Ο οικισμός Ρίζα ή Ζερβιάνικα

Μικρός οικισμός του Μυλοποτάμου στους πρόποδες του όρους Μερμηγκάρι στα ΒΔ και πολύ κοντά στον κύριο οικισμό της περιοχής, το Μυλοπόταμο.

Η ευρύτερη περιοχή αναφέρεται ήδη από τη διανομή των Βενιέρων ως Ακρωτήρι, ενώ από τον 15ο αι. έχουμε αναφορές σε Μασκαλακρωτήρι, χωρίς να γνωρίζουμε αν ο οικισμός αυτός κατοικείται από την εποχή αυτή. Θεωρούμε πιθανότερο να κατοικήθηκε η περιοχή αργότερα, μετά τον 16ο αι., αφού οι πρώτες αναφορές έρχονται από τις αρχές του 18ου αι., οπότε υπάρχει μνεία του οικισμού ως Ρίζες στην Οθωμανική απογραφή του 1715.

Αργότερα ονομάζεται και Ζερβιάνικα, καθώς αποτελεί σπιτότοπο της οικογενείας Ζερβού, αν και αρχικά αναφέρονται να κατοικούν εκεί και αρκετές οικογένειες με το επώνυμο Καρύδης και μία οικογένεια Χανιώτη[1].

Ο οικισμός, ο οποίος αναφέρεται και στις ενετικές απογραφές του 18ου αι. με την ενορία του Αγίου Γεωργίου συνδέεται άρρηκτα με το Μυλοπόταμο, για το οποίο υπάρχει εκτενέστερη αναφορά στο σχετικό λήμμα[2].

Ενδιαφέρον για την ιστορία του οικισμού και την αρχή κατοίκησης σ’ αυτόν είναι ότι κατά το 1697 αναφέρεται ο εκεί ναός του Αγίου Γεωργίου ως εξωμόνιο στο Μασκαλακρωτήρι[3], γεγονός που ερμηνεύεται ότι την εποχή αυτή δεν πρέπει να έχουμε συστηματική κατοίκηση εκεί.

[1] Ευ. Μπαλτά, Η οθωμανική…, σ. 208.
[2] Σύμφωνα με την κτητορική επιγραφή στο ναό, φωτογραφία της οποίας έθεσε πρόσφατα (2018) υπ’ όψιν μας ο φίλος κ. Ι. Ζερβός, τον οποίο ευχαριστώ θερμά, ο ναός φέρεται να χτίστηκε το ΑΨΝΕ (1755),  οπότε –και με την προϋπόθεση ότι έχει διαβαστεί σωστά-επιβεβαιώνονται όλα τα παραπάνω. (Προσθήκη υποσημείωσης για την ηλεκτρονική έκδοση).
[3] Κώδικας επισκόπου Νεκταρίου Βενιέρη, φ. 30v.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ

Τα κείμενα για τα επώνυμα και τοπωνύμια, τα οποία δημοσιεύονται εδώ, είναι τα ίδια με όσα έχουν δημοσιευθεί στα αντίστοιχα βιβλία μας ΚΥΘΗΡΑΪΚΑ ΕΠΩΝΥΜΑ, ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑ ΣΤΑ ΚΥΘΗΡΑΪΚΑ ΕΠΩΝΥΜΑ και ΚΥΘΗΡΑΪΚΑ ΤΟΠΩΝΥΜΙΑ, τα οποία έχουν εκδοθεί από την Εταιρεία Κυθηραϊκών Μελετών (κυκλοφορούν και στα αγγλικά από:  Kytherian Association of Australia,  Kyhterian World Heritage Fund και Kytherian Publishing and Media). Από τις αναδημοσιεύσεις εδώ απουσιάζουν συνήθως οι βιβλιογραφικές και λοιπές σημειώσεις, είναι δε ευνόητον ότι για να αποκτήσει ο αναγνώστης πλήρη εικόνα για κάθε επώνυμο ή τοπωνύμιο είναι απαραίτητο να διαβάσει και τις εκτενείς αναφορές στα εισαγωγικά σημειώματα των παραπάνω βιβλίων, καθώς, χωρίς αυτά, οι γνώσεις του για το θέμα θα παραμένουν ελλιπείς.

Οι εκδόσεις στα Ελληνικά διατίθενται από την Εταιρεία Κυθηραϊκών Μελετών (βλ. στοιχεία στο σχετικό link σε αυτόν εδώ τον ιστότοπο) και στα Κυθηραϊκά βιβλιοπωλεία.