Ο υπερτουρισμός. Πρόωρος φόβος ή απειλή;

Η συζήτηση ήταν μοιραίο να γίνει κάποτε. Ίσως και να άργησε, αλλά, σίγουρα, ήρθε λίγους μήνες πριν γίνει το συνέδριο για τη φέρουσα ικανότητα του νησιού, που έπρεπε να είχε γίνει νωρίτερα. Παρά τη διαπίστωση ότι τα συμπεράσματα των συνεδρίων αυτών μένουν συνήθως να μαζεύουν σκόνη στα ράφια των οργανωτών και των αρμοδίων, αφού, ακόμη και οι πλέον σωστές και ενδιαφέρουσες, σπάνια υιοθετούνται και σπανιότερα εφαρμόζονται. Μην ξεχνάμε ότι ζούμε στη χώρα του τυχαίου και συζητάμε τα προβλήματα μετά την εμφάνισή τους! Έτσι και στο συγκεκριμένο, ίσως επιχειρούμε να βάλουμε το κάρο εμπρός από το άλογο, στο οποίο μάλιστα έχουμε αρχίσει τις …καμτσικιές. Αλλά ας ξεκινήσουμε…..

Ο υπερτουρισμός είναι ένα φαινόμενο, το οποίο, όντως, απειλεί κάποιες μεγάλες πόλεις με βαριά πολιτιστική κληρονομιά ή ισχυρή έλξη λόγω φυσικού περιβάλλοντος, κλίματος και μερικών ακόμη παραγόντων. Όμως, για μας εδώ, για να γίνει ο υπερτουρισμός απειλή πρέπει να προηγηθεί ο ….τουρισμός! Είναι αλήθεια ότι με ένα αεροδρόμιο με αυτό το διάδρομο δεν πρέπει να περιμένουμε ούτε αυτόν τον τουρισμό, που θα συντηρεί την ισχνή οικονομία του νησιού και θα κρατά τον, συνεχώς μειούμενο εξ αιτίας πολλών παραγόντων, πληθυσμό του. Από την άλλη πλευρά -και ανεξάρτητα από τα διάφορα εμπόδια για επέκταση του αεροδρομίου- μία ανάλογη κίνηση φοβίζει όσους βλέπουν τις υποδομές του τόπου να τρέχουν με ταχύτητα αντιστρόφως ανάλογη από αυτό που θα φέρει μία αεροπορική έκρηξη στις μετακινήσεις, που, είναι φυσικό, να φέρει μεγαλύτερα αεροπλάνα, άρα περισσότερο κόσμο. Άρα ξεκινάμε από μία παράμετρο: υποδομές!

Advertisement

Από την άλλη μεριά όμως, ο σημερινός τουρίστας, είναι συνήθως ψαγμένος. Ξέρει πριν έρθει τι περίπου θα βρει, ξέρει πότε θα περάσει καλλίτερα και πως, ξέρει πάνω-κάτω τι γίνεται με τα πλοία και  τα προβλήματα….Γενικά ξέρει! Τι όμως συμβαίνει σε ένα νησί, όπως τα Κύθηρα, από τις υποδομές; Έχουμε μάθει να μεμψιμοιρούμε γενικά όλοι. Άλλοι, πάλι, που βρήκαν εδώ το νησί των ονείρων τους, κινδυνεύουν να αποκτήσουν μία νοοτροπία «αποκλειστικότητος» και δύσκολα θέλουν να βλέπουν άλλους γύρω τους. Έτσι περίπου ξεκινούν οι αντιπαραθέσεις. Και στον τομέα αυτόν μάλλον πρωτοπορούμε ως χώρα και ξεκινάμε συνήθως ανάποδα! Ασφαλώς δεν έχουμε την καλλίτερη θαλάσσια συγκοινωνία, όχι όμως και τη χειρότερη, σίγουρα δε δεν έχουμε την ακριβότερη. Έχουμε ένα μεγάλο, αλλά προβληματικό οδικό δίκτυο, το οποίο όμως είναι σίγουρα καλλίτερο από πολλά νησιά ανάλογου μεγέθους ή και μεγαλύτερα. Σίγουρα δεν μπορούμε να δεχθούμε τέτοια κατανάλωση νερού στο νησί, όμως μπορούμε να βρούμε λύσεις κάτι που έχει ξεκινήσει και, αν φιλτράρουμε λίγο μερικές «καταστροφολογικές» ανακοινώσεις, κάποια πράγματα παίρνουν έναν δρόμο, αφού μόνο με συνδυασμό γεωτρήσεων-αφαλατώσεων μπορεί να λυθεί το φλέγον αυτό πρόβλημα. Και δύσκολα μπορούμε να αποφύγουμε τη σκέψη τού τι θα γινόταν αν υιοθετούνταν ακρίτως διάφορες προτάσεις, που απλά κατατίθενται στο ….διαδίκτυο για να βρίσκουν μερικοί απασχόληση. Όλους αυτούς τους «τηλεκριτές» αν τους δώσεις εξουσία έχεις σχεδόν σίγουρο το αποτέλεσμα. Το κακό είναι ότι κάποιες φορές κι αυτοί ακόμη τα καταφέρνουν να την πάρουν και μοιάζουν αρκετά με το σκυλί που κυνηγά το αυτοκίνητο. Τελικά δεν γνωρίζουν τι να την κάνουν! Αλλά, ας γίνουμε σαφέστεροι σε μερικές συγκρίσεις, αφού εδώ καταθέτουμε απλά προβληματισμούς, μια και οι συζητήσεις θα γίνουν αλλού και με ένα αποτέλεσμα, όπως αυτό της αρχής του κειμένου. Αν αποπειραθούμε να ιεραρχήσουμε και να βάλουμε στο κάδρο τα παραπάνω προκύπτει αβίαστα ένα συμπέρασμα σε ένα τρίπτυχο: νερό, συγκοινωνία, οδικό δίκτυο. Ας δούμε όμως και τους φόβους όσων έχουν αγαθές προθέσεις στους προβληματισμούς τους.

Τα Κύθηρα έχουν 278τχλμ έκταση και πληθυσμό κοντά στις 3.500 άτομα. Ένα νησί-κράτος με ανάλογο περίπου μέγεθος (316τχλμ) η Μάλτα, με βαριά ιστορία στο μέσον της Μεσογείου και ανάλογο ζεστό και ξηρό κλίμα, έχει μονίμους κατοίκους 553.000. Πόσους τουρίστες είχαν τα Κύθηρα το 2023; Κοντά 94.000! Και πόσους η Μάλτα τον ίδιο χρόνο; Κοντά 3.000.000! Τι κίνηση είχε συνολικά το αεροδρόμιο Κυθήρων το 2024; Περίπου 13.000 άτομα. Πόση ήταν στο αεροδρόμιο της Μάλτας το 2024 (στοιχεία από TTW); 8,3 εκ. (Η μεγάλη διαφορά από τους τουρίστες οφείλεται προφανώς σε επιβάτες transit).  Είπατε κάτι; Δεν μπορούμε να μπούμε στην, θεωρητική ασφαλώς, συζήτηση, πόσο ευχαριστημένοι είναι οι Μαλτέζοι από τη ζωή τους και πόσο οι Τσιριγώτες, αφού οι μεν έχουν ένα ολόκληρο κράτος, οι δε μόνον ….απόψεις! Σύμφωνα, λοιπόν, με το Ευρωβαρόμετρο (2023) οι Μαλτέζοι είναι στον «επάνω όροφο» αυτών που δηλώνουν ευχαριστημένοι στο σύνολο, αφού κατείχαν την 7^η θέση στους 28 της Ε.Ε. και οι Έλληνες (άρα κι εμείς εδώ…) τρίτοι από το …τέλος και πάνω μόνο από Ρουμάνους-Βούλγαρους! Είπαμε, μην ληφθεί «ευαγγέλιο», αλλά σαν ένας δείκτης είναι χρήσιμο.

Και επιστρέφουμε στο …ριζικό μας. Ασφαλώς θέλουμε αφθονία ή επάρκεια σε νερό (αν και ελάχιστοι τηρούν τα μέτρα εξοικονόμησης, είτε επαγγελματίες, είτε ιδιώτες), όλοι θέλουμε καλλίτερους και ασφαλέστερους  δρόμους, αλλά τους χρησιμοποιούμε περίπου όπως τα χωράφια μας. Λατρεύουμε τα αγνά τοπικά προϊόντα, αλλά δεν έχουμε ανθρώπους να καλλιεργήσουν τη λίγη γόνιμη γη, «ερωτοτροπούμε» με τα αντιμεταναστευτικά κηρύγματα, αλλά χωρίς μετανάστες δεν κάνουμε ούτε περιβόλι (και αδιαφορούμε αν το κράτος, αλλά και κάποιοι επαγγελματίες, τους φέρονται συχνά απαίσια) και θα μπορούσαμε να αναφέρουμε ένα σωρό παραδείγματα όσων καταδικάζουμε στα καφενεία, αλλά τα εφαρμόζουμε ως πρακτική στην πλάτη όσων αδυνατούν να κάνουν αλλιώς.

Εν τέλει. Έχουμε καταλήξει στο τι θέλουμε; Μπορούμε να συμφωνήσουμε σε μερικά πράγματα; Αυτό όμως δεν κάνουμε κάθε 4-5 χρόνια στις εκλογές; Στις δημοκρατίες ο κόσμος επιλέγει τους ανθρώπους και τις πολιτικές, είτε σε τοπικό, είτε σε εθνικό επίπεδο. Επομένως εργαλεία υπάρχουν, θέλουν όμως και τον κατάλληλο, έμπειρο και με επαρκή μόρφωση χρήστη για να χρησιμοποιηθούν σωστά. Κι εδώ κολλάμε! Όσοι ακόμη μπορούν να συμμετάσχουν σε μία ανοιχτή συζήτηση πάνω στα παραπάνω θέματα, δεν έχουν παρά να βρουν λίγο χρόνο να καταθέσουν τις απόψεις τους ή να κουβεντιάσουν τα παραπάνω όταν τεθούν τα θέματα. Γιατί, καλό και άγιο (!) το Διαδίκτυο, αλλά δεν αντικατέστησε ακόμη τους θεσμούς και τις διαδικασίες. Και κλείνουμε με την επισήμανση για μία ακόμη φορά, ότι εδώ κατατέθηκαν προβληματισμοί για συζήτηση και όχι προτάσεις. Φυσικά δεν το γράφουμε για να αποφύγουμε τους αφορισμούς, αλλά για να θέτουμε τα πράγματα σε μία βάση, πριν ξαναφαγωθούμε για τα αυτονόητα!

Δημοσιεύθηκε στην έντυπη έκδοση της εφημερίδας ΚΥΘΗΡΑΪΚΑ στο φύλλο Μαρτίου 2025