«Οι γλυκές βραδιές της άνοιξης γίνονται γλυκύτερες τις Παρασκευές των Χαιρετισμών»

Του Γιώργου Ι. Κωστούλα*

την Μαρ 15, 2025

Άρχισαν ήδη και φέτος να ψάλλονται στις εκκλησίες μας οι Χαιρετισμοί της Θεοτόκου

Μέσα στην κατανυκτική περίοδο της Σαρακοστής, κάθε Παρασκευή, για πέντε εβδομάδες, στις εκκλησίες όλης της χώρας αντηχούν χαρμόσυνα άσματα στην Παναγία. Τους περιμέναμε από μικρά παιδιά με λαχτάρα και τους περιμένουμε ακόμη και τώρα.

Το κέντρο της ακολουθίας των Χαιρετισμών αποτελεί το κοντάκιο του Ακαθίστου Ύμνου, καθότι ψαλλόταν από τους πιστούς: ορθοστάδην: «Ορθοστάδην μέλποντες».

Συνδεδεμένος αρχικά με την εορτή του Ευαγγελισμού, όπως με σαφήνεια φαίνεται από το περιεχόμενό του, ο Ακάθιστος Ύμνοςκαι οι Χαιρετισμοί καθιερωθήκαν, από τον 10ο αιώνα, ναψάλλονται τμηματικά κατά τα απόδειπνα των Παρασκευών πριναπό το Πάσχα.

Κι αυτό, γιατί η γιορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου είναι η μόνη μεγάλη γιορτή, που λόγω του πένθιμου χαρακτήρα της Σαρακοστής, στερείται προεορτίων και μεθεορτίων. Αυτήν ακριβώς την έλλειψη έρχεται να καλύψει η σύνδεση των Χαιρετισμών με τη Μεγάλη Σαρακοστή, κατά τη διάρκεια της οποίας συμπίπτει πάντοτε η γιορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου.

Η συναξαριακή παράδοση συνέδεσε τον Ακάθιστο Ύμνο με την υπεράσπιση και τη σωτηρία της Πόλης από την Παναγία, την άμαχο στρατηγό, όταν κινδύνευε από τους Αβάρους και άλλους εχθρούς. To έτος 626 μ.Χ. κι ενώ ο αυτοκράτορας Ηράκλειος βρισκόταν σε εκστρατεία στην Περσία, οι Άβαροι με τους Πέρσες πολιόρκησαν την Κωνσταντινούπολη. Η πόλη βρέθηκε σε πολύ δύσκολη θέση. Τη νύχτα της 7ης προς 8η Αυγούστου, κι ενώ οι εχθροί ήταν προ των πυλών κι ετοιμάζονταν για την τελική επίθεση, ο Πατριάρχης Σέργιος περιέτρεχε τα τείχη της Πόλης με την εικόνα της Παναγίας της Βλαχερνίτισσας και ενεθάρρυνε το λαό στην αντίσταση. Τη νύχτα εκείνη, ένας φοβερός ανεμοστρόβιλος, που αποδόθηκε σε θεϊκή αρωγή, δημιούργησε τρικυμία και κατέστρεψε τον εχθρικό στόλο, ενώ η αντεπίθεση των αμυνομένων προξένησε τεράστιες απώλειες στους Αβάρους και τους Πέρσες, οι οποίοι αναγκάστηκαν να λύσουν την πολιορκία και να αποχωρήσουν άπρακτοι.

Έκτοτε, και για χίλια τόσα χρόνια το ποίημα αυτό μας συνάζει στις εκκλησίες! Για χίλια τόσα χρόνια, οι γλυκές βραδιές της άνοιξης γίνονται γλυκύτερες τις Παρασκευές των Χαιρετισμών, κατά τους αθάνατους στίχους του Σικελιανού: «Καμπάνα των Χαιρετισμών, που προβοδάς, το δείλι, / τόσο γλυκά τις ταπεινές καρδιές προς τον Απρίλη».