Οι ελληνικοί φάροι εκπέμπουν δέσμες φωτός στο παρελθόν της πατρίδας

«Τα παράλια της Ελλάδος μοιάζουν με τεράστιο πολυέλαιο!» Αυτό αναφώνησε ο αντιναύαρχος Στυλιανός Λυκούδης, ο αείμνηστος διευθυντής της Υπηρεσίας Φάρων του Πολεμικού (τότε Βασιλικού) Ναυτικού, όταν επιτέλους κοντά στο 1920, με τη δική του φροντίδα, ολοκληρώθηκε το μεγαλύτερο μέρος δόμησης του φαρικού δικτύου της πατρίδας μας. Ο ενθουσιασμός του ήταν αναμενόμενος. Εως και το 1848, η επικράτεια είχε όλους κι όλους πέντε φανούς και έναν μόνο φάρο στην Αίγινα, ο οποίος άναψε το 1828.

Η αγάπη του Λυκούδη για το αντικείμενο ενδεχομένως να συνδέεται με το γεγονός ότι γεννήθηκε στην Ερμούπολη της Σύρου, όπου το 1848 δημιουργήθηκε στη νησίδα Γαϊδουρονήσι ο πρώτος σύγχρονος φάρος τού τότε ελληνικού κράτους. Φτιάχθηκε σε σχέδια του Βαυαρού μηχανικού Ερλάχερ. Οταν μάλιστα έφθασαν τα κύματα των απελπισμένων Μικρασιατών που εγκαταστάθηκαν στην πόλη, μερικές δεκαετίες αργότερα, πίστευαν πως η ακτινοβολία του ήταν τόσο δυνατή, ώστε έφθανε μέχρι τις πατρίδες τους στην άλλη μεριά του Αιγαίου.

Advertisement

Τέτοιες και άλλες –εξίσου γοητευτικές– διηγήσεις πρέπει να άκουσαν την περασμένη Κυριακή Ελληνες και ξένοι που πέρασαν το κατώφλι 28 ελληνικών φάρων. Οπως ανακοίνωσε το Πολεμικό Ναυτικό, την Παγκόσμια Ημέρα Φάρων τίμησαν 21.500 επισκέπτες. Πρωταθλητής, όπως και πέρυσι, ο φάρος στο Ακρωτήρι της Σαντορίνης.

Ο αείμνηστος αντιναύαρχος Λυκούδης, «πατέρας» του δικτύου φάρων.

Ο Λυκούδης (1878-1958), που κατέχει μέχρι σήμερα το ρεκόρ της μακροβιότερης υπηρεσίας στο Π.Ν. με 53 έτη, 8 μήνες και 5 ημέρες, έθεσε τα θεμέλια για την ασφάλεια στους πλόες σε μια εποχή που δεν είχε ακόμη εξελιχθεί ο εξοπλισμός των πλεουμένων. Σήμερα το δίκτυό μας διαθέτει πάνω από 1.500 πυρσούς, φανούς και φάρους.

Μαζί με τον Λυκούδη θα πρέπει να ευγνωμονούμε και μια σειρά από Γάλλους μηχανικούς, οι οποίοι στα τέλη του 18ου αιώνα με τις εφευρέσεις τους στις λυχνίες και στα κάτοπτρα έγιναν οι νοεροί πλοηγοί όλων των ναυτικών του κόσμου. Τίποτε όμως δεν θα είχε γίνει χωρίς τους τολμηρούς φαροφύλακες που έζησαν δεκαετίες ολόκληρες παρέα με τα μανιασμένα κύματα, μακριά από τις οικογένειές τους.

Ενδεχομένως τα σύγχρονα συστήματα πλοήγησης να μας έχουν κάνει να ξεχάσουμε τη χρησιμότητα των φάρων, όμως κάποτε αποτέλεσαν το πιο σημαντικό στοιχείο της ναυσιπλοΐας. Ποιος θα μπορούσε, άλλωστε, να φανταστεί τις ακτές μας χωρίς αυτά τα πανέμορφα πέτρινα οικοδομήματα στην Τζιά, στον Μαλέα, στο Ταίναρο; Οι φάροι εκπέμπουν δέσμες ιστορίας και φωτίζουν το παρελθόν μας.