Οι εθελοντές που βάζουν «στοπ» στο τσιγάρο

«Παρακαλώ, το κάπνισμα επιτρέπεται στο κατάστημά σας;». Η ερώτηση απευθύνεται ευγενικά από τον συνοδό μου στον υπάλληλο που στέκεται στην είσοδο του εστιατορίου. «Μόνο στο βάθος», απαντά κοφτά εκείνος, προκαλώντας μάλλον απογοήτευση στον συνομιλητή του. Χωρίς περισσότερη σκέψη, στρέφεται προς το μέρος μου: «Θα σε πείραζε να πάμε κάπου αλλού; Γνωρίζω ένα άκαπνο μαγαζί, που βρίσκεται πολύ κοντά». Το εστιατόριο, στο οποίο καταλήξαμε, ήταν ένα από τα πρώτα που είχαν αναρτηθεί στη λίστα του akapnos.gr, πριν από ενάμιση χρόνο. Και σωστά παρέμενε εκεί, αφού δεν υπήρχε πουθενά στον χώρο του κάποιο «ίχνος» καπνού. Ο Γιώργος Μπαλαφούτης, ο εμπνευστής του «άκαπνου», που τον Σεπτέμβριο του 2017 ξεκίνησε την προσπάθεια να αναδείξει τα καταστήματα τα οποία εφαρμόζουν τον αντικαπνιστικό νόμο στο ακέραιο, θέλησε από την πρώτη στιγμή της συνάντησής μας να μου υπενθυμίσει ότι η καμπάνια του δεν είναι αντικαπνιστική, αλλά μη καπνιστική. «Δεν επιδιώκουμε να φέρουμε κάποιον σε δύσκολη θέση», ξεκαθαρίζει. «Είμαστε μία ομάδα εθελοντών που έχουμε θέσει δύο στόχους: Να βοηθήσουμε αυτούς που δεν καπνίζουν να εντοπίσουν τα καταστήματα που εφαρμόζουν τον νόμο, και ταυτόχρονα να βοηθήσουμε τα καταστήματα που δεν επιτρέπουν το κάπνισμα να βρουν το κοινό τους».

Από την ημέρα που το akapnos.gr ξεκίνησε να λειτουργεί, 357 καταστήματα σε όλη την Ελλάδα έχουν επιβεβαιώσει γραπτώς ότι είναι άκαπνα στους κλειστούς χώρους τους. Ο αριθμός δεν είναι μεγάλος, παραδέχεται ο Γιώργος Μπαλαφούτης, αλλά πιστεύει ότι σύντομα αυτό θα αλλάξει. «Ξεκινήσαμε τρεις εθελοντές και το τελευταίο διάστημα έχουμε φτάσει τους 12. Αυτό σημαίνει ότι έχουμε πλέον το δυναμικό για να εντοπίσουμε περισσότερα άκαπνα καταστήματα. Ηδη εκκρεμούν πολλά προς διερεύνηση και υπολογίζουμε ότι κάθε μήνα θα προσθέτουμε κατά μέσον όρο 50-60 καταστήματα στον χάρτη μας», τονίζει.

Νέες ενέργειες

Ο 38χρονος Ελληνοαμερικανός, που έως τον Δεκέμβριο του 2016 εργαζόταν στη Νέα Υόρκη για τη Microsoft και που σήμερα συνεχίζει να εργάζεται για την ίδια εταιρεία από την Αθήνα, γνωρίζει ότι για να πετύχει ένα εγχείρημα, θα πρέπει να εξελίσσεται. Αυτές τις μέρες το akapnos.gr, που ήδη μετράει 38.500 υποστηρικτές, ετοιμάζεται να «εκτοξεύσει» την καμπάνια του, ανακοινώνοντας μία σειρά από νέες ενέργειες που θα περιστρέφονται γύρω από μία κεντρική και εξαιρετικά φιλόδοξη ιδέα: την «άκαπνη πόλη». «Η λειτουργία της θα στηριχθεί σε τέσσερις βασικούς πυλώνες και ο πρώτος είναι η ενημέρωση», εξηγεί ο Γιώργος Μπαλαφούτης. «Κάποιοι δεν γνωρίζουν τι σημαίνει άκαπνο κατάστημα. Υπάρχει ένας μύθος ότι ο ιδιοκτήτης μπορεί να χωρίζει το κατάστημά του σε άκαπνο και μη. Αυτό δεν υφίσταται, ο νόμος έχει αλλάξει από το 2010. Καταφέραμε με τη βοήθεια ενός νομικού να δημιουργήσουμε ένα γράφημα, που εξηγεί με απλούστατο τρόπο τον ορισμό του άκαπνου καταστήματος, χωρίς να χρειάζεται κάποιος να διαβάσει τις 30 σελίδες του νόμου», λέει στην «Κ».

Η ευθύνη των δημάρχων

Καθώς οι αυτοδιοικητικές εκλογές πλησιάζουν, ο «άκαπνος» και οι εθελοντές του ετοιμάζονται να αναδείξουν τη θέση των υποψηφίων δημάρχων απέναντι στο κάπνισμα, επικοινωνώντας με τον καθένα ξεχωριστά. Ποιοι προτίθενται να εφαρμόσουν τον αντικαπνιστικό νόμο στην πόλη τους και ποιοι όχι; «Κάθε υποψήφιος θα έχει την ευκαιρία να πάρει θέση, απαντώντας με ένα «ναι» ή με ένα «όχι» αν θα τον εφαρμόσει. Ακόμη κι αν αποφύγει να πάρει θέση, θα είναι κι αυτό μία απάντηση που όπως και οι υπόλοιπες, θα αναρτηθεί στη σελίδα μας», εξηγεί ο Γιώργος Μπαλαφούτης.

Αλλά και η ευθύνη της πολιτείας για την εφαρμογή του νόμου θα περάσει από το μικροσκόπιο του «άκαπνου». Πόσο ενεργοποιημένοι είναι οι ελεγκτικοί μηχανισμοί στη χώρα μας; «Πρόθεσή μας είναι να ενημερώνουμε συνεχώς το κοινό δημοσιεύοντας στατιστικά στοιχεία. Ηδη, ζητήσαμε και πήραμε κάποια βασικά στοιχεία από το υπουργείο Υγείας, τα οποία και θα δημοσιεύσουμε αυτές τις μέρες. Επιπλέον, θα ζητήσουμε να γίνεται συχνότερη ενημέρωση για τα πεπραγμένα των ελεγκτικών μηχανισμών ώστε να γνωρίζουμε την αποδοτικότητά τους», αναφέρει.

Ευγενική παρατήρηση

Τελευταίος πυλώνας του εγχειρήματος, αναφέρει ο εμπνευστής του, είναι ο σεβασμός και η συνέπεια. Με μία σειρά από μηνύματα, ο «άκαπνος» θα προσπαθήσει να επικοινωνήσει στο κοινό του ότι δεν πρέπει να μένει απαθές, αλλά να αναλογίζεται και την προσωπική του ευθύνη μέσα στην κοινωνία, ώστε να συνεισφέρει στη βελτίωσή της. «Ενα παράδειγμα είναι η απενοχοποίηση του να μιλήσεις στον διπλανό σου όταν κάτι σε ενοχλεί, κάνοντάς του μία ευγενική παρατήρηση. Είναι και δική σου ευθύνη όταν το επιτρέπεις να συνεχίζεται χωρίς να παρεμβαίνεις», τονίζει ο ίδιος.

Καθώς η κουβέντα μας πλησιάζει στο τέλος, τον ρωτάω πόσο αισιόδοξος νιώθει για το εγχείρημα της «άκαπνης πόλης». «Η Νέα Υόρκη έχει επιβιώσει μια χαρά εδώ και 15 χρόνια χωρίς τσιγάρο σε κλειστούς χώρους. Γιατί όχι και η Αθήνα ή οι άλλες πόλεις;», μου απαντά και προσθέτει: «Νιώθω αισιόδοξος και πιστεύω πως κάποια μέρα θα φτάσουμε στο σημείο να αναρτήσουμε στη σελίδα μας: “Εμείς από την πλευρά μας κάναμε αυτό που έπρεπε. Η προσπάθειά μας ολοκληρώθηκε εδώ, σας ευχαριστούμε πολύ”».