βγήκε μπροστά ουκ ολίγες φορές το προηγούμενο διάστημα, υπερασπιζόμενες κυβερνητικές πρωτοβουλίες, αντιπαρατιθέμενος ευθέως και σκληρά με τον ΣΥΡΙΖΑ, ιδίως στα κοινοβουλευτικά έδρανα. «Προσωπικά, ανήκω σε μια ομάδα ανθρώπων οι οποίοι αντιπαρατέθηκαν με τον ΣΥΡΙΖΑ σκληρά, όταν ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν ισχυρός», απαντά. «Τώρα δεν έχει νόημα να αντιπαρατίθεσαι με κάτι που εμφανίζει εικόνα ιλαροτραγωδίας. Σήμερα μόνον όταν προκαλούμαι το κάνω».

Για το ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής, δε, κουβέντα – ο δημοσιογραφικός πειρασμός είναι μεγάλος, αλίμονο αν δεν προβλεπόταν ερώτηση. «Το ποιος θα εκλεγεί ηγέτης του κόμματος θα το αποφασίσουν όσοι πάνε να ψηφίσουν. Ο χώρος θα δει και το “μετά” του πολιτικού γίγνεσθαι. Είναι ένα ζήτημα μείζον που αφορά έναν πολιτικό χώρο. Το τι θα γίνει εκεί εξαρτάται αποκλειστικά από τους ανθρώπους που θα ασχοληθούν με τον χώρο. Σε εμάς δεν πέφτει λόγος».