Οι κακοποιοί… ζουν ανάμεσά μας

Σπάνια νόμος έχει δεχθεί τόσες επικρίσεις, όσες ο λεγόμενος νόμος Παρασκευόπουλου, που ισχύει με τροποποιήσεις από το 2015 έως και σήμερα, και έχει δώσει τη δυνατότητα σε χιλιάδες κρατουμένους, ανάμεσά τους και εκατοντάδες βαρυποινίτες να βγουν από τις φυλακές, πολλοί από τους οποίους διέπραξαν στη συνέχεια στυγερά εγκλήματα, προκαλώντας αντιδράσεις στην κοινή γνώμη και έντονες πολιτικές επικρίσεις εις βάρος της κυβέρνησης.

Μαζικές ήταν οι αποφυλακίσεις κρατουμένων από την αρχή της εφαρμογής του νόμου, με αποτέλεσμα ακόμα και σήμερα, παρά τις τροποποιήσεις που έχει υποστεί, περί τους 430 με 450 κρατουμένους να βγαίνουν κάθε μήνα από τη φυλακή, πολλοί από τους οποίους έχουν βαριές καταδίκες για ειδεχθή εγκλήματα, όπως ληστείες και διακεκριμένες κλοπές ή εμπλοκή σε υποθέσεις ναρκωτικών. Τα επίσημα στοιχεία του υπουργείου Δικαιοσύνης για το 2017 κάνουν λόγο για 320 αποφυλακισθέντες με καταδίκες για ληστείες και 1.137 για κλοπές, ενώ ο αριθμός των κρατουμένων που έκαναν χρήση των ευνοϊκών διατάξεων και βγήκαν σε σύντομο χρόνο από τις φυλακές ενώ είχαν καταδίκες για ναρκωτικά, την ίδια περίοδο, άγγιξε τους 698.

Η πρόσφατη στυγερή δολοφονία του επιχειρηματία Αλέξανδρου Σταματιάδη μέσα στο σπίτι του στην Κηφισιά, όταν αντιστάθηκε σε ένοπλη ληστεία και η δραματική κατάληξη μέρες αργότερα, καθώς και οι πληροφορίες για τους δράστες του εγκλήματος, όπως και πολλές άλλες εγκληματικές ενέργειες που γίνονται σχεδόν καθημερινά, επανέφεραν την κριτική και τους έντονους προβληματισμούς για την εφαρμογή του νόμου για τις αποφυλακίσεις και τις συνέπειες που παράγονται, πυροδοτώντας κύμα βίας και εγκληματικότητας σε βάρος των πολιτών.

Εκτός φυλακών 12.000

Το θέμα της ασφάλειας των πολιτών, στο οποίο διεθνώς πλέον δίδεται μεγάλη προτεραιότητα, στη χώρα μας δοκιμάζεται καθημερινά, ενώ το υπουργείο Δικαιοσύνης απαντώντας στις έντονες επικρίσεις για τις πρόωρες αποφυλακίσεις κακοποιών, κάνει λόγο για δημιουργία κλίματος «ηθικού πανικού», για «ρητορεία του νόμου και της τάξης» και αρνείται ότι τα περιστατικά της υποτροπής επικίνδυνων εγκληματιών που βγήκαν από τις φυλακές με τον λεγόμενο νόμο Παρασκευόπουλου είναι τόσο πολλά. Επιμένει, μάλιστα, στην αρχική του θέση, ότι ο νόμος για τις πρόωρες αποφυλακίσεις είναι σωστός και ότι έχει συμβάλει στη μείωση των κρατουμένων –που είναι γεγονός– χωρίς να πυροδοτήσει κύμα εγκληματικότητας.

Ομως τα περιστατικά υποτροπής κακοποιών που βγήκαν με τον συγκεκριμένο νόμο είναι πολλά και ορισμένα από αυτά πραγματικά σοκάρουν, δικαιώνοντας τις έντονες και τελικά προφητικές επιφυλάξεις που εξέφρασε η Ενωση Εισαγγελέων Ελλάδος, όταν τότε, το 2015, ο υπουργός Δικαιοσύνης Νίκος Παρασκευόπουλος, έφερε προς ψήφιση τον νόμο για τις πρόωρες αποφυλακίσεις ή άλλως νόμο για την αποσυμφόρηση των φυλακών. «Οι ρυθμίσεις αυτές», είχαν τονίσει τότε οι εισαγγελείς, «ισοδυναμούν με ακύρωση των δικαστικών αποφάσεων και αναιρούν το γενικό και ειδικό προληπτικό αποτέλεσμα της επιβληθείσας ποινής», ενώ κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου είχαν επισημάνει εγκαίρως οι εισαγγελικοί λειτουργοί πως το «εν λόγω νομοσχέδιο θα επιφέρει γενική ελευθέρωση κρατουμένων», κριτική που δεν εισακούστηκε, ούτε ελήφθη υπόψη. Το αποτέλεσμα είναι να έχουν μέχρι σήμερα βγει από τις φυλακές πρόωρα με βάση τον λεγόμενο νόμο Παρασκευόπουλου πάνω από 12.000 κρατούμενοι – μόνον το 2017 οι αποφυλακίσεις αυτού του τύπου έφθασαν τις 4.027.

Πάντως, η θλιβερή πρακτική που ακολουθήθηκε με τον λεγόμενο νόμο Παρασκευόπουλου, ο οποίος έχει τροποποιηθεί από τον σημερινό υπουργό Δικαιοσύνης Σταύρο Κοντονή, χωρίς ωστόσο να αλλάξει σημαντικά, το να βγαίνουν πρόωρα ακόμα και βαρυποινίτες για να αδειάζουν οι υπερφορτωμένες φυλακές, δυστυχώς δεν είναι τωρινή. Ξεκίνησε δειλά δειλά από τα μέσα της δεκαετίας του 2000, για να επεκταθεί στη συνέχεια με σειρά νόμων που ψηφίστηκαν σχεδόν από όλους τους υπουργούς Δικαιοσύνης, για να φθάσουμε στον νόμο Παρασκευόπουλου, για τον οποίο ειδικοί και μη εκτιμούν πως «τερμάτισε» την πρακτική των προκατόχων του, δημιουργώντας περιβάλλον μαζικών αποφυλακίσεων με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το σύστημα της ποινικής καταστολής.

Προβληματισμός

Συνολικά έξι νομοθετήματα, όλα με το ίδιο περιεχόμενο και την ίδια στόχευση, για να αδειάσουν οι φυλακές στις οποίες κατά καιρούς τα πράγματα ξεφεύγουν και δεν πέφτει καρφίτσα, ψηφίστηκαν από το 2008 ώς και το 2015 οπότε και φθάσαμε στον νόμο Παρασκευόπουλου, με τον οποίο διευρύνθηκαν οι προϋποθέσεις πρόωρης αποφυλάκισης και δεν εξαιρέθηκαν –κάτι που γινόταν σταθερά και μόνιμα στο παρελθόν– οι περιπτώσεις ειδεχθών εγκλημάτων και γενικά βαριάς και επικίνδυνης εγκληματικότητας.

Αλλωστε, το βασικό επιχείρημα και της σημερινής ηγεσίας του υπουργείου Δικαιοσύνης για την ύπαρξη του νόμου για τις πρόωρες αποφυλακίσεις είναι η αντιμετώπιση ασφυκτικών καταστάσεων μέσα στις φυλακές και η μείωση φαινομένων εγκληματικότητας και διαφθοράς που αυτονόητα παράγονται, όταν οι κρατούμενοι είναι ο ένας πάνω στον άλλον. Ομως, ειδικοί και μη αντιμετωπίζουν πλέον με έντονο προβληματισμό τη συγκεκριμένη επιχειρηματολογία, που βασίζεται στη διαχρονική αδυναμία να ασκηθεί σοβαρή και υπεύθυνη αντεγκληματική και σωφρονιστική πολιτική και αντί αυτής επιλέγεται η αποσπασματική λύση των νόμων για τις πρόωρες αποφυλακίσεις, που έφθασαν πλέον στο σημείο να «καίγονται τα ξερά μαζί με τα χλωρά», τουτέστιν να βγαίνουν και επικίνδυνοι κακοποιοί.

Στον κόσμο

Και ενώ στη χώρα μας η υπερφόρτωση των φυλακών και οι κακές συνθήκες που επικρατούν στα σωφρονιστικά καταστήματα επιλέγεται να αντιμετωπιστούν με πρόωρες και ενίοτε μαζικές αποφυλακίσεις, στην Ευρώπη και διεθνώς τα θέματα της αυστηρής ποινικής τιμωρίας της βαριάς εγκληματικότητας έχουν προτεραιότητα και απασχολούν κυβερνήσεις και διεθνούς εμβέλειας οργανισμούς. Στις ΗΠΑ, για να ξεκινήσουμε από την άλλη όχθη του Ατλαντικού, ακολουθείται από χρόνια πολιτική αυστηρής τιμωρίας της βαριάς εγκληματικότητας, ενώ για την ελαφρά εγκληματικότητα η αντιμετώπιση είναι ήπια. Ο ΟΗΕ έχει προτάξει την ασφάλεια των πολιτών και την αυστηρή μεταχείριση των κακοποιών βαριάς εγκληματικότητας, προβάλλοντας το δόγμα «Safety and Security», αναγορεύοντάς το ως θεμελιώδη αρχή από το 2015.

Τα ίδια και στην Ευρώπη, όπου στις περισσότερες χώρες οι φυλακές υψίστης ασφαλείας είναι πραγματικότητα από χρόνια, ενώ το ίδιο το Συμβούλιο της Ευρώπης με πλείστες συστάσεις του προς τα κράτη-μέλη έχει θέσει ως προτεραιότητα να ακολουθούν αυστηρούς κανόνες για σκληρότερη νομοθεσία για τους επικίνδυνους κακοποιούς, προτάσσοντας τα θέματα της ασφάλειας των πολιτών και της απειλής που παράγει η επικινδυνότητα κρατουμένων και υπότροπων δραστών. Μάλιστα, η πιο πρόσφατη σύσταση του Συμβουλίου της Ευρώπης, το 2014, για τα θέματα αυτά είναι πιο αυστηρή από τις προηγούμενες. Εδώ βέβαια πηγαίνουμε ανάποδα σαν τον κάβουρα…

Επιστροφή στο έγκλημα

1. Γεωργιανός την καταγωγή, 38 χρόνων, που πυροβόλησε θανάσιμα τον 27χρονο κοσμηματοπώλη Θεόδωρο Παπαδόπουλο μέσα στο κατάστημά του στη Νεάπολη Θεσσαλονίκης, είχε αποφυλακιστεί κάνοντας χρήση των ευνοϊκών διατάξεων για τις πρόωρες αποφυλακίσεις μετά καταδίκη 25 χρόνων κάθειρξης για σωρεία βαρύτατων αδικημάτων.

2. Τα τρία μέλη σπείρας που βασάνισαν μέχρι θανάτου τον 67χρονο εστιάτορα Μανώλη Οικονόμου στην Υδρα είχαν επίσης αποφυλακιστεί πρόωρα, μεταξύ αυτών και ο φερόμενος ως εγκέφαλος της σπείρας.

3. Ο κατηγορούμενος για τη στυγερή δολοφονία της εφοριακού Δώρας Ζέμπερη, ο οποίος είχε καταδικαστεί σε κάθειρξη 20 χρόνων για παραβάσεις του νόμου περί ναρκωτικών, καθώς είχε συλληφθεί με 37,5 κιλά χασίς, αποφυλακίστηκε πρόωρα μετά έκτιση ποινής που δεν έφθασε τα έξι χρόνια.

4. Ο Αφγανός, που κατηγορήθηκε για τον βιασμό και την άγρια δολοφονία 19χρονης φοιτήτριας στο Φράιμπουργκ της Γερμανίας, είχε αποφυλακιστεί επίσης πρόωρα μετά την καταδίκη του, γιατί είχε προκαλέσει βαρύτατες σωματικές βλάβες εις βάρος 20χρονης στην Κέρκυρα από την οποία άρπαξε την τσάντα.