Ο τέκτονας που πούλησε το σπίτι του στο κράτος για να γίνει η πρωθυπουργική κατοικία

Στην αυγή του 1947 τα πράγματα για την αστική πλευρά του εμφυλίου πολέμου δεν πάνε και τόσο καλά. Οι αντάρτες του ΔΣΕ όχι απλά δεν χάνουν έδαφος αλλά σε πολλές περιπτώσεις καταφέρνουν να πραγματοποιούν μεγάλες νίκες απέναντι στον εθνικό στρατό.

Με αυτά και με αυτά οι Αμερικανοί, παρεμβαίνουν στην πολιτική ζωή της χώρας και ουσιαστικά επιβάλουν τη συγκρότηση κυβέρνησης συνασπισμού προκειμένου να συσπειρώσουν τον αστικό κόσμο απέναντι στον «κομμουνιστικό κίνδυνον».

Η κυβέρνηση παίρνει σάρκα και οστά. Πρωθυπουργός τοποθετείται ένας εξωκοινοβουλευτικός, ο οποίος μέχρι και τις 24 Ιανουαρίου εκείνου του έτους ήταν τραπεζίτης. Μια από τις πρώτες και σημαντικότερες αποφάσεις εκείνης της μικρής σε διάρκεια κυβέρνησης, ήταν και το άνοιγμα της Μακρονήσου ως τόπος εξορίας και βασανιστηρίων, των Αριστερών.

Το πιθανότερο είναι πως θα αναρωτιέστε τι σχέση μπορεί να έχουν όλα αυτά που διαβάσατε μέχρι τώρα με τον τίτλο του κειμένου. Κι όμως. Έχουν. Ο συνδετικός κρίκος όλων αυτών ακούει στο όνομα Δημήτριος Μάξιμος.

Ένας τραπεζίτης που έγινε πρωθυπουργός σε χρόνια δίσεκτα

Το 1873 στην Πάτρα γεννιέται ένα αγοράκι. Το όνομά του ήταν Δημήτρης. Ο πατέρας του καταγόταν από τη Χίο ενώ η μητέρα του άνηκε στην οικογένεια Λόντου, τους γνωστούς προύχοντες του ’21.

Ο Δημήτρης είχε όλα όσα θα ήθελε ένα παιδί για να μεγαλώσει σωστά και να σπουδάσει. Με το που τελείωσε τις σπουδές του προσλήφθηκε στην Εθνική Τράπεζα και αφού πέρασε ως στέλεχος από διάφορα υποκαταστήματα ανά την Ελλάδα, το 1911 διορίσθηκε διευθυντής στο κεντρικό κατάστημα της Αθήνας. Η άνοδός του στην ιεραρχία ήταν γρήγορη και έτσι αρχικά το 1914 έγινε υποδιοικητής και το 1920 διοικητής, θέση στην οποία παρέμεινε μέχρι το 1923. Στη συνέχεια έφυγε για τη Φλωρεντία και όταν επέστρεψε (το 1929) στην Ελλάδα ασχολήθηκε με την πολιτική.

Ο Μάξιμος έφτασε να είναι μέχρι και υπουργός Εξωτερικών στην κυβέρνηση του Π. Τσαλδάρη, ωστόσο, κατά τη διάρκεια της Μεταξικής δικτατορίας ιδιώτευσε. Επανήλθε στην πολιτική το Ιανουάριο του 1947, όταν με την βοήθεια του αμερικανικού παράγοντα τοποθετήθηκε εξωκοινοβουλευτικός πρωθυπουργός της κυβέρνησης συνεργασίας που σχημάτισαν όλα τα κόμματα της τότε βουλής.

Η Μακρόνησος, το Δόγμα Τρούμαν και μια κυβέρνηση που κράτησε μόλις οκτώ μήνες

Η κυβέρνηση που σχηματίστηκε από τον Μάξιμο έμεινε στην ιστορία ως «Επτακέφαλος» και είχε ως αντιπροέδρους τον Κ.Τσαλδάρη και τον Σ.Βενιζέλο. Το δε υπουργικό συμβούλιο θεωρείται ακόμα και σήμερα ως ένα από τα πιο «δυνατά» που έχουν υπάρξει καθώς μέσα σε αυτό υπήρχαν ονόματα όπως του Γεωργίου Παπανδρέου (Εσωτερικών), Στυλιανού Γονατά (Δημοσίων Έργων), Παναγιώτη Κανελλόπουλου (Ναυτικών), Ναπολέοντα Ζέρβα (Δημοσίας Τάξεως) και Κωνσταντίνου Καραμανλή (Εργασίας).

Η συγκεκριμένη κυβέρνηση αν και απαρτιζόταν από δυνατά ονόματα κατάφερε να παραμείνει στην εξουσία μόλις για οκτώ μήνες. Σε αυτό το διάστημα, οι Βρετανοί ανακοίνωσαν την απόσυρσή τους από την Ελλάδα και οι ΗΠΑ εξήγγειλαν το περίφημο Δόγμα Τρούμαν.

Παράλληλα, η κυβέρνηση εκείνη έμεινε στην ιστορία και για μια σημαντική απόφαση που βουτήχτηκε μέσα στο αίμα. Σε μια προσπάθεια να σκληρύνει τη στάση της απέναντι στους αντιπάλους της, έδωσε διαταγή να ανοίξει η Μακρόνησος ως τόπος εξορίας και φυλάκισης των κομμουνιστών. Το κολαστήριο της Μακρονήσου άνοιξε τις πόρτες του τον Απρίλιο του 1947 ως «στρατόπεδο εθνικής αναμόρφωσης». Αρχικά εξορίστηκαν εκεί όλοι οι στρατιώτες με «ύποπτα φρονήματα» επανδρώνοντας τα τρία ειδικά τάγματα οπλιτών (Α΄ ΕΤΟ, Β΄ ΕΤΟ, Γ΄ ΕΤΟ). Το 1948 δημιουργείται το 4ο τάγμα στο οποίο μεταφέρονται οι πολιτικοί εξόριστοι.

Το κακό για την κυβέρνηση του Μάξιμου ήταν πως, όπως ήδη αναφέρθηκε, οι αντάρτες του ΔΣΕ πήγαιναν από νίκη σε νίκη. Ο αμερικανικός παράγοντας δυσαρεστήθηκε και προετοίμασε τη διάδοχη κατάσταση (διευρυμένη κυβέρνηση με τη συμμετοχή και το Θ.Σοφούλη). Όταν ο Μάξιμος έμαθε για αυτές τις κινήσεις παραιτήθηκε (στις 29 Αυγούστου του 1947).

Το Μέγαρο Μαξίμου η πώληση και η μετέπειτα πρωθυπουργική κατοικία

Μετά από εκείνη την ημέρα ο πρώην πλέον πρωθυπουργός Δημήτρης Μάξιμος, ο οποίος ήταν και Τέκτονας, μέλος του Ύπατου Συμβουλίου 33ου (δεν είναι λίγοι αυτοί που βλέπουν σύνδεση με το γεγονός πως και ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Χ. Τρούμαν ήταν και εκείνος τέκτονας), αποφάσισε να εγκαταλείψει μια και καλή τον δημόσιο βίο και να ιδιωτεύσει.

Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1950 (απεβίωσε τον Οκτώβριο του 1955 σε ηλικία 82 ετών), ο Μάξιμος μαζί με τη σύζυγό του, Ειρήνη Μανούση, έμεναν σε ένα μέγαρο στο κέντρο της Αθήνας και συγκεκριμένα στον αριθμό 19 της Ηρώδου Αττικού. Σας θυμίζει κάτι; Ακριβώς! Το μέγαρο που ήταν το σπίτι του Δ. Μάξιμου είναι η σημερινή πρωθυπουργική κατοικία.

Πριν απ’ όλα αυτά, όμως, έχει την αξία της μια μικρή ιστορική αναδρομή καθώς λίγο έλειψε το 1951 να κατεδαφιστεί! Το συγκεκριμένο μέγαρο, λοιπόν, είχε μακρά ιστορία καθώς στην περίοδο της κατοχής χρησιμοποιήθηκε από τους ναζί, ύστερα από την επίταξή του, από το Γερμανό Ναύαρχο επικεφαλή του Στόλου στο Αιγαίο, ενώ μετά την απελευθέρωση της Αθήνας από τους κατακτητές, χρησιμοποιήθηκε ως κατοικία του Αμερικανού πρεσβευτή.

Όταν όμως ο τότε αμερικανός πρέσβης το εγκατέλειψε το μέγαρο αφέθηκε στη μοίρα του με συνέπεια ο Δημήτρης Μάξιμος να σκέφτεται να το κατεδαφίσει προκειμένου στη θέση του να ανεγερθεί… πολυκατοικία!

Το καταστροφικό αυτό σχέδιο του πρώην πρωθυπουργού το αποκάλυψε σε δημοσίευμα της εφημερίδας «Τα Νέα», ο δημοσιογράφος και λόγιος Βασίλης Ηλιάδης. Οι Αθηναίοι που λάτρευαν το συγκεκριμένο κτίριο, αντέδρασαν και προσπάθησαν να το σώσουν. Εξίσου δυναμικά αντέδρασε και η Ελένη Βλάχου της «Καθημερινής» που με πρωτοσέλιδο άρθρο της ζητούσε τη σωτηρία του Μεγάρου.

Φαίνεται πως η κινητοποίηση αυτή, έφερε τα επιθυμητά αποτελέσματα καθώς βρέθηκε η… χρυσή τομή. Η κακή εικόνα που έβγαλε προς τα έξω ο Δημήτρης Μάξιμος και τα οργισμένα μηνύματα που ελάμβανε τον έκαναν να το ξανασκεφτεί και έτσι όταν ο τότε δήμαρχος της Αθήνας, Κώστας Κοτζιάς, έδειξε πως έκανε μερικά βήματα πίσω…

Λίγες ημέρες μετά από εκείνη τη συνάντηση έγινε γνωστό πως ο τότε πρωθυπουργός Νικόλαος Πλαστήρας έδωσε εντολή στον τότε υπουργό Παιδείας, Ευάγγελο Αβέρωφ να δώσει οδηγία στην αρμόδια υπηρεσία ώστε το συντομότερο να χαρακτηριστεί το Μέγαρο «κειμήλιον νεοελληνικής τέχνης» και έτσι να αποκλειστεί νομοθετικά η πιθανότητα κατεδάφισης.

Μετά και από αυτή την εξέλιξη αλλά και με δεδομένο τα πολλά υβριστικά και απειλητικά μηνύματα που δεχόταν, ο Μάξιμος αποφάσισε να παραχωρήσει στο κράτος το Μέγαρο. Η αρχική εκτίμηση της αξίας του, από επιτροπή στην οποία συμμετείχαν εκπρόσωποι του ΕΜΠ, ήταν τα 11 δισ. δραχμές. Τελικά η πώληση έκλεισε στα 5,5 δισ. δραχμές και περιελάβανε και την επίπλωση και τη συλλογή από πίνακες και άλλα μεγάλης αξίας αντικείμενα. Ο πρωθυπουργός Πλαστήρας προκειμένου να δείξει την ικανοποίηση του αποφάσισε να διατηρηθεί το όνομα «Μέγαρο Μαξίμου».

Στη συνέχεια και για αρκετά χρόνια το ιστορικό κτίριο της Ηρώδου Αττικού  λειτουργούσε κάτι σαν… επίσημος κρατικός ξενώνας, όπου φιλοξενούνταν  αρχηγοί κρατών που επισκέπτονταν την Ελλάδα.

Από το 1982 μέχρι και σήμερα, μετά από πρόταση του Μένιου Κουτσόγιωργα, μετατράπηκε σε έδρα και κατοικία του εκάστοτε πρωθυπουργού.