Ο παλιός κινηματόγραφος! Η Οδύσσεια της πρώτης μηχανής στα Κύθηρα

Οι παλιότεροι θυμούνται ασφα­λώς το κυριακάτικο πανηγύρι με τον «κινηματογράφο» στο Λειβάδι, μία συνήθεια διασκέδασης, την οποία εισήγαγαν λίγο μετά τον πόλεμο και την Κατοχή στα Κύθηρα και ειδικά στο Λειβάδι οι αδελφοί Μανώλης και Χαράλαμπος Π. Φατσέα. Τα δύο αδέλφια βρήκαν στο κινηματοθέα­τρο Παλλάς της Βουκουρεστίου στην Αθήνα μία προπολεμική μηχα­νή δοκιμής ταινιών ΡΥΡΕΝΕ αγγλι­κής προέλευσης, την οποία είχαν α­γοράσει από τον αγγλικό στρατό και το 1952 την αγόρασαν έναντι 150 χρυσών λιρών Αγγλίας ( τότε, 1 λίρα=150δρχ). Οι πρώτες ταινίες το χειμώνα παίχτηκαν στη μεγάλη αί­θουσα του Γαβρίλη (Χάρου) και αρ­γότερα, τους καλοκαιρινούς μήνες, στον ιδιόκτητο χώρο που διαμορφώ­θηκε κατάλληλα απέναντι από του Πιέρου. Οι προβολές άρχισαν το 1953 και συνεχίστηκαν αδιάλειπτα μέχρι το 1970 σε όλο το νησί. Τα πρώτα χρόνια η κάθε Κυριακάτι­κη προβολή ήταν και ένα πανηγύρι που μάζευε τον κόσμο στο Λει­βάδι. Από τον κι­νηματογράφο ξεκίνησε ουσια­στικά η οικονομι­κή και εμπορική άνθηση του τότε ασήμαντου οικι­σμού, καίτοι εί­χαν προηγηθεί το ελαιοτριβείο-αλευρόμυλος του Γ. Χάρου και το Μηχανουργείο και Πα­γοποιείο του Π. Κασιμάτη, μαζί με το μπακάλικο-πρακτορείο του Π. Κασιμάτη-Ξερού.

Για να γυρίσουμε στον κινηματογράφο, η πρώτη ταινία ήταν το «Πικρό ψωμί» με την Ελ. Ζαφειρίου και τον Παντ. Ζερβό. Μάλιστα έ­γινε και ένα ατύχημα στην πρώτη προβολή. Η μηχανή «έχασε» τη φω­νή και ο Μ. Φατσέας έφυγε με το καΐκι του Ξηνταράκου, φορτωμένο γιδοπρόβατα, για το 15ωρο ταξίδι στον Πειραιά για να την επισκευά­σει. Μέχρι το 1956 οι ιδιοκτήτες νοί­κιαζαν αυτοκίνητα για να μεταφέ­ρουν τη γεννήτρια, αφού ρεύμα δεν υπήρχε. Τότε αγόρασαν το γνωστό ΩΣΤΕΝ με το οποίο γύριζαν όλο το νησί.

Υπάρχουν άπειρα ανέκδοτα α­πό τα πρώτα βήματα του κινηματο­γράφου στα Κύθηρα. Οι πρώτες ται­νίες παίζονταν από τη μηχανή προ­βολής και υπήρχε μία άλλη μικρή χειροκίνητη, στην οποία έπαιζαν οι υπότιτλοι στις ξενόγλωσσες ταινίες. Πολλές φορές αυτή χάλαγε ή ξε­χνούσαν να την ξεκινήσουν ταυτό­χρονα με αποτέλεσμα η ταινία να παίζει χωρίς υπότιτλους. Τότε ο κό­σμος φώναζε το γνωστό: «χασάπη, γράμματα!».

Ένα ωραίο ανέκδοτο εί­ναι αυτό με τον τακτικό θαμώνα του κινηματογράφου παπά-Μανώλη Ζερ­βό στο Μυλοπόταμο. Ρώτησε το Μ. Φατσέα μία φορά: – «Βρε Μανώλη, να μπορούσα κι εγώ να μαζεύω τόσο κόσμο κάθε Κυριακή στην εκκλησία που μου έρχονται μόνο κάτι γριές!» – «Άκου να δεις παπά», του απαντά ο Μ. Φατσέας, «εγώ αλλάζω έργο κά­θε βδομάδα, ενώ εσύ έχεις πάντα το ίδιο!»

Έτσι πέρασαν είκοσι περίπου χρόνια, τα οποία τώρα σκέπτονται α­ναπολώντας τα στην ευδία των Κυθήρων οι δύο πρωτοπόροι Μανώλης και Μπάμπης Φατσέα-Φουριάρη.

(Σημείωση: Αυτά την εποχή που δημοσιεύθηκε αυτό το άρθρο, το 2013. Τώρα και οι δύο αυτοί πρωτοπόροι του κινηματογράφου στα Κύθηρα «παρακολουθούν» τα αφιερώματά μας από τους ουρανούς, στους οποίους βρίσκονται πλέον).

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη έκδοση Φ. 281, Ιούνιος 2013.